YARGILAMAYA VE MAHKÛMİYETE İLİŞKİN VERİLERİN GENEL BİLGİ TOPLAMA (GBT) SİSTEMİNDE TUTULMASI: ANAYASA MAHKEMESİNİN BÜLENT KAYA VE E.Ç.A. KARARLARININ AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İÇTİHATLARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 349 - 400, 01.01.2020

Naciye Betül Haliloğlu

Öz

Kişisel verilerin korunmasının, ulusal ve uluslararası düzlemde
yaşanan normatif düzeydeki gelişmelere paralel bir şekilde yargı
mercilerinin kararlarına da konu olduğu görülmektedir. Türk hukuk
düzeni açısından özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin
(AİHM) ve Anayasa Mahkemesinin (AYM) kararları büyük önem arz
etmektedir. Bireysel başvuru açısından Anayasa’da Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi (AİHS) ile kurulan ilişki, Türkiye’nin AİHS’e taraf olması
ve AYM’nin bireysel başvuru kararlarında AİHM kararlarına yaptığı
atıflar; AYM’nin bireysel başvuru kararlarının AİHM’in yaklaşımı ile
uyumunun incelenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede bu çalışma
Genel Bilgi Toplama (GBT) sistemine mahkûmiyet ve yargılamaya ilişkin
verilerin kaydedilmesi ve tutulmaya devam edilmesi üzerine yapılan
bireysel başvurular neticesinde verilen Bülent Kaya ve E.Ç.A. kararlarını
incelemektedir. Çalışmada GBT sistemi ve buna veri kaydı yapılmasını düzenleyen Bilgi Toplama Yönergesi’nin (Yönerge) uygulanışına ilişkin de bir değerlendirme sunulmaya çalışılmakta ve AYM’nin kişisel
verilerin korunmasına ilişkin başka kararlarına da değinilmekteyse de
esas olarak Bülent Kaya ve E.Ç.A. kararlarının AİHM kararları ile uyumu
irdelenmektedir. Yapılan inceleme neticesinde söz konusu kararların
AİHM içtihadına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bülent Kaya kararı, E.Ç.A. kararı, Kişisel verilerin korunması, Genel Bilgi Toplama (GBT), yargılamaya ve mahkûmiyete ilişkin veriler

