Kasten Öldürme Suçunun Tasarlayarak İşlenmesi Nitelikli Haline İlişkin Haksız Tahrik Hükümlerinin Uygulanabilirliği

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 663 - 688, 14.08.2025

Çağrı Kan

https://doi.org/10.54699/andhd.1514140

Abstract

Roma hukukundan beri var olan bir düşünceye göre suç, ya tasarlanarak, ya kızgınlıkla ya da tesadüfen işlenir. Tasarlama, kastın en yoğun halidir. Tasarlama konusunda, pek çok teori ileri sürülmüştür. Bununla birlikte bir genel indirim nedeni olan haksız tahrik ve tasarlamanın bir arada uygulanıp uygulanamayacağı tartışılmıştır. Haksız tahrik, koşulları gerçekleştiğinde tüm suçlar için uygulanacaktır. Ancak, tasarlama ile haksız tahrikin bir arada uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalıdır. Bu konuda, tasarlamanın hangi teori ile açıklandığı önemlidir. Bu konuda özellikle soğukkanlılık teorisi ile plan kurma teorisi öne çıkmaktadır. Yargıtayın bu yöndeki içtihatlarına bakıldığında, zaman zaman soğukkanlılık teorisi ve zaman zaman plan kurma teorisinin tercih edildiği görülmektedir. Yargıtay, zaman zaman karma teorileri de kullanmaktadır. Çalışmada, tasarlama ile haksız tahrikin uyumlu olduğu teorik çerçeve analiz edilecektir.

Keywords

Tasarlama , Haksız Tahrik , Soğukkanlılık Teorisi , Plan Kurma Teorisi , Yargıtay

The Applicability of the Provisions of Unjust Provocation Regarding the Intentional Killing Offence Committed by Premeditation

Abstract

According to the thought that has existed since Roman Law, a crime can be committed either with premeditation, by anger or by coincidence. Premeditation is the most intense form of intent. Many theories have been put forward about premeditation. Nevertheless, it has been discussed whether unjust provocation and premeditation, which is a general reason for reduction, can be applied together. Unjust provocation will be applied for all offences when the conditions are fulfilled. However, it is controversial whether premeditation and unjust provocation can be applied together. In this regard, it is important which theory explains the premeditation. In this context, cold-bloodedness theory and planning theory are particularly prominent. When the jurisprudence of the Supreme Court in this direction is examined, it is seen that the theory of cold-bloodedness is preferred from time to time and the theory of planning is preferred from time to time. The Supreme Court also uses mixed theories from time to time. In the study, the theoretical framework in which premeditation and unjust provocation are compatible will be analysed.

Keywords

Premeditation , Unjust Provocation , Cold-Bloodedness Theory , Planning Theory , Supreme Court

