TÜRKİYE’DE BEYAZA CEZA NORMLARI -KARŞILAŞTIRMALI ANAYASA HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN BİR ANALİZ-

Yıl 2025, Cilt: 42 Sayı: 1, 1 - 69, 06.08.2025

Tolga Şirin

Öz

Bu makale, Türk Anayasa Mahkemesinin (AYM) “beyaza ceza normları”na (yani suçun unsurlarını doğrudan tanımlamak yerine başka düzenleyici işlemlere atıf yapan ceza normlarına) yaklaşımındaki tutarsızlıkları incelemektedir. Yargı kararları üç ana kategori altında ele alınmıştır: Yasaklı eşyalar, yasaklı mekânlar ve idari kararlara uymama suçları. AYM’nin kimi zaman bu tür normları, idarenin teknik uzmanlığı ve alanın değişken niteliği gerekçesiyle uygun bulduğu; kimi zaman ise belirlilik ve suçta kanunilik ilkelerine aykırı bularak iptal ettiği görülmektedir. Makalede, AYM’nin benzer yapıya sahip düzenlemelere farklı sonuçlar vermesinin temelinde sistemli bir inceleme yönteminin eksikliği olduğu vurgulanmaktadır. Bu eksikliğe çözüm olarak (başta Almanya olmak üzere) karşılaştırmalı anayasa hukukundan esinlenen dokuz soruluk bir değerlendirme yöntemi önerilmiştir. Bu sorular öngörülebilirlik, yetki devrinin zorunluluğu, düzenlemenin kapsamı, yayımlanma biçimi gibi ölçütleri içermektedir. Makale, beyaza ceza normlarının istisnai olması gerektiğini ve temel hakların korunması açısından çok daha dikkatli ve ilkeli bir anayasal denetime tabi tutulması gerektiğini savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beyaza ceza normu , anayasa yargısı , suçta ve cezada kanunilik , Türk Anayasa Mahkemesi , karşılaştırmalı hukuk.

Kaynakça

• ARROYO, ZAPATERO, Luis, DE PABLO SERRANO, Alejandro Luis ve GIMENO BEVIA, Jordi (2017). “Historical Pollution Spain: A Powerful Legal Framework for a Few Past Cases”, içinde Centonze, Francesco (der.), Historical Pollution: Comparative Legal Responses to Environmental Crimes (ss. 265-306). Berlin: Springer.
• BINDING, Karl (2024). Die Normen und ihre Übertretung: Eine Untersuchung über die Rechtmäßige Handlung und die Arten des Delikts, Berlin: Antigonos Verlag.
• BRUGGER, Winfried (1987). “Rechtsprobleme der Verweisung im Hinblick auf Publikation, Demokratie und Rechtsstaat”, Verwaltungsarchiv, C. 78., ss. 1-44.
• CASTRONUOVO, Donato (2018). “The Map of the Empire: General Clauses and Criminal Provision Decipherability”, Diritto & Questioni Pubbliche, C. 18., S. 10., ss. 11-83.
• ERNST, Guido P. (2018). Blankettstrafgesetze und ihre verfassungsrechtlichen Grenzen, Berlin: Springer.