Mezâkî’yi Mahlas Beyitlerindeki Poetikasından Okumak

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 8, 49 - 57

Kübra Batar

Öz

Belli bir gelenek dâhilinde gelişen divan şiirinde sanatlı söyleyiş esastır. Şairler, hudutları gelenek dahilinde belirlenen divan şiirinde standart kalıpları yıkarak farklı bir sanat biçimi icra etme gayesi gütmemişlerdir. Gelenek, şairlere kalıplaşmış bir muhteva ve biçim sunmuştur ki şairler için bu kalıpların dışında düşünme ve yazmanın yolu yoktur. Mezâkî de divan şiiri geleneği kapsamında eserlere sahip önemli bir şairdir. Divan şiiri evreni içerisinde sade bir tarzı benimseyerek kolay bir söyleyiş oluşturmuştur. Klişe ve süslü söylemlere mesafeli duran Mezâkî; mahallî unsurları, dış dünyayı, aşkı, yaşam sevincini şiirlerine ekseriyetle yansıtmıştır. Bu minvalde Mezâkî, mahlas beyitlerinde muhataplarına sanat anlayışı hakkında mühim bilgiler vermektedir. Şair, Dîvân’ında bilhassa kendine seslendiği beyitlerde kendi poetikasına yer vermiş ve genel olarak sanatıyla övünmüştür. Bu çalışma ile Mezâkî Dîvânı’ndaki mahlas beyitlerinden hareketle şairin kendi şiiri hakkındaki poetik düşüncelerine ve şiirinin özelliklerine ulaşmaya çalışıldı. Çalışmada öncelikle divan şiirinde poetika ve Mezâkî hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Ardından şairin şiirini teşbih ettiği unsurlar ve şiirinin nitelikleri, mahlas beyitlerinden hareketle sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mezâkî, divan şiiri, mahlas beyiti, gelenek, poetika.

Kaynakça

• Arı, Ahmet, “Şeyh Galib’in Poetikası”, Osmanlı Araştırmaları, C. 26, S. 26, 2005: 51-72.
• Coşkun, Menderes, “Klasik Türk Şairinin Poetikası Üzerine”, Bilig, S. 16, 2011: 57- 80.
• Demirbağ, Abdulsamet, “Şeyh Gâlib’in “Eyler Semâ” Redifli Gazelini Şerh Denemesi”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 27, 2024: 122-128,
• Güfta, Hüseyin, “Divan Şiirinde Vakt-i Seher”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 3, S. 15, 2010: 93-137.
• Karaman, Gülay, “Klasik Türk Şiiri Estetiğinde Sihir”, Turkish Studies, Volume 10/8 Spring, 2015: 1503-1536.
• Kurnaz, Cemal, “Bülbül”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1992: 485-486.
• Kurnaz, Cemal, “Câm”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul 1993: 41.
• Kurtuluş, Rıza, “Örfî-i Şîrâzî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 34, İstanbul 2007: 96-97.
• Memer, Ahmet, “Mezâkî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 29, İstanbul 2004: 515.
• Mezâkî Divanı, 120433,mezaki-divanipdf.pdf (ktb.gov.tr)
• Öztoprak, Nihat, “Rûhi’nin Şiir Anlayışı”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.12, 2005: 101-136.
• Armağan, Zöhre, “Mahlas Beyitlerinden Hareketle Azmîzâde Hâletî’nin Kendi Şiiri Hakkındaki Düşünceleri”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 9, S. 25, 2021: 130-145.