Akademik Teşvik Başvurularında Üniversitelerin Takdir Yetkisinin Sınırı

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 481 - 494, 14.08.2025

Asuman Çapar

https://doi.org/10.54699/andhd.1672994

Abstract

Kamu yararı ve bireysel yarar çatışması kamusal faaliyet alanında pek çok yerde karşılaşılabilecek bir durumdur. Bu çatışma mevzuatta açıklık olmayan bazı hususlarda akademik teşvik ödeneği başvurularında da ortaya çıkmaktadır. Böyle bir çatışma durumunda öncelikle amaca uygun yorum çerçevesinde öğretim elemanı lehine yorum yapılması gerektiğini değerlendirmekteyiz. Bununla birlikte uygulamanın açıkça suistimal edildiğinin görüldüğü hallerde, üniversitelerin görevli komisyonlarının ret kararı vermesi mümkündür. Bu karar akademik faaliyetin içeriğinin denetimi olarak değerlendirilmemelidir. Zira, her ne kadar ilk bakışta görevli komisyonların, mevzuatta belirtilen şekli kriterler bakımından denetim yapacağı görülse de hukukun genel ilkelerinden olan hakkın kötüye kullanılması, kanuna karşı hile, kanunun arkasından dolanma yasağı ve dürüstlük kuralı gibi ilkeler buna izin vermemektedir. Bu nedenle kanımızca mevzuatın açıkça suistimal edildiği durumlarda, kamu yararı bireysel yarar çatışmasında kamu yararı tercih edilmelidir. Belirtilen bu ilkeleri ihlal ettiği açık olan akademik teşvik başvuruları, şekli kriterleri karşılamış görünse de reddedilmelidir. Çalışmada konu Akademik Teşvik Ödeneği Yönetmeliği’ndeki belirsizlik taşıyan bazı düzenlemeler, akademik teşvik uygulamasına literatürdeki bakış ve Sayıştay denetimi gibi hususlar bakımından incelenmiştir.

Keywords

Akademik Teşvik Ödeneği Yönetmeliği , Üniversite , İdarenin Takdir Yetkisi , Akademik Teşvik Uygulaması , Kamu Yararı

The Limits of Universities’ Discretion in Academic Incentive Applications

Abstract

The conflict between public interest and individual benefit is a common issue encountered in various areas of public administration. This conflict also emerges in applications for the Academic Incentive Fund in cases where the legislation lacks clarity. In such situations, it is argued that interpretations should primarily favor the academic staff, based on a purpose-oriented interpretation of the regulation. However, in cases where the practice is clearly being abused, it is within the authority of university commissions to issue a rejection. Such decisions should not be construed as evaluations of the academic content itself. Although it may initially be considered that these commissions are limited to reviewing applications from the aspect of the formal criteria
stipulated in the legislation, fundamental legal principles (such as the prohibition of abuse of rights, fraud against the law, circumvention of legal provisions, and the principle of good faith) do not permit such abuses. Therefore, in our view, in cases where the legislation is clearly exploited, public interest should take precedence over individual benefit. Even if such applications seem to meet the formal requirements, they should be rejected if they evidently violate these principles. This study examines the issue in light of ambiguous provisions in the Regulation on the Academic Incentive Fund, the perspectives found in academic literature on the implementation of the incentive system, and the audits conducted by the Court of Accounts.

Keywords

Regulation on the Academic Incentive Fund , University , Administrative Discretion , Academic Incentive Practice , Public Interest

References

• AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• ATEŞ, Serap: “Akademik Teşvik Sistemini Etkileyen Unsurların İrdelenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2022, Sayı 130, s. 182-197.
• AVCI, Mustafa / KURT, Sümeyra Sena: “İdarenin Takdir Yetkisinden Kaynaklanan Sorumluluğu”, (Ed.) KARASU, Rauf / GÜLLER, Abdülsamet / ALPÖZEN, İrem / SARI, Mustafa Fatih: Prof. Dr. Hasan Tahsin Fendoğlu’na Armağan, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023, s. 331- 372.
• BAŞ, Erdal: Buluşun Faydalı Model Belgesi ile Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013.
• BOBAT, Alaeddin / ÇAKILCI, Emin: “Performans Aracı Olarak Akademik Teşvik Yönetmeliği: Sorun İçinde Sorular”, Çalışma ve Toplum, Cilt 4, Sayı 55, 2017, s. 1931-1952.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: “Türk Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3-4, 2003, s. 171-208.
• ERKAL, Atila: “Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Sağlık Personelinin İstihdamı Nedeniyle İdarenin Mali Sorumluluğu”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 9, Sayı 2, s. 235-271.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 17. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2020.
• GÜL, İbrahim / ARABACI, İmam Bakır: “Öğretim Elemanlarının Akademik Teşvik Ödeneğine İlişkin Görüşleri”, Electronic Journal of Social Sciences, 2018, Cilt 17, Sayı 66, s. 675-687.
• GÜR, Necip Taha: İdarenin Özendirme ve Destekleme Faaliyeti, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• KARAN, Ulaş: Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• KAYA, Cemil: İdarenin Takdir Yetkisi ve Yargısal Denetimi, 3. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KOÇAK, Nazım Taha: “Kamu Görevlilerine Ait Mevzuattan Doğan Uyuşmazlıklarda Özlