Yeni Dönem Türkiye-AB İlişkilerinin Stratejik Anlamı ve İlişkilerin Yönü

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 87 - 100, 30.06.2025

Murat Ercan , Murat Ercan

Abstract

Bu çalışma, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinin tarihsel arka planı, yaşanan kriz dinamikleri ve 2022-2025 döneminde ortaya çıkan yeni stratejik konjonktür doğrultusunda yeniden şekillenen iş birliği modelini analiz etmektedir. Çalışmada, Türkiye-AB ilişkilerinin 1963 Ankara Anlaşması’ndan günümüze uzanan seyri, dönemsel kırılmalar ve müzakere süreçleri üzerinden değerlendirilmiş, özellikle 2016 sonrasında yaşanan siyasi gerilimlerin ilişkiler üzerindeki etkisi detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada, Rusya-Ukrayna Savaşı, NATO’nun artan önemi, enerji arz güvenliği sorunları ve Donald Trump’ın yeniden ABD başkanı seçilmesi gibi gelişmelerin AB’nin dış politika ve güvenlik önceliklerini yeniden belirlemesine neden olduğunu ortaya koymaktadır. Bu gelişmeler doğrultusunda Türkiye’nin Karadeniz’deki jeopolitik konumu, enerji geçiş rotalarındaki rolü, NATO içindeki askeri kapasitesi ve bölgesel diplomasideki etkinliği, AB açısından stratejik değerini artırmıştır. Bu süreçte, 3 Nisan 2025 tarihinde gerçekleştirilen Türkiye-AB Yüksek Düzeyli Ekonomik Diyalog Toplantısı, yalnızca ekonomik ilişkilerin değil, enerji, güvenlik ve dijital dönüşüm gibi stratejik alanların da gündeme taşındığı çok boyutlu bir iş birliği sürecinin başlangıcı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın ulaştığı temel sonuç, Türkiye-AB ilişkilerinin yeni dönemde tam üyelik perspektifinden uzaklaştığı, buna karşılık “seçici iş birliği” ve “stratejik ortaklık” temelinde yeniden şekillenmeye başladığıdır. Bu yeni ilişki modelinin sürdürülebilirliği ise taraflar arasında karşılıklı güven inşası, diyalog mekanizmalarının işlerliği ve ortak çıkar odaklı çok katmanlı iş birliği modellerinin geliştirilmesine bağlıdır. Türkiye’nin Avrupa Siyasi Topluluğu gibi yeni platformlarda etkin rol üstlenmesi ve AB’nin dışlayıcı yaklaşımlardan uzak, daha kapsayıcı ve pragmatik bir strateji benimsemesi halinde, ilişkilerin çok katmanlı ve işlevsel bir ortaklık zeminine evrilebileceği öngörülmektedir.

Keywords

Türkiye-AB İlişkileri , Yüksek Düzeyli Ekonomik Diyalog , Stratejik Ortaklık , Seçici İş Birliği , Rusya-Ukrayna Savaşı.

The Strategic Significance and Direction of Turkey-EU Relations in the New Era

Abstract

This study analyzes the historical background of Turkey-European Union (EU) relations, the dynamics of recurring crises, and the newly emerging cooperation model shaped within the strategic conjuncture of the 2022-2025 period. The research evaluates the trajectory of Turkey-EU relations from the 1963 Ankara Agreement to the present, focusing on periodic ruptures and negotiation processes, with particular attention to the political tensions that have affected bilateral relations, especially since 2016. Furthermore, the study reveals how developments such as the Russia-Ukraine War, the increasing importance of NATO, energy supply security challenges, and the re-election of Donald Trump as President of the United States have led the EU to redefine its foreign policy and security priorities. In this context, Turkey’s geopolitical position in the Black Sea, its role in energy transit routes, its military capacity within NATO, and its diplomatic influence in regional crises have significantly increased its strategic value for the EU. Within this framework, the Turkey-EU High-Level Economic Dialogue Meeting held on April 3, 2025, has been evaluated as a turning point not only for reviving economic relations but also for initiating a multidimensional cooperation process covering critical areas such as energy, security, and digital transformation. The study concludes that in this new period, Turkey-EU relations have moved away from a full membership perspective and have started to be reshaped on the basis of “selective cooperation” and “strategic partnership.” The sustainability of this new relationship model depends on the establishment of mutual trust, the operationalization of dialogue mechanisms, and the development of multilayered cooperation models based on common interests. It is further suggested that if Turkey assumes an active role in new platforms such as the European Political Community, and if the EU adopts a more inclusive and pragmatic strategy instead of exclusionary approaches, relations may evolve into a more structured, functional, and sustainable partnership framework.

