LİBERALİZM VE TÜRK SİYASAL HAYATINDA LİBERAL EĞİLİMLER

Year 2022, Volume: 23 Issue: 3, 167 - 208, 30.09.2022

Muhammet Yasin Başkan

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1118815

Abstract

Bireyi ön plana çıkarıcı niteliği liberalizmi pek çok coğrafyada popüler hale getirmiş, Osmanlı ve Türkiye de bu yönde adımlar atmıştır. Osmanlı’nın son dönemlerinde hissedilmeye başlanan özgürlükçü yenilikler, devletin geçmişten miras aldığı aşırı merkeziyetçilik ve devlet-tebaa ilişkisinden ötürü fazla ileriye gidememiştir. Cumhuriyet ile belirli bir ölçüde liberal fikirlere kayış yaşanmışsa da sanayisi gelişmemiş Türkiye’de Büyük Buhran, İkinci Dünya Savaşı ve hatta Kore Savaşı gibi nedenlerden ötürü devletçi uygulamalar büyük ölçüde baskın kalmıştır. İlerleyen süreçte özellikle ABD’de Ronald Reagan ve İngiltere’de Margaret Thatcher öne çıkan isimlerken Türkiye’de Turgut Özal bu dönemde öne çıkmıştır. Özal ile başlayan liberalleşme rüzgârı bazen muhafazakârlığı bazen dindarlığı bazen de gelenekseli yanına alarak bugünlere gelmiştir. Adalet ve Kalkınma Partisi ile birlikte liberalizm her ne kadar doruklara ulaşma olasılığını göstermiş olsa da partinin sergilediği muhafazakâr ve geleneksel karakter bunu engellemiştir.

Keywords

liberalizm, Türkiye'de liberalizm, liberal siyaset

LIBERALISM AND LIBERAL TENDENCIES IN TURKISH POLITICAL LIFE

Abstract

Its feature of bringing the individual to the forefront made liberalism popular in many geographies, the Ottoman and Turkey took steps in this direction. The libertarian innovations that started to be felt in the last period of the Ottoman Empire could not go far due to the excessive centralism and state-people relationship that the state inherited from the past. Although there was a shift to liberal ideas to a certain extent with the Republic, statist practices remained largely dominant in Turkey, whose industry was underdeveloped, due to reasons such as the Great Depression, the Second World War and even the Korean War. While Ronald Reagan in the USA and Margaret Thatcher in England were prominent figures in the following process, Turgut Özal came to the forefront in Turkey during this period. The liberalization wind that started with Özal has come to these days, sometimes by taking conservatism, sometimes religiosity, and sometimes traditionalism with it. Although liberalism with the Justice and Development Party showed the possibility of attain the climax, conservative and traditional character which exhibited by the party was obstructed this.