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• ARSLAN ÖNCÜ, Gülay (2011). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Yaşamın Korunması Hakkı, İstanbul: Beta.
• ARSLAN ÖNCÜ, Gülay (2019). Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 8, Ankara: Avrupa Konseyi Yayını.
• BJORGE, Eirik (2011). “National Supreme Courts and the Development of ECHR Rights, International Journal of Constitutional Law, C. 9, s. 1, ss. 5–31.
• BYGRAVE, Lee A. (1998). “Data Protection Pursuant to the Right to Privacy in Human Rights Treaties” International Journal of Law and Information Technology, C. 6, S. 3, ss. 247–284.
• DE HERT, Paul / GUTWİRTH, Serge (2009). “Data Protection in the Case Law of Strasbourg and Luxemburg: Constitutionalisation in Action”, Reinventing Data Protection?, Ed. GUTWİRTH, Serge / POULLET, Yves / DE HERT, Paul / DE TERWANGNE, Cecile / NOUWT, Sjaak, Springer, ss. 3-45.
• DOĞRU, Osman / NALBANT, Atilla (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar, 2. Cilt, Ankara: Avrupa Konseyi Yayını.
• ERDOĞAN, Oktay (2016). İnfaz Hukuku, 2. Baskı, İstanbul: Adalet Yayınevi.
• EREN, Abdurrahman (2004). Özgürlüklerin Sınırlanmasında Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri, İstanbul: Beta.
• European Fundamental Rights Agency and Council of Europe, (2018). Handbook on European Data Protection Law, https://fra.europa.eu/sites/default/ files/fra_uploads/fra-coe-edps-2018-handbook-data-protection_en.pdf, (Erişim Tarihi: 28/10/2019).
• GELLERT, Raphaël / GUTWİRTH, Serge. (2013). “The Legal Construction of Privacy and Data Protection”, Computer Law and Security Review, C. 29, ss. 522-530.
• HARRİS, David / O’BOYLE, Michael / WARBRİCK, Colin (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Çeviri: KARAN, Ulaş / BİNGÖLLÜ KILCI, Mehveş, Ankara: Avrupa Konseyi Yayını.
• Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama (KİHBİ) Daire Başkanlığı. (2007). Bilgi Toplama Yönergesi, https://kms.kaysis.gov.tr/Home/ Goster/134544, (Erişim: 13/09/2019).
• KOKOTT, Juliane / SOBOTTA, Christoph (2013). “The Distinction Between Privacy and Data Protection”, International Data Privacy Law, C. 3, S. 4, ss. 222-228.
• KÜZECİ, Elif (2019). Kişisel Verilerin Korunması, Ankara: Turhan Kitabevi. LYNSKY, Orla (2015). The Foundations of EU Data Protection Law, New York: Oxford University Press.
• MADSON, Wayne (1992). Handbook of Personal Data Protection, New York: Macmillan Publishers.
• MARSHALL, Daniel / THOMAS, Terry (2017). Privacy and Criminal Justice, İsviçre: Palgrave Macmillan.
• ÖZAY, İl Han (2013). “İdari Kolluk – Adli Kolluk”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXI, S. 1, ss. 947-962.
• SCHABAS, William A. (2015). The European Convention on Human Rights: A Commentary, Oxford: Oxford University Press.
• SCHULHOFER, Stephen J. (2016). “An International Right to Privacy? Be Careful What You Wish For” International Journal of Constitutional Law, C. 14, S. 1, ss. 238–261.
• ŞİMŞEK, Oğuz (2008). Anayasa Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması, İstanbul: Beta.
• ŞİRİN, Tolga (2015). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Bireysel Başvuru Hakkı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• TZANOU, Maria (2013). “Data Protection as a Fundamental Right Next to Privacy? ‘Reconstructing’ a Not So New Right”, International Data Privacy Law, C. 3, S. 2, ss. 88-99.
• VAN DER SLOOT, Bart (2017). “Legal Fundamentalism: Is Data Protection Really a Fundamental Right?”, Data Protection and Privacy: (In)visibilities and Infrastructures, Ed. LEENES, Ronald / VAN BRAKEL, Rosamunde /
• GUTWİRTH, Serge / DE HERT, Paul, İsviçre: Springer, ss. 3-31.
• YÜKSEL, Saadet (2015). Anayasa Yargısında İbadet Özgürlüğü, İstanbul: Alfa.
• AYM BİREYSEL BAŞVURU KARARLARI
• B.K., B. No: 2014/14189, 25/10/2017.
• Bülent Kaya, B. No: 2013/2941, 11/5/2016.
• Bülent Polat, B. No: 2013/7666, 10/12/2015.
• E.Ç.A., B. No: 2014/5671, 7/6/2018.
• Fatih Saraman, B. No: 2014/7256, 27/2/2019.
• Güzide Defne Samyeli, B. No: 2014/4399, 21/9/2016.
• Hayriye Özdemir, B. No: 201373434, 25/6/2015.
• Kemal Karanfil, B. No: 2017/24776, 24/5/2018.
• Marcus Frank Cerny, B. No: 2013/5126, 2/7/2015.
• Nurcan Belin, B. No: 2014/14187, 10/1/2018.
• Orhan Kayahan, B. No: 2014/1970, 22/11/2017.
• Serap Tortuk, B. No: 2013/9660, 21/1/2015.
• Serhad Aktuğ, B. No: 2013/5199, 14/4/2016.
• T.A.A., B. No: 2014/19081, 1/2/2017.
• Turgut Duman, B. No: 2014/15365, 29/5/2019.
• AYM NORM DENETİMİ KARARLARI
• AYM, E. 2008/44, K. 2011/21, 20/1/2011.
• AYM, E.2013/122, K.2014/74, 9/4/2014.
• AYM, E.2014/149, K.2014/151, 2/10/2014.
• AYM, E.2013/84, K.2014/183, 4/12/2014.
• AYM, E.2014/74, K.2014/201, 25/12/2014.
• AYM, E.2014/180, K.2015/30, 19/3/2015.
• AYM, E. 2018/73, K.2019/65, 24/7/2019.
• AİHM KARARLARI
• Alkaya/Türkiye, B. No: 42811/06, 9/10/2012.
• Amann/İsviçre, B. No: 27798/95, 16/2/2000.
• Aycaguer/Fransa, B. No. 8806/12, 22/6/2017.
• Benedik/Slovenya, B. No: 62357/14, 24/4/2018.
• Bülent Kaya/Türkiye, B. No: 52056/08, 22/10/2013.
• Catt/Birleşik Krallık, B. No: 43514/15, 24/1/2019.
• Gardel/Fransa, B. No: 16428/05, 17/12/2009.
• I./Finlandiya, B. No: 20511/03, 17/7/2008.
• Leander/İsveç, B. No: 9248/81, 26/05/1987.
• M. N. ve Diğerleri/San Marino, B. No: 28005/12, 7/7/2015.
• M.K./Fransa, B. No: 19522/09, 18/4/2013.
• M.M./Birleşik Krallık, B. No: 24029/07, 13/11/2012.
• M.S./İsveç, B. No: 20837/92, 27/8/1997.
• Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan, B. No: 18030/11, 8/11/2016.
• Mikolajová/Slovakya, B. No: 4479/03, 18/01/2011.
• P.G. ve J.H./Birleşik Krallık, B. No: 44787/98, 25/9/2001.
• Peruzzo ve Martens/Almanya, B. No: 7841/08 ve 57900/12, 04/6/2013.
• Rotaru/Romanya, B. No: 28341/95, 04/05/2000.
• S ve Marper/Birleşik Krallık, B. No: 30562/04 ve 30566/04, 4/12/2008.
• Satakunnan Markkinapörssi Oy ve Satamedia Oy/Finlandiya, B. No: 931/13, 27/6/2017.
• Segerstedt-Wiberg ve Diğerleri/İsveç, B. No: 62332/00, 6/6/2006.
• Shimovolos/Rusya, B. No: 30194/09, 21/6/2011.
• Silver ve Diğerleri/Birleşik Krallık, B. No: 5947/72, 6205/73, 7052/75, 7061/75, 7107/75, 7113/75, 25/5/1983.
• Sõro/Estonya, B. No: 22588/08, 3/9/2015.
• The Sunday Times/Birleşik Krallık, B. No: 6538/74, 26/4/1979.
• Tyrer/Birleşik Krallık, B. No: 5856/72, 25/4/1978.
• Uzun/Almanya, B. No: 35623/05, 02/9/2010.
• Z./Finlandiya, B. No: 22009/93, 25/2/1997.