Keywords

Turkey-EU Relations , High-Level Economic Dialogue , Strategic Partnership , Selective Cooperation , Russia-Ukraine War.

References

• Atalay, İbrahim Orkun ve Töngür (2007). Ali Rıza, “Kıbrıs Rum Yönetiminin Avrupa Birliğine Üyeliğinin Devletler Hukuku Açısından Değerlendirilmesi ve Türkiye Cumhuriyet’i Bakımından Doğuracağı Sonuçlar”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: XI Sayı: 3-4, ss. 207 – 238.
• Aykan, Mahmut Bali (2005). “Turkey and European Security and Defence Identity/Policy “Journal of Contemporary European Studies Vol. 13, No. 3, ss.335–359.
• Bluhm, Katharina (2000). “East-West Integration and the Changing German Production Regime: A Firm-Centered Approach”, Program on Central & Eastern Europe Working Paper Series.
• Eravcı, Ali (2020). “Avrupa Birliği Bağlamında 2000-2014 Dönemi Türk Yargı Reformu”, Journal Of Social, Humanities And Administrative Science, Sayı, 6, Cilt, 30, ss.1435-1458.
• Ercan, Murat ve Eser Gemici (2023). “Cumhuriyet’in 100. Yılında Batılılaşma Çerçevesinde Türkiye-Ab İlişkilerine Eleştirel Yaklaşım: Canlanma Mı? Geçmişin Tekrarı Mı?”, Cilt, 10, ss.853-889.
• Euro News (2025). “Türkiye’nin Suriye operasyonuna dünya nasıl tepki verdi? “10.10.2019, https://tr.eurone ws.com/2019/10/10/ turkiye-nin-suriye-operasyonuna-dunya-nasil-tepki-verdi, (Erişim Tarihi: 14.04.2025).
• Euro News (2025).” Türkiye’ye silah ambargosu uygulayan Avrupa, Suudi Arabistan'a neden ambargo uygulamıyor?”,19.10. 2019, https://tr.euronews.com/2019/10/19/turkiyeye-silah-ambargosuac iklayan-avrupa-yemen-savasindasuudiarabistana-ne-yapti( Erişim Tarihi: 14.04.2025).
• İKV (2016). “Yeni Bir İşbirliği Alanı: Türkiye-AB Yüksek Düzeyli Ekonomik Diyalog”, İktisadi Kalkınma Vakfı Dergisi, Sayı. 210.
• Kahraman, Sevilay (2006). “Avrupa Birliği’nin Genişleme Stratejisi”, Edt., Aydın İpek ve Dizdaroğlu, Cihan, Avrupa Birliği’nde Değişen Dinamikler, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Ortak Çalıştay Raporu.
• Kakışım, Cemal ve Erdoğan, Seven (2018). “Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri ve 15 Temmuz Darbe Girişimin Ardından Yaşanan Gelişmeler”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 10, Cilt. 10, ss. 399-420.
• Ömerci, Ozan (2025), “Son Yıllarda Türkiye-Fransa İlişkileri”, 11 Şubat 2012, https://www.tuicak ademi.org/son-yillarda-turkiye-fransa-iliskileri/(Erişim Tarihi: 15.04.2025).
• Palabıyık, Deniz Çiçek ve Davut, Mert(2025). “Türkiye-AB Yüksek Düzeyli Ekonomik Diyaloğu 6 yıl sonra yeniden başlıyor”, 02.04.2025, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiye-ab-yuksek-duzeylie konomik-diyalogu-6-yil-sonrayeniden basliyor/ 3525832 (Erişim Tarihi: 15.04.2025)
• Sipahioğlu, Buket, Ötken (2024). “Türkiye-Avrupa Birliği 2016 Göç Mutabakatı: Son Durum ve Güncellenme Tartışmaları”, İmgelem, Sayı. 14, ss.101-124
• Tocci, Nathalie(2014). Turkey and the European Union A Journey in the Unknown, Turkey Project,Policy Paper Center on the United States an Europe at Brookings.
• Yüşen, Necmeddin (2024)., “Normativizm Perspektifinden AK Parti Dönemi Türkiye-AB İlişkileri”, Uluslararası Akademi Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, ss. 62-76.