Keywords

liberalism, liberalism in Turkey, liberal politics

References

• Abukan, D. (2009). KİT’lern kurulma nedenleri, tarihsel analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Adalet Partisi. (1961a). Adalet Partisi programı. Ankara: TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu.
• Adalet Partisi. (1961b). Adalet Partisi seçim beyannamesi. Ankara: TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu.
• Adalet ve Kalkınma Partisi. (2002). 2002 seçim bildirgesi: Adalet ve Kalkınma Partisi Tanıtım ve Medya Başkanlığı.
• Ahmad, F. (1996). Demokrasi sürecinde Türkiye 1945-1980. (Çev: A. Fethi). İstanbul: Hil Yayınları.
• Akın, M. H. (2012). Laiklik sözleşmesi temelinde güdümlü muhalefet: serbest cumhuriyet fırkası. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 49-62.
• Akıncı, A., & Usta, S. (2013). Türkiye’de çok partili hayata geçişte etkili olan iç faktörler. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(29), 41-52.
• Akşin, S. (2020). Kısa Türkiye tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Albayrak, M. (2005). Demokrat parti döneminde milli koruma kanunu uygulamaları (1955-1960). 9. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, Türkiye 7-9 Aralık 2005, s. 219-250.
• Arslan, A. (2010). İlkçağ felsefe tarihi II. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Atılgan, G. (2017). Türkiye’de toplumsal sınıflar, 1923-2010. F. Alpkaya ve B. Duru (Editörler). 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim içinde (s. 323-366). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Baltacı, C. (2004). Yeni sağ üzerine bir eleştiri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 359-373.
• Baştürk, E. (2012). Michel Foucault’da liberalizm eleştirisi, iktidar, yönetimsellik ve güvenlik. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 65-78.
• Bayar Bravo, I. (2006). Hegel ve liberalizm. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 111-123.
• Bayar, C. (2010). Başvekilim Adnan Menderes. (Der: İ. Bozdağ). İstanbul: Truva Yayınları.
• Benlialper, A., Cömert, H., & Düzçay, G. (2016). 2002 sonrası Türkiye ekonomisinin performansı, karşılaştırmalı bir analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi, 43(Nisan), 65-110.
• Berberoğlu, N. C. (1976). İzmir İktisat Kongresi. Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Dergisi, 12(1), 222-232.
• Boratav, K. (2005). Türkiye’de İktisat Tarihi. Ankara: İmge Yayınevi
• Boratav, K. (2006). Türkiye’de devletçilik. İstanbul: İmge Yayınevi.
• Bortis, H. (2009). From neo-liberalism capitalism to social liberalism on the basis of Classical-Keynesian political economy. Washington: The World Bank Central for Strategic and International Studies.
• Bulut, İ., & Ceylan, S. (2012). Yurtdışı gurbetçiliğinin yoğun olduğu köylere bir örnek, Akçaören Köyü (Altunhisar-Niğde). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 211-228.
• Burak, D. D. (2003). Osmanlı Devleti’nde Jön Türk hareketinin başlaması ve etkiler. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi , 14(14) , 291-318.
• Canlı, A. (2020). Demokrat Parti dönem ekonomi politikaları (Bir muhteva analizi incelemesi). Bulletin of Economic Theory and Analysis, 5(2), 75-99.
• Cebesoy, A. F. (2002). Siyasi hatıralar (II. Cilt). İstanbul: Temel Yayınları.
• Conway, D. (2011). Klasik Liberalizm. (Çev: Atilla Yayla). Liberal Düşünce Dergisi, (64), 85-90.
• Coşar, N. (2005). Demokrat Parti dönemi maliye politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(1), 29-58.
• Cumhuriyet Gazetesi. (8 Ağustos 1950). Başbakan’ın Dün Yaptığı Konuşma. Cumhuriyet Gazetesi.
• Çalık, Ü. (2012). Demokrat Parti dönemi iktisat politikalarına yeni bir yaklaşım. Liberal Düşünce Dergisi, (65), 187-196.
• Çavuşoğlu, H. (2010). Anavatan Partisi ile Doğru Yol Partisi'nin karşılaştırmalı analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 19-33.
• Çetin, H. (2001). Liberalizmin temel ilkeleri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 219-237.
