Türk Anayasa Hukukunda Savaş İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme

Year 2023, Volume: 5 Issue: 1, 87 - 102, 30.06.2023

Recep Mete Aytekin

Abstract

Türk Anayasa hukukunda savaş hâli ilanı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkeye gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına karar verilmesi yetkisi, milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yetkisindedir. Savaş hâli ilanı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkeye gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına karar verilebilmesi için milletlerarası hukukun bunu meşru saydığı bir hâl mevcut olmalıdır. Milletlerarası hukukun böyle bir müdahaleyi meşru saydığı hâllerin neler olduğu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kararlarıyla zaman içinde istikrar kazanmıştır. Yine milletlerarası hukukun meşru sayması ön koşuluna bağlı olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde veya ara vermede iken ülkenin ani bir silahlı saldırıya uğraması durumunda Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına Cumhurbaşkanı da karar verebilecektir. Cumhurbaşkanının bu istisnai yetkisi meşru müdafaa hakkı kapsamında alınacak tedbirleri almaktan ibaret olup, savaş hâli ilanı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkeye gönderilmesi ya da yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına karar verilmesi yetkilerini kapsamamaktadır.

Keywords

Savaş Hâli İlanı, Kuvvet Kullanma, Silahlı Saldırı, Meşru Müdafaa Hakkı.

Declaration of War and Allowing the Use of Armed Force in Turkish Constitutional Law

Abstract

In the Turkish Constitutional law, the authority to declare a state of war, to send the Turkish Armed Forces to a foreign country and to decide on the presence of foreign armed forces in Turkey is under the jurisdiction of the Turkish Grand National Assembly, in cases deemed legitimate by international law. In order to declare a state of war, send the Turkish Armed Forces to a foreign country and decide to have foreign armed forces in Turkey, there must be a situation that international law considers legitimate. The situations in which international law considers such an intervention legitimate has stabilized over time with the decisions of the United Nations Security Council. Again, depending on the precondition that international law considers it legitimate, the President may also decide to use the Turkish Armed Forces in case of a sudden armed attack while the Turkish Grand National Assembly is in recess or in recess. This exceptional authority of the President consists of taking the measures to be taken within the scope of the right of self-defense, and does not include the powers of declaring a state of war, sending the Turkish Armed Forces to a foreign country or deciding on the presence of foreign armed forces in Turkey.

Keywords

Declaration of War, Use of Force, Armed Attack, Right to Self-Defense.

References

• AKSAR, Y. (2017). Teoride Ve Uygulamada Uluslararası Hukuk (4.Baskı, C. 2). Ankara: Seçkin Yayınları.
• AREND, A. C., & BECK, R. J. (1993). International Law and the Use of Force (1.Baskı). Londra: Routledge.
• ARSAVA, F. (2019). Devlet Dışı Aktörlere Karşı Yasal Savunma Hakkı Kullanılması. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7(13), 97-128.
• ASLAN, M. Y. (2015). Türk Silahlı Kuvvetlerinin Uluslararası Askerî Müdahalelerde Görevlendirilmesinin İç Hukuktaki Dayanakları. Ankara Barosu Dergisi, (3), 247-265.
• AYDIN OKUR, D. (2015). Işıd’e Karşı Suriye’de Yapılan Operasyonların Meşruiyeti Bakımından “İsteksiz ya da Aciz Devlet” Teorisi. İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(2), 39-65.
• BALIK, G. (2015). Anayasa’da “Milletlerarası Hukukun Meşru Saydığı Haller” Sorunu. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(47), 47-71.
• BOZKURT, E. (2003). Birleşmiş Milletler Sisteminde Kuvvet Kullanımı (1.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• ÇAĞLAYAN, S. (2018). Koruma Sorumluluğunun Bir Eleştirisi: “Koruma Öncelikli Sorumluluk”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 6(12), 335-360.
• ÇAKIR, M. (2020). The Use of Force Against Cyber Attacks Under International Law. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(16), 337-365.
• ÇOPUR, O. (2006). Anayasa Hukukunda Savaş Hali. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku(Anayasa Hukuku) Anabilim Dalı.
• DEĞDAŞ, U. C. (2018). Uluslararası Hukukta Önleyici Meşru Müdafaa. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(6), 21-40.
• DENK, E. (2011). Silahlı Kuvvet Kullanımıyla İlgili TBMM Kararları (1.Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• DOST, S., & KORKMAZ, Z. (2015). Savaşa Varmayan Zorlama Yolu Olarak Zararla Karşılık ve Bazı Uygulamalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 111-157.
• ERDAL, S. (2014). Uluslararası Hukukta Karşı Önlemler ve Akçakale’de Yaşananlar. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(1), 3-26.
• ERDOĞAN, M. (1993). Anayasacılık Parlamentarizm Sialhlı Kuvvetler (1.Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• EREN, M. yusuf. (2016). Uluslararası Hukukta Savaşa Varmayan Kuvvet Kullanma Yaolları. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 229-260. https://doi.org/10.21492/inuhfd.239821
• GÖZLER, K. (2011). Anayasa Hukukunun Genel Teorisi (1.Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• GÜNDÜZ, A. (2014). Milletlerarası Hukuk (7.Baskı; R. V. GÜNEL, Ed.). İstanbul: Beta.
• HANCILAR, Ö. (2016). 2011 Libya Müdahalesi Ve Uluslararası Hukuk. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 65-86.
• İPEK, A., & BABA, E. (2015). BM Sistemi Çerçevesinde Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanımı. Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (4), 61-87.
• KARADAĞ, U. (2016). Bi̇rleşmi̇ş Mi̇lletler Antlaşmasi’na Göre Meşru Müdafaa Hakki. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 171-186.
• KAYHAN, C. B. (2021). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanmanın Dayanakları. Terazi Hukuk Dergisi, 16(182), 1961-1971.
• KESKİN, F. (1998). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş, Karışma ve Birleşmiş Milletler (1.Baskı). Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• KESKİN, S., & ÖZEN, T. (2022). Akdeniz’de Türk Gemisine Yapılan Müdahalenin Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi. Piri Reis Üniversitesi Deniz Hukuku Dergisi, 1(1), 247-270.
• KOLASİ, K. (2017). Savaşın Değişen Niteliği ve Jus ad bellum ve Jus in bello’ya Etkisi. İsan Hakları Yıllığı, 35, 1-29.
• MERİÇ, A. B. (2021). Devlet Olmayan Aktörlere Karşı Kuvvet Kullanılması: IŞİD İle Mücadele Örneği. The Turkish Yearbook of International Relations, 52, 1-35.
• ÖRNEK, S. (2013). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanımı: 1991 ve 2003 Irak Harekatları (1.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• ÖZBUDUN, E. (1986). Türk Anayasa Hukuku (1.Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
• ÖZBUDUN, E. (2017). Türk Anayasa Hukuku (17.Basım). Ankara: Yetkin Yayınları.
• PİRİM, C. Z. (2019). Devletlere Atfedilemeyen Silahlı Saldırılara Karşı Meşru Müdafaa: Uluslararası Hukukta Sınır Ötesi Operasyonun Hukuki Zemini. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 11(40), 245-303.
• REÇBER, S. (2021). Uluslararası Hukuk Açısından Yemen’e Yönelik Davetle Müdahalenin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(2), 843-880. https://doi.org/10.15337/suhfd.833214
• SAFİ, S. (2014). Devletler Hukukunda Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma. Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 315-338.
• SHAW, M. N. (2014). International Law (7.Baskı). Cambridge: Cambridge University Press.
• SHAW, M. N. (2018). Uluslararası Hukuk (1.Baskı). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• ŞENTUNA, T. (2021). Libya Askeri Müdahalesinin Uluslararası Hukuka Uygunluğu ve Koruma Sorumluluğu Kavramı Çerçevesinde Meşruiyeti. The Turkish Yearbook of International Relations, 50, 215-239.
• TEZİÇ, E. (1997). Anayasa Hukuku (4.Baskı). İstanbul: Beta.
• TÜRKAY, H. (2021). Uluslararası Hukukta Terör Eylemlerine Karşı Kuvvet Kullanımı. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 9(18), 331-367.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. , Pub. L. No. 17863, § 09/11/1982, 2709 (1982).
• ÜNAL, Ş. (2005). Uluslararası Hukuk (1.Baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.