YABANCILARIN HUKUKİ DURUMLARI BAĞLAMINDA ORTAYA ÇIKAN ANAYASAL MESELELER

Yıl 2023, Cilt: 40 Sayı: 2, 25 - 85, 28.12.2023

Hacı Can

Öz

Yabancıların hukuki durumları bağlamında ortaya çıkan anayasal meseleleri konu edinen bu çalışmada, yabancıların durumlarına genel bir bakış sunulmasının ardından Türk Anayasası’nın yabancılar rejimi incelenmeye alınmaktadır. Bu çerçevede eşitlik, temel hak ve özgürlükler gibi bir dizi önemli konu, yabancılar yönünden özel olarak ele alınmaktadır. Yapılan inceleme sonucunda ulus devlet anayasalarının temel işlevinin vatandaş-yabancı ayrımını beraberinde getirdiği, yabancılara yönelik anayasal güvencelerin dogmatik olarak ulus devlet anayasalarının zorunlu unsurları arasında yer almadığı, daha ziyade ihtiyari bir durum olduğu, nitekim devletlerin iç hukuk düzenlemelerinde yabancıların genelde vatandaşlardan farklı bir statüye tabi tutulduğu, ulus devlet anayasası özelliklerini gösteren Türk Anayasası’nda da vatandaşlar ile yabancılar arasında statüsel bir ayrımdan (statüsel ayrışma) hareket edildiği sonuçlarına varılmaktadır. Buradan hareketle de Türk Anayasası bakımından vatandaşların anayasal hak ve özgürlüklere aslen sahip olduğu, yabancıların ise kimi anayasal hak ve özgürlüklerden -tanıma yoluyla- yararlandırıldığı tezi ortaya atılmaktadır. Bu çerçevede yabancılara yönelik anayasal teminata bağlamaların insan haklarına saygılı bir devletin gereği olduğu kadar milletlerarası hukuktan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacına da hizmet ettiğine de dikkat çekilmektedir. Çalışmanın sonuç kısmında, Türk Anayasası’nın yabancılara ilişkin düzenleme sistematiği ve içeriği yönünden muğlak kalan hususların giderilmesine yönelik öneriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yabancılar, vatandaşlar, milletlerarası ve anayasal teminatlar, ayrımcılık yasağı, temel hak ve özgürlükler.

Kaynakça

• AKKUTAY, Ali İbrahim (2007). “Uluslararası Antlaşmaların Türk İç Hukukundaki Konumu ve Etkileri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, S.1-2, ss. 415-447.
• AYBAY, Rona (2007). “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri”, TBB Dergisi, S. 70, ss. 187-213.
• ALTUĞ, Yılmaz (1971). Yabancıların Hukuki Durumu, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, İstanbul: Menteş Matbaası.
• CAN, Hacı (2023). Mavi Kartlı Yabancılar, 2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.
• CAN, Hacı (2022). Avrupa Birliği Hukuku, 2. Baskı, Ankara: Adalet Yayınevi.