ANAYASA MAHKEMESİ UYGULAMASINDA BİREYSEL BAŞVURULARDA DÜŞME KARARLARI

Yıl 2024, Cilt: 41 Sayı: 2, 115 - 157, 02.01.2025

Taylan Barın

Öz

Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası’nda yer alan kararlar incelendiğinde bireysel başvuru yolunun uygulanmaya başladığı günden 2024 yılının Ekim ayına kadar geçen sürede 431 başvuruda düşme kararı verildiği görülmektedir. Bunların yarıdan fazlasının gerekçesi Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendinde düzenlenen başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmamasıdır. Anayasa’nın 142. maddesinin birinci fıkrasına göre “Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usûlleri kanunla düzenlenir.” Anayasa’nın amir hükmü gereğince Anayasa Mahkemesinin yargılama usûlü 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usûlleri Hakkında Kanun’la düzenlenmiştir. Ancak Kanun’da – Anayasa m. 142’ye aykırı olarak – Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü ile de AYM’nin yargılama usulüne dair düzenlemeler yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. Bireysel başvuruda başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle düşme kararı verilebilmesi de Kanun’da yer almayan fakat İçtüzük’le getirilmiş bir düşme sebebidir. Bu çalışmada öncelikle yargılama usulünden ne anlaşılması gerektiği ile İçtüzük’ün işlevi tartışılacak, ardından İçtüzük’le usul kuralı ihdas edilmesi tenkit edilecektir. Sonrasında AYM’nin verdiği 431 adet düşme kararı tasnif edilecek ve bunlardan 269’unu oluşturan başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle düşme kararı verilmesinin uygulaması tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa Mahkemesi karar türleri , bireysel başvuru , Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü , düşme kararları , bireysel başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

Kaynakça

• ATALI, Murat, ERMENEK, İbrahim ve ERDOĞAN, Ersin (2020). Medenî Usûl Hukuku, 3. Baskı, Ankara: Yetkin Yay.
• DOĞAN, Zelal Pelin (2021). Bireysel Başvuru Usulünde Önemli Zarar Ölçütü, İstanbul: On İki Levha Yay.
• DOĞRU, Osman (2013). Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi, İstanbul: Legal Yay.
• DURSUN, Halil İbrahim (2018). Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Esasa İlişkin Kabul Edilemezlik Sebepleri, Ankara: Seçkin Yay.
• EGELİĞİ, Ömer Emrullah (2021). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Çerçevesinde Etkili Başvuru Hakkı, İstanbul: On İki Levha Yay.