• Çolak, Ç. D. (2016). Yeni sağ’ı oluşturan bileşenlerin birbiri ile çelişen kavramları üzerine bir değerlendirme. The Journal of Academic Social Sciences Studies, (44), 351-361.
• Çölaşan, E. (3 Mart 2002). Demirel’in Açıklaması. Hürriyet. Nisan 20, 2021 tarihinde https,//www.hurriyet.com.tr/demirelin-aciklamasi-38361304 adresinden erişildi.
• Çubukçu, İ. A. (1986). Türk düşünce tarihinde felsefe hareketleri. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Çufalı, M. (2004). Türkiye’de demokrasiye geçiş dönemi. Ankara: Ebabil Yayınları.
• Demir, Y. (2009). 1960-1980 dönemi Türk-Arap ekonomik ilişkileri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(18-19), 209-227.
• Demokrat Parti. (1951). Demokrat Parti Programı.
• Doğanay, T. C., (2014). Adalet ve Kalkınma Partisi’nin muktedir iktidarı ve sistem meşrulaştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(27), 65-72.
• Doğanay, Ü. (2007). AKP’nin demokrasi söylemi ve muhafazakarlık, muhafazakar demokrasiye eleştirel bir bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 65-88.
• Duman, Z. (2011). Turgut Özal’ın politikalarında ekonomik rasyonalizm. Sosyoloji Dergisi, (23), s. 105-123.
• Ercan, F., & Gültekin Karakaş, D. ve Tanyılmaz, K. (2008). Türkiye’de sermaye birikimi, sanayileşme politikaları ve sektörel değişimler. G. Elmas Arslan (Ed.), Çeşitli yönleriyle Cumhuriyetin 85.Yılında Türkiye ekonomisi içinde (s. 213-254). Ankara: Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
• Erdoğan, M. (2005). Liberalizm ve Türkiye’deki serüveni. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.) Liberalizm içinde (s. 23-40). İstanbul, İletişim Yayınevi.
• Erdoğan, M. (2009). Liberalizme yeniden bakış, tarihi ve felsefi temelleri. Liberal Düşünce Dergisi, (56), 7-31.
• Eroğul, C. (2019). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi (3. Basım). İstanbul: Yordam Kitap.
• Füsunoğlu, M., & Köksal Tan, B. (2009). Keynes devrimi ve Keynesyen iktisat. Ekonomik Yaklaşım, 20(70), 31-60.
• Gambetti, Z. (2009). İktidarın dönüşen çehresi, neoliberalizm, şiddet ve kurumsal siyasetin tasfiyesi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (40), 145-166.
• Gedikli Berber, Ş. (2011). Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına liberalizm-devletçilik çatışması. Atatürk Araştırma Dergisi, 27(80), 209-240.
• Gök, S. (2003). Türk siyasal yaşamında Vatan Gazetesi (1950-1960). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Graham, G. (1992). Liberalism and democracy. Journal of Applied Philosophy, 9(2), 149-160.
• Gülcan, D. T. (2016). Ekolojik sorunlar karşısında yeşil liberalizmin sınırlılıkları. Akademik Bakış Dergisi, (58), 776-788.
• Güven, C. (2007). Sebep ve sonuçlarıyla Kore Savaşı ve Türkiye. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Harvey, D. (2006). Neo-liberalism as creative destriction. Swedish Society for Anthropology and Geography, 88(2), 145-158.
• Haydaroğlu, C., & Tatlısu, S. (2016). Turgut Özal dönemi yeni sağ devlet ve ekonomik liberalizm, devlet ve piyasa ilişkisinin politik ekonomisi. Proceedings of International Turgut Ozal Symposium, Ankara: Turgut Özal Üniversitesi, s. 63-75. A. Duman (Ed.)
• Hayek, F. A. (2009). Liberalizm. (Çev: Ü. Çetin). Liberal Düşünce, 14(55), 197-224.
• Heper, M. (2018). Türkiye’de devlet heleneği. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hobbes, T. (1993). Leviathan. (Çev: S. Lim). İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
• Ikenberry, G. J. (2018). The end of liberal international order? International Affairs, 94(1), 7-23.
• İnan, A. (2020a). Medeni bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün el yazmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, A. (2020b) İzmir İktisat Kongresi, 17 Şunat-4 Mart 1923. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• İzmirli, R., Gökbunar, R., & Özer, B. (2014). Dönüşümcü bir lider olarak Turgut Özal. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 245-256.
• Kalfa, C. ve Ataay, F. (2014). Tocqueville’nin demokrasi teorisine katkıları üzerine. YDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 29-55.
• Kaluç, Ş. (2009). Osmanlı Ahrar Fırkasının kuruluşu, faaliyetleri ve sonu. Liberal Düşünce Dergisi, (54), 191-227.
• Karakurt, G. (2017). Ali Fuat Başgil’in liberalizm anlayışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karpat, K. (2020). Türk siyasi tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kayıran, M., & Saygın, S. (2019). İzmir İktisat Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2(5), 27-70.
• Knight, J., & Johnson, J. (1994). Aggregation and deliberation: on the possibility of democratic legitimacy. Political Theory, 22(2), 277-296.
• Kocaman, H., & Ceylan, M. (2018). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Muhalefet Fırkası: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. Yasama Dergisi, (34), 5-23.
• Koç, İ. C. (2010). İzmir İktisat Kongresi’nin Türk ekonomisinin oluşumuna etkileri. Atatürk Dergisi, 3(1), 145-167.
• Koçaşlı, İ. O. (2017). 1923 İzmir İktisat Kongresinde alınan kararların dönemin iktisat politikalarına etkileri. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(17), 134-148.
• Kuruç, B. (1988). Belgelerle Türkiye iktisat politikası. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Locke, J. (2012). Yönetim üzerine ikinci inceleme. (Çev: F. Bakırcı). Ankara: Ebabil Yayınları.
• Mansbridge, J. (1990). Democracy and common ınterests. Social Alternatives, 8(4), 20-24.
• Mill, J. S. (2003). Hürriyet Üstüne. (Çev: M. Osman Dostel). Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.
• Milliyet Gazetesi. (7 Mart 1950). Yakalanan Komünist Şebekesi. Milliyet Gazetesi.
• Milliyet Gazetesi. (15 Ağustos 1950). Maarifte Kızılların Temizliği. Milliyet Gazetesi.
• Milliyet Gazetesi. (26 Kasım 1952). Komünizm Propagandası Yapan Öğretmen. Milliyet Gazetesi.
• Okyar, O., & Seyitdanlıoğlu, M. (2019). Fethi Okyar’ın anıları: Atatürk, Okyar ve çok partili Türkiye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Oral, N. (2011). Turgut Özal ve siyasal liberalizm. Yayımlanmamı Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.
• Örnek, C. (2019). Türkiye’de resmi ideoloji eleştirisinin sorunları. Praksis, (40), 185-217.
• Özçelik, P. K. (2010). Demokrat Parti’nin demokrasi söylemi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(3), 123-140.
• Özdemir, H. (2012). Demokrat Parti (DP) ile Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)’nin karşılaştırmalı tarihsel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 188-209.
• Özgen, F. İ. (2007). Cumhuriyet döneminde Celal Bayar’ın siyasi ve iktisadi faaliyetleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Öztürk, Ş. (2021). Türkiye’de Neoliberal politikaların uygulanmasında devletin siyasi ve iktisadi rolü, Anavatan Partisi (1983-1989) ve Ak Parti (2003-2011) dönemlerinin karşılaştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pamuk, Ş. (2016). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Payaslı, V. (2011). Çok partili hayata geçiş sürecinde devletçilik politikası üzerine bir değerlendirme (1939-1950). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (13), 123-140.
• Platon. (2010). Diyaloglar (7. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Plattner, M. F. (1998). Liberalism and democracy. Foreign Affairs, 77(2), 171-180.
• Raico, R. (2011). Klasik Liberalizm Nedir? (Çev: Atilla Yayla), Liberal Düşünce, (64), 69-75.
• Sabahaddin, P. (2021). Türkiye nasıl kurtulabilir? Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Sançar, N. (1963). Afşin’e mektuplar. Ankara: Orkun Basımevi.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1997). Osmanlı Ahrar Fırkası: programı, içtüzüğü, beyannameleri. Liberal Düşünce, (6), 101-117.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1996). Türkiye’de liberal düşüncenin doğuşu ve gelişimi. Liberal Düşünce, (2), 103-111.
• Sezer, Ö., & Vural, T. (2010). Kamu hizmetlerinin sunumunda devletin değişen rolü ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki ve görev paylaşımı. Maliye Dergisi, (159), 203-219.
• Sezik, M. (2016). Türkiye’de sosyal belediyeciliğin gelişimi ve sorun alanları. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 171-186.