References

• AKBULUT, Berrin: “Kasten Öldürme Suçunun Nitelikli Halleri”, Adalet Dergisi, 2020, Sayı 65, s. 99-165.
• AKSOY İPEKÇİOĞLU, Pervin: “Teşebbüs Kurumu ve Kıbrıs Ceza Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2007, Cilt 65, Sayı 2, s. 77-120.
• ANTOLISEI, Francesco: Manuale Di Diritto Penale, Parte Generale, 14. Baskı, Giuffre’ Editore, Milano, 1997.
• ARTUK, Mehmet Emin / GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, M. Emin / ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• AYDIN, Devrim: “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Haksız Tahrik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2004, Cilt 54, Sayı 1, s. 225-254 (Haksız Tahrik).
• AYDIN, Öykü Didem: “Türk Ceza Kanunu’nun Çağdaş İlkeleri ve Avrupa Birliği Kriterleri Açısından Türk Ceza Kanunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2004, Sayı 53, s. 63-140 (Çağdaş İlkeler).
• BAYRAKTAR, Köksal: “Kasten Adam Öldürme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2013, Cilt 19, Sayı 2, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, s. 57-78.
• BAYRAKTAR, Köksal: “Kasten Öldürme”, BAYRAKTAR, Köksal / KESKİN KİZİROĞLU, Serap / YILDIZ, Ali Kemal / MEMİŞ KARTAL, Pınar / ALTUNÇ, Sinan / BOSTANCI BOZBAYINDIR, Gülşah / ERMAN, Barış / EROĞLU ERMAN, Fulya / KURT, Gülşah / SINAR, Hasan: Özel Ceza Hukuku Cilt II, Kişilere Karşı Suçlar 1 (TCK m. 81-105), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (2017).
• BERKİ, Nedim: “Tasarlayarak Öldürme Suçu ve Uygulama”, İzmir Barosu Dergisi, 2022, Cilt 87, Sayı 3, s. 17-61.
• BOZBAYINDIR, Ali Emrah: Türk ve Mukayeseli Ceza Hukukunda Olası Kast Kavramı ve Sınırları, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 11. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020 (11. Baskı).
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 9. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016 (9. Baskı).
• ÇETİN, İbrahim: Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• DEMİRBAŞ, Timur: Haksız Tahrik, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• DEMREN DÖNMEZ, Burcu: “Ceza Sorumluluğunu Azaltan Bir Neden Olarak Haksız Tahrik”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2013, Cilt 71, Sayı 1, s. 267-294.
• DÖNMEZER, Sulhi / ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, Cilt II, 8. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1983.
• DÖNMEZER, Sulhi / ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Genel Kısım, Cilt II, 15. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2021 (Genel Kısım).
• DÜLGER, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 1. Baskı, Hukuk Akademisi, İstanbul, 2021.
• EREM, Faruk: “Adalet Psikolojisi Bakımından Heyecanlar ve İhtiraslar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1945, Cilt 2, Sayı 4, s. 50-79.
• EREM, Faruk: “Teammüd”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1980, Cilt 37, Sayı 1, s. 15-31 (Teammüd).
• GÖKALP, Mehmet: “Kan Gütme ve Taammüt”, Adalet Dergisi, 1968, Cilt 59, Sayı 9, s. 509-515.
• GÖKCAN, Hasan Tahsin / ARTUÇ, Mustafa: Türk Ceza Kanunu Şerhi II. Cilt, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• GÖKCEN, Ahmet / BALCI, Murat: Kasten Öldürme, Kasten Yaralama, Organ ve Doku Ticareti Suçları, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• GÜR İzzet: “Adam Öldürme Suçlarında Tahrikle Taammüt Birleşir mi?”, İleri Hukuk Mecmuası, 1945, Sayı 6, s. 16-19.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki / ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2018 (11. Baskı).
• HAFIZOĞULLARI, Zeki / ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2015.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki / ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Kişilere Karşı Suçlar, 1. Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2010 (1. Baskı).
• HAKERİ, Hakan: Kasten Öldürme Suçları (TCK 81-82-83), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007.
• İÇEL, Kayıhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KAHRAMAN, Recep: “Tasarlamanın Tespitinde Kavramın Psikolojik Boyutunun Öne Çıkartılmasına Dair Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararının Değerlendirilmesi”, Yeni İçtihatlar: Ulusal, Uluslararası ve Yabancı Mahkeme Kararları Sempozyumu Tebliğ Özetleri, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 7 Ekim 2022, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2022, s. 11-12.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 8. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• LOMBARDI, Filippo: “Dolo D’Impeto e Crudeltà: Un Commento Alla Recente Pronuncia Delle Sezioni Unite”, In Giurisprudenza Penale Web, 2016, Sayı 11, s. 1-10 (https://www.giurisprudenzapenale.com/wp-content/uploads/2016/11/lombardi_crudelt%C3%A0_gp_2016_11.pdf, ET: 19.11.2023).
• MALKOÇ, İsmail: Açıklamalı ve İçtihatlı Türk Ceza Kanunu, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1999.
• MANTOVANI, Ferrando: Pirincipi Di Diritto Penale, 2. Baskı, CEDAM Editore, Padova, 2007.
• MONTANELLI, Luca: Cenni in Materia di Premeditazione del Reato, 2024 (https://www.iusinitinere.it/cenni-in-materia-di-premeditazione-del-reato-49328#:~:text=2%20Codice%20Zanardelli%3A%20%E2%80%9CSi%20applica,la%20morte%20di%20una%20persona, ET: 21.01.2025)
• OKAY, Sadık / ASLAN, Bedri: “Adam Öldürmede Cezayı Artıran Sebeplerden Taammüt”, Adalet Dergisi, 1946, Sayı 10, s. 1460-1477.
• ORLANDI, Riccardo: “La Provocazione Della Scriminante. I Limiti Della Giustificazione Del Reato In Contesti Illeciti”, Archivio Penale, 2021, Sayı 3, s. 1-29 (https://archiviopenale.it/File/DownloadArticolo?codice=9545cf46-71d1-4e9d-a2d9-f1f575190757&idarticolo=31227, ET: 21.06.2024).
• OZANSÜ, Mehmet Cemil: Ceza Hukukunda Kasttan Doğan Subjektif Sorumluluk, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
• ÖNCÜ ATEŞ, Tuğba Gül: Türk Ceza Hukukunda Temel Cezanın Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2020.
• ÖNDER, Ayhan: Ceza Hukuku Dersleri, 1. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1992.
• ÖZALP, Nabi: Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrik, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır, 2010.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• SELÇUK, Sami: Karşı Oylarım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
• SOYASLAN, Doğan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• ŞEN, Ersan: Tasarlayarak Öldürme Suçu ve Haksız Tahrik, 2022 (https://sen.av.tr/tr/makale/tasarlayarak-oldurme-sucu-ve-haksiz-tahrik, ET: 11.10.2023).
• ŞENSOY, Naci: “Cezai Mesuliyeti Tamamen veya Kısmen Kaldıran Akli Maluliyet”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1950, Cilt 16, Sayı 1-2, s. 110-156.
• TANER, Tahir: Ceza Hukuku Umumi Kısım, 1. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1949.
• TOROSLU, Haluk: Ceza Müeyyidesi, Savaş Yayınları, Ankara, 2010.
• TOROSLU, Nevzat / TOROSLU, Haluk: Ceza Hukuku Genel Kısım, 24. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• YERDELEN, Erdal: Cezanın Belirlenmesi Türk ve Alman Uygulaması, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• YOKUŞ SEVÜK, Handan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 5. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.