TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ'NDE KONAKLAMA İŞLETMELERİNİN FİNANSAL ANALİZİ

Year 2002, Volume: 18 Issue: 1, 147 - 166, 01.12.2002

Aslı Afşar

Abstract

Turizm sektörü, çok yönlülüğü yanında gerçekleştirdiği hizmetlerin ken­dine özgü karmaşıklığı ile de diğer sektörlerden farklı bir yapı arz etmekte­dir. Öncelikle turizm sektöründe arzın yaratılması için çok yüksek tutarlarda yatırım gerekliliği, tüketicilerin zevk, moda ve alışkanlıklarının değişmesi gibi nedenlerle turizm işletmecilerinin sahip oldukları varlıkları, ekonomik ömürle­ri dolmadan yenileriyle değiştirmek zorunda kalmaları, sektörün hizmet üret­mesi nedeniyle büyük ölçüde insan gücüne dayalı bir sektör olması, turizm sektörünü diğer sektörlerden farklılaştırmaktadır. Diğer taraftan, turizm tale­binin önceden kesin biçimde öngörülmesi güç olan ekonomik ve politik ko­şullara bağlı olduğundan, talep dalgalanmalarından anında etkilenmesi sek­törde hizmetlerin önce pazarlanması, daha sonra tüketilmesi, bir başka de­yişle üretim ve tüketimin eş zamanlı olması hizmetlerin genellikle soyut özel­likte olması, her turist tipinin sosyo-ekonomik, demografik ve sosyo-psikolo­jik özelliklerine uygun olarak mal ve hizmetlerin sunumunun farklılaşması da turizm sektörünü diğer sektörlerden ayırt edici özelliktedir. Turizm sektörün­de, arz öğeleri de bu karmaşık yapıdan dolayı çok sayıda bileşeıı ürünün kombinasyonu olan başka bir ürün olarak ortaya çıkmaktadır.

Günümüzde turizm sektörü, ödemeler dengesine etkisi, istihdam ve ge­lir yaratması, katma değerinin çok yüksek olması, alt yapı ve üst yapının ge­liştirilmesini sağlaması ve diğer ekonomik sektörlere katkısı gibi nedenlerle ülke ekonomileri açısından önemli bir yere sahiptir.
Dünya ekonomisiyle bütünleşme, büyüme hızını artırma ve yüksek enf­lasyonla mücadele ederek milli gelir seviyesini yükseltme gibi makro ekono­mik hedefleri olan Türkiye çok yüksek bir döviz getirisi olan turizm sektörüne gereken önemi, planlı kalkınma döneminin başından beri vermektedir.
Ödemeler dengesinin gelir kalemleri arasında önemli bir yer tutan tu­rizm gelirlerinin sektördeki yatırımlara paralel olarak artması ile, turizm gelir­lerinin kayıtlı ihracat gelirleri içindeki payı, 1995 yılında %23'e, 1996 yılında
%24'e, 1997 ve 1998 yıllarında %27'ye yükselmiştir. 1999 yılında ise %20'ye gerilemiştir. 1999 yılında dünya çapında yaşanan finansal krizler, yaşana deprem felaketleri ve rezervasyon iptalleri nedenleriyle, hem turist sayısında hem de turizm gelirlerinde azalma olmuştur.
Sektörün en önemli sorunu, zayıf bir mali yapısının bulunması nedeniy­le sektöre yapılan hibe, sübvansiyon ve teşviklerle yatırımlarını önemli ölçü­de artıran rakip ülkelerin bulunduğu uluslararası pazarda rekabet gücünün azalmasıdır. Diğer önemli sorunları ise, kurumsal ve mevzuata ilişkin sorun­lar, uluslararası ilişkilerdeki sorunların turizme yansıması, ülke içinde ve dün­ya piyasalarında meydana gelen finansal krizler, turizm sektöründe istihdam edilecek kişilerin eğitim yetersizliği ve turistik bölgelerdeki alt yapı ve üst ya­pı sorunları olarak sayılabilir.
Enflasyonla mücadele programının çapa olarak kullanıldığı döviz kuru­nu dalgalanmaya bırakması ile piyasalarda meydana gelen fiili devalüasyon sonrası, Türkiye'nin ekonomik alanda umudu olarak turizm ve ihracat göste­rilmeye başlanmıştır.
Turizm endüstrisi pazarının finans sektörü ile iç içe geçtiği, dolayısıyla gelişimin artık büyük oranda finans gücüyle mümkün olabildiği bu süreçte, Türkiye turizm sektöründe ciddi sorunlarla karşı karşıyadır.
Bu çalışmada, özellikle bu dönemde kurtarıcı gözüyle bakılan turizm sektörünün gelişimi ve sektörün temel taşları olan konaklama işletmelerinin finansal analizi yapılacaktır.

Keywords

Konaklama işletmeleri

References

• ROGERS, Anhea-SLINN, Judy, Tourism: Management of Facilities, Pitman Publishing London, 1993.
• LUNDBERG, Donald E.-KRISHNAMOOPTHY, M, Mink H. STAVENGA, Tourism Economics, John Wiley & Songs ine., New York, 1995.
• SEVİL, Güven, Konaklama İşletmelerinde Finansal Yönetim, AÜ ESBAV Yay. No: 103, Eskişehir, 1995.
• ERDOGAN, Harun, Uluslararası Turizm, U.Ü. Basımevi, Bursa, 1996. OLALI, Hasan-TİMUR, A., Turizm Ekonomisi, Ofis Ticaret Mat., İzmir, 1988.
• ERDOGAN, Oral, Turizm Sektörü, İMKB Sektör Araştırmaları Serisi No: 6, İstanbul, Ekim 1995.
• İÇÖZ, Orhan, Metin KOZAK, Turizm Ekonomisi, Turhan Kitabevi, Ankara, 1998.
• Robert A. BRYMER, Hospitality & Tourism, Kendall Hunt Publishing Company, lowa, 2000.
• Robert W. MCINTOSH, R. GOELDNER, J.R. Brent RITCHIE, Tourism Principles, Practices, Philosophies, John Wiley & Sons ine., New York, 1995.
• YARCAN, Şükrü, Turizm Endüstrisinin Yapısı, Boğaziçi Ü. Matbaası, İstanbul, 1995. ÖZEN, Tuğrul, KURU, Şafak, Turizm Yatırımları, İstanbul, 1998.
• ERGUN, Ülkü, Tekdüzen Muhasebe Sistemine Göre Finansal Tablolar Düzenlenmesi ve Analiz, İzmir, 1995.
• Turizm Yatırımlarının Ekonomiye Katkıları, TYD, Nisan 1992, İstanbul.
• Dünya Gazetesi Turizm-Otelcilik Eki, 2 Nisan 2001.
• http://www. turizm gazetesi .com/yorum lar/yorumlar08 .shtml
• http://www. tursab .org. tr/12. htm
• http://www.turizmgazetesi.com/arastirma/arin04.sthml.20000000
• http://makale.tcmb.gov.tr/sektor-2000/index.htm
• http://www. turizmgazetesi. com/arastirma/ari n08. shtm 1. 20000000
• http://www.turizmgazetesi.com/yoruml ar/yorum la r08. shtm 1. 20000000
• Vakıfbank Turizm Sektörü Araştırması
• DİE
• DPT
• Ekin Yazım Merkezi Araştırma Birimi
• Tc. Turizm Bakanlığı
• TCMB Verileri