AF KANUNLARININ TÜRK ANAYASA HUKUKU VE CEZA HUKUKU AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 41 Sayı: 2, 597 - 662, 02.01.2025

Ersin Şare

Öz

Affetme yetkisinin cezalandırma hak ve yetkisine paralel olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Zira tarihten günümüze suç işleyen her kişi cezalandırılmamış; kimisine merhamet gösterilmiş ve bunlar affedilmiştir. Anayasa’da, Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) hem genel af hem de özel af çıkarma yetkisi, cumhurbaşkanına ise sadece bireysel özel af çıkarma yetkisi tanınmıştır. TBMM, kanun çıkarılması suretiyle af yetkisini kullanabilmektedir. Bu nedenle af ilan edilmesi ya da affa karar verilmesi tabirlerinden çok af kanununun yürürlüğe sokulması tabiri daha doğrudur. Yürürlüğe sokulan diğer kanunlar gibi af kanunlarının da hem esas hem şekil bakımından Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülebilir ve Anayasa Mahkemesinin denetiminden geçmesi talep edilebilir. Af kanunlarının sebep ve amaç unsurlarının belirlenmesinde kanun koyucunun geniş takdir yetkisi bulunmaktadır. Bununla birlikte af kanunlarının konusu yönünden Anayasa’da sınırlama mevcuttur. Nitekim Anayasa’nın 169/3. maddesinde münhasıran orman suçları yönünden af çıkarılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Münhasıran orman suçları dışında diğer tüm suçlar yönünden af kanunu çıkarılmasının mümkün olduğu sonucuna varmak mümkündür. Devletin egemenlik yetkilerinden en önemlilerinden birini teşkil eden affa uluslararası hukuk bağlamında konusu itibarıyla sınırlama getirilip getirilemeyeceği tartışmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Af , genel af , bağışlama , Anayasa , denetim.

Kaynakça

• AKBULUT, İlhan (1995). “Türk Hukukunda Af”, Yargıtay Dergisi, C. 21., S. 4., ss. 446-465.
• ALACAKAPTAN, Uğur (2001). “23 Nisan 1999 Tarihine Kadar İşlenen Suçlardan Dolayı Şartlı Salıvermeye, Dava ve Cezaların Ertelenmesine Dair Kanuna Genel Bir Bakış”, Anayasa Yargısı, C. 18., S. 1., ss. 379-400.
• ALTUNKAŞ, Aysun (2023). “Türk Ceza Hukukunda Af”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 36., S. 166., ss. 1-60.
• ARAÇ, İbrahim ve ERİKLİ, Hasan (2006). “Anayasanın 87’nci Maddesine Göre Kabulünde Nitelikli Çoğunluk Aranması Gereken Af Kanunları”, Yasama Dergisi, C. 1., S. 1., ss. 25-45.
• ARMAĞAN, Servet (2001). “Anayasa Hukuku Açısından Af Yetkisinin Değerlendirilmesi”, Anayasa Yargısı, C. 18., S. 1., ss. 347-363.