• Sipahi, E. B. (2011). 1980 sonrası yeni liberalizm ve küreselleşmenin etkisinde yeni bir kentsel gelişme biçimi olarak güvenlikli siteler: Konya örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Smith, A. (2016). Milletlerin Zenginliği. (Çev: H. Derin). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Soyak, A. (2003). Türkiye’de iktisadi planlama: DPT’ye ihtiyaç var mı? Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 167-182.,
• Takım, A. (2012). Demokrat Parti döneminde uygulanan ekonomi politikaları ve sonuçları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(2), 157-187.
• Tan, R., & Kumcu, F. R. (2005). Türkiye’de istikrarsız büyümenin analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 156-179.
• Taner, A. (2013). Çağdaş liberalizmde yol ayrımı: Anarko kapitalist liberalizme karşı minimal devletçi liberalizm. Liberal Düşünce, (70), 227-245.
• Taner, A., & Yayla, A. (2018). Liberteryen teoride özgürlüğün ve siyasetin sınırları. Liberal Düşünce, 23(91-92), 7-51.
• Tarnas, R. (2013). Batı düşünce tarihi I. (Çev: Y. Kaplan). İstanbul: Külliyat Yayınları.
• Tayyar, A., & Çetin, B. (2013). Liberal iktisadi düşüncede devlet. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 107-120.
• TBMM Tutanak Dergisi. (04.06.1945). 68. birleşim-04.06.1945 pazartesi. TBMM Tutanak Dergisi, 18, 49-112.
• TBMM. (1983). 10. birleşim-19.12.1983 pazartesi. TBMM Tutanak Dergisi, 1, 53-86.
• Thornburg, M. W. (2002). Türkiye nasıl yükselir. (Çev: S. Yazıcıoğlu). İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Tocqueville, A. (1962). Amerika’da demokrasi. (Çev: T. Timur). İstanbul: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Turan, Z. (2011). Dünyadaki ve Türkiye’deki krizlerin ortaya çıkış nedenleri ve ekonomik kalkınmaya etkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(1), 56-80.
• Türe, F. (2006). Antik liberalizm mi yoksa modern sofizm mi? Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 23-49.
• Ulagay, O. (1983). 24 Ocak deneyimi. İstanbul: Hil Yayınları.
• Uluç, A. V. (2014). Liberal-muhafazakar siyaset ve Turgut Özal’ın siyasi düşüncesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 107-140.
• Uluşahin, N. (2007). Liberal Demokrasinin Çıkmazı: Çatışma Karşısında Barış için Azınlık-Çoğunluk İlişkisini Yeniden Düzenleme Gereği. Anayasa Yargısı, (24), 609-640.
• Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi (2. Baskı). İstanbul: Ülken Yayınları.
• Williams, B. (2021). The new right and its legacy for British conservatism. Journal of Political İdeologies, 1-24.
• Wissenburg, M. (2001) Sustainability and the limit of liberalism. J. Barry ve M. Wissenburg (Editörler). Sustaining Liberal Democracy içinde (s. 192-204). Londra: Palgrave Macmillian.
• Woodhouse, K. M. (2008). The politics of ecology: environmentalism and liberalism in the 1960s. Journal for the Study of Radicalism, 2(2), 53-84.
• Yalman, A. E. (1997). Yakın tarihte gördüklerim ve geçirdiklerim (2. Cilt). İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret.
• Yalnızoğlu, Y. (2017). “Hepsini Yakala Partisi” bağlamında Anavatan Partisi’ne yönelik bir analiz. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 67-77.
• Yanık, L. K (2015). Liberalizm, bir yazın değerlendirmesi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 35-55.
• Yaşlı, F. (2011). Türkiye’de liberalizm, bir eklemlenme ideolojisi. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 6(15), 139-166.
• Yayla, A. (2017). Sosyalizm ve sosyalistler üzerine düşüneler. Liberal Düşünce, (88), 69-85.
• Yıldırım, C., & Bıçakcı, H. (2019). Osmanlı’dan günümüze liberalizm ve liberal partiler. Akademik Bakış Dergisi, 72, 212-226.
• Yurtoğlu, N. (2014). Demokrat parti dönemi tarım politikaları ve siyasi, sosyal, ekonomik hayata tesirleri (1950-1960). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Zelli, F., Gupta, A., & Asselt, H. (2013). Instutional ınteractions at the crossroads of trade and environment the dominance of liberal environmentalism? Global Governance, 19(1), 105-118.