The Issue of the Hermeneutics of the Companion Relying Upon Prophet Mohammad

Yıl 2017, Sayı: 8, 21 - 54, 30.06.2017

Hüseyin Akgün

https://doi.org/10.18498/amauifd.325824

Cited By: 1

Öz

We understand
the importance and size of the raf’ problem in the rumor of hadiths when being
looked at the ‘ilal books and the new studies. Thus, as far as we’ve concerned
that the foremost part of this problem is the issue of being the hermeneutics
of the companion relied upon Prophet Mohammed. In this research, we tried to
reveal this issue mentioned by looking at some examples. It will be understood
as is seen in our examples that some of the problematical hadiths belong to
Prophet Mohammed indeed, these are the hermeneutics of the companions of the
Prophet or the next generations. Moreover, we’ve identified during our study
that the names of those who have not been noticed that the hadiths had been
raf’ by them before. This situation shows us there are some other commentators
in dignitaries and ‘ilal’ books who did raf’ the hadiths besides the
commentators known.

Anahtar Kelimeler

Companions of Prophet Mohammad, Hermeneutics, Raf’, ‘Ilal, Isrâiliyyat

Sahâbe Tefsirinin Hz. Peygamber’e İsnâdı Meselesi

Öz

Hadis
rivâyetinde ref’ probleminin boyutunu ve önemini ilel kitaplarına ve yeni
yapılan araştırmalara baktığımızda daha iyi anlamaktayız. Nitekim bu problemin
bizce en önemli kısımlarından birisi sahâbenin yaptığı tefsirlerin Hz.
Peygamber’e isnâd edilmesi meselesidir. Bu çalışmamızda bazı örneklerden yola
çıkarak tefsirle ilgili rivâyetlerde ref’ problemini ortaya koymaya çalıştık. Verilen
örneklerde de görüleceği üzere, günümüzde İslâm’ın genel çerçevesine uymadığı düşünülen bazı
hadislerin aslında Hz. Peygamber’e ait olmadığı, bunların sahâbeye veya sonraki
nesillere ait tefsirler olduğu anlaşılacaktır. Ayrıca araştırmamız sırasında
daha önce, hadisleri ref’ ettiğine dikkat çekilmeyen isimler tespit ettik. Bu
da bize ricâl ve ilel eserlerinde hadisleri ref’ ettiği bilinen râviler dışında
diğer bazı râvilerin de bulunduğunu, dolayısıyla bunların tespit edilmesi
gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sahâbe, Tefsir, Ref’, İlel, İsrâiliyat

Kaynakça

• Abdullah b. Mübârek, Ebû Abdurrahman el-Mervezî. Kitâbü’z-zühd ve’r-rekâik. thk. Habiburrahman el-A’zamî. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Abdullah b. Mübârek, Ebû Abdurrahman el-Mervezî. Müsnedü’l-imâm Abdullah b. Mübârek. thk. Subhî el-Bedrî Sâmerrâî. Riyad: Mektebetü’l-meârif, 1987.
• Abdürrezzâk Ebû Bekr b. Hemmâm es-San’ânî. Tefsiru Abdürrezzâk. thk. Mahmud Muhammed Abduh. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998.
• Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdullah eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût, Adil Mürşid ve Heysem Abdülğafûr. 50 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2001.
• Akgün, Hüseyin. ““Giyinik Çıplaklar” Hadisinin Aslının Tespiti ve Ka’b’ü’l-ahbâr Kaynaklı Rivâyetlerin Ref’i Meselesi”. Hikmet Yurdu, 9/17 (2016): 117-143.
• Ali el-Kârî, Ebû’l-Hasan Nûrüddin Ali b. Sultan. el-Esrâru’l-merfû’a fî ahbâri’l-mevdû’a. thk. Muhammed es-Sabbağ. Beyrut: Dâru’l-emâne, 1971.
• Ateş, Abdurrahman. “Hz. İbrahim’e İsnat Edilen “Üç Yalan””. EKEV Akademi Dergisi, 8/18 (2004): 75-88.
• Ateş, Ali Osman. Hadis Temelli Kalıp Yargılarda Kadın. İstanbul: Beyan Yayınları, 2000.
• Ateş, Ali Osman. “Hz. İbrahim’le İlgili Bazı Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1994): 207-228.
• Bayraktutar, Muammer. Hadis Tespit ve Tenkidinde Mahfûz Kavramı ve Değeri. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2016.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn. el-Esmâ ve’s-sıfât. 2 cilt. Cidde: Mektebetü’s-Sevâdî, 1993.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn. el-İ’tikâd ve’l-hidâye ilâ sebîli’r-reşâd alâ mezhebi’s-selef ve ashâbi’l-hadîs. thk.
• Ahmed Isâm el-Kâtib. Beyrut: Dâru’l-âfâki’l-cedîde, 1981.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. et-Târîhu’l-kebîr. 8 cilt. Haydarabad: Dâiretu’l-Meârifi’l-Usmaniyye, 1362/1943.
• Bûsirî, Ebû’l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b. Ebî Bekr. İthâfü’l-hıyereti’l-mehera bi-zevâ’idi’l-mesânidi’l-aşere. thk. Dâru’l-mişkât lil-bahsi’l-ilmî. 9 cilt. Riyad: Dâru’l-vatan, 1999.
• Çakın, Kamil. “Kadınlar ile İlgili Bir Hadis ve Değerlendirilmesi”. Dini Araştırmalar, 1/1 (1998): 5-30.
• Çap, Sabri. “Hadis İlminde Merfû-Mevkûf İlişkisi”. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Dârekutnî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. el-İlelü’l-vâride fî’l-ehâdîsi’n-Nebeviyye. thk. Mahfûzu’r-rahmân Zeynullah. 15 cilt, Riyad: Dâru Taybe, 1985.
• Dârekutnî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. Rü’yetullah. thk. İbrahim Muhammed el-Alî. Zerkâ: Mektebetü’l-menâr, 1991.
• Doğanay, Süleyman. Hadis Rivâyetinde Râvi Tasarrufları ve Doğurduğu Problemler. İstanbul: İSAM, 2009.
• Düzenli, Muhittin. “Bir Tenkit Terimi Olarak “Sülûkü’l-Câdde””. İslâm Araştırmaları Dergisi, 30 (2013): 1-23.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût ve Muhammed Kamil Karabelli. 7 cilt. Dımaşk: el-Mektebetü’l-asriyye, 2009.
• Ebû Saîd Esed b. Mûsâ el-Emevî. Zühd. thk. Ebû İshak el-Huveynî el-Eserî. Dımaşk: Mektebetü’t-Tev’iyyeti’l-İslâmî, 1993.
• Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm el-Herevî. el-Hutab ve’l-mevâiz. thk. Ramazan Abdü’t-tevvâb, Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-dîniyye, ty.
• Elbânî, Nâsıruddîn. Silsiletü’l-ehâdîsi’d-daîfe vel’mevdûa ve eseruha’s-seyyi fi’l-ümme. 14 cilt. Riyad: Dâru’l-meârif, 1992.
• Emîr es-San’ânî, Ebû İbrahim Muhammed b. İsmail. Tavdihu’l-efkâr li-meânî tenkîhi’l-enzâr. thk. Ebû Abdurrahman Salah b. Muhammed b. Uveyda. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1997.
• Erdim, Sinan. Hemmâm b. Münebbih ve Rivâyetlerinin Değeri. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Erten, Mevlüt. “Tefsirde Sahabenin Öznelliği”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27 (2016): 57-90.
• Erul, Bünyamin. Hadislerin Dili -İlk Hadis Belgesi Hemmâm’ın Sahîfesi. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Erul, Bünyamin. “Tasarrufâtu’r-ruvâti fî mutûni’l-merviyyât”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42 (2001): 173-212.
• Fesevî, Ebû Yusuf Yakub b. Süfyân. el-Ma’rife ve’t-târîh. thk. Ekrem Ziyâ el-Umerî. Beyrut, Müessesetü’r-risâle, 1981.
• Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. Ma’rifetu ulûmi’l-hadîs. thk. Seyyid Muazzam Huseyn. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1977.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. el-Kifâye fî ilmi’r-rivâye. thk. Ebû Abdullah es-Sevrakî ve İbrahim Hamdî el-Medenî. Medine: el-Mektebü’l-ilmiyye, ty.
• Hıdır, Özcan. Yahudi Kültürü ve Hadisler. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
• Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Zübeyr. Müsnedü’l-Humeydî, thk. Hasan Selim Esed ed-Dârânî. 2 cilt. Dımaşk: Dâru’s-sekâ, 1996.
• İbn Abdülhakem el-Mısrî, Ebû’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah. Fütûhu Mısr ve’l-Mağrib. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-dîniyye, 1995.
• İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah el-Cürcânî. el-Kâmil fî duafâi’r-ricâl. thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvaz. 9 cilt. Beyrut: el-Kütübü’l-ilmiyye, 1997.
• İbn Asâkir, Ebû’l-Kâsım Ali b. Hasan. Târihu medîneti Dımaşk. thk. Ömer b. Garâme el-Amravî. 80 cilt. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 1995.
• İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman. el-Cerh ve’t-ta’dîl. 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyâü’t-Turâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahman. Kitâbü’l-ilel. thk. Sa’d b. Abdullah el-Humeyyid ve Halid b. Abdurrahman el-Cureysî. 7 cilt. Riyad: Metâbiu’l-Humaydî, 2006.
• İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-tehzîb. 14 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Musannef. thk. Kemal Yûsuf el-Hût. 7 cilt. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1988.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İmâdüddîn İsmail b. Şihâbüddîn. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Ali Şîrî. 14 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’-Türâsi’l-Arabî, 1988.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İmâdüddîn İsmail b. Şihâbüddîn. Tefsîru Kur’ân’il-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed b. Selâme. 8 cilt, Riyad: Dâru Taybe, 1999.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Muhammed el-Makdisî. el-Müntehâb min İleli’l-Hallâl. thk. Ebû Muâz Târik b. İvedillah. Riyâd: Dâru’r-râye, 1998.
• İbn Mende, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak. el-Îmân. thk. Ali Muhammed Nâsır el-Fakîhî. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1986.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed. Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, 8 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• İbn Tahmân, Ebû Saîd İbrahim el-Herevî. Meşîhatu İbn Tahmân. thk. Muhammed Tahir Malik. Dımaşk: Mecmeu’l-lugati’l-arabiyye, 1983.
• İsmail b. Ca’fer, Ebû İshak el-Medenî. Hadîsu Ali b. Hucr es-Sa’dî an İsmail b. Ca’fer el-Medenî. thk. Ömer b. Refûd b. es-Sefeyânî. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1998.
• Karacabey, Salih. “Hadisler Çerçevesinde Mugayyebât-ı Hamse Meselesi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/6 (1994): 83-102.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân. 20 cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1964. Kuzudişli, Ali. İsrailiyatın Hadise Girişi. Ankara: Serüven Kitabevi, 2015.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Medenî. el-Muvatta’. thk. M. Mustafa el-A’zamî. 8 cilt. Abu Dabi: Müessesetü Zâyed b. Sultân el-Neheyân, 2004.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Medenî. el-Muvatta’: Rivâyetu Ebî Mus’ab ez-Zührî. thk. Beşşar Avvad Ma’ruf. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1992.
• Ma’mer b. Râşid, Ebû Urve es-San’ânî. el-Câmî. thk. Habîburrahmân el-A’zamî. 11 cilt. (10. ve 11. cildi). Beyrut: el-Meclisü’l-ilmî, 1983.
• Mevdûdî, Ebû’l-A’lâ. Tefhimul-Kur’an, çev. Heyet, 7 cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
• Mizzî, Ebû’l-Haccâc Yusuf b. Abdurrahman. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 35 cilt, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1980.
• Moğultay b. Kılıç, Ebû Abdullah Alâuddîn. İkmâli Tehzîbi’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Ebû Abdurrahman Adil b. Muhammed. 12 cilt. Kahire: el-Fârûk el-hadîse, 2001.
• Mukâtil b. Süleyman, Ebû’l-Hasan el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehhâte. 5 cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-Türâs, 2002.
• Mücâhid b. Cebr, Ebû’l-Haccâc el-Mekkî. Tefsîru Mücâhid. thk. Muhammed Abdüsselam Ebû’n-Nîl. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-İslâmiyyi’l-hadîse, 1989.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt, Kahire: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1955-1956.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Hasan Abdülmün’im Şelebî. 12 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2001.
• Nuaym b. Hammâd, Ebû Abdullah el-Mervezî. Kitâbü’l-fiten. thk. Semîr Emîn ez-Züheyrî. 2 cilt. Kahire: Mektebetü’t-tevhîd, 1992.
• Özel, Recep Orhan. Kur’ân Dili ve Üslubu. Ankara: Sage Yayıncılık, 2015.
• Öztürk, Mustafa. Tefsirin Hâlleri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Polat, Fethi Ahmet. “Kuran Ayetleri Işığında Gayb Bilgisi ve Mugayyebâtı Hams (Beş Bilinmeyen)”. Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesinin İlmî Mecmuası, 1/2 (2004): 17-54.
• Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer Ebû Abdullah. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru ihyai’t-Türâsi’l-arabî, 1999.
• Rebî’ b. Habîb Ebû Amr el-Ezdî. el-Câmiu’s-sahîh (el-Müsned). thk. Muhammed İdrîs. Beyrut: Dâru’l-hikme, 1995.
• Suiçmez, Yusuf. Sahabe ve Tabiin Sözlerinin Hz. Peygamber’e Nispeti. Ankara: OTTO, 2015.
• Süyûtî, Ebû’l-Fadl Abdurrahman b. Ebî Bekr Celâleddîn. Tedrîbu’r-râvi fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî. 2 cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1995.
• Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. Müsnedü’ş-Şamiyyîn. thk. Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî. 4 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1984.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân fî te’vili’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd. Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. 4 cilt. Kahire: Dâru hicr, 1999.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuad Abdülbaki ve İbrahim Atve Ivaz. 5 cilt. Kahire: Mektebetü ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ömer. Duafâü’l-kebîr. thk. Abdülmu’tî Emin Kal’acî. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Mektebetü’l-ilmiyye, 1984.
• Uzun, Nihat. “Sahabenin Tefsirde İsrailiyata Bakışı”. KTU İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/1 (2015): 7-39.
• Yahyâ b. Sellâm et-Teymî. Tefsîru Yahyâ b. Sellâm. thk. Hind Şelebî. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. Mîzanu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1963.
• Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. 25 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1985.
• Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmud b. Amr. el-Keşşâf an hakâik gavâmidi’t-tenzîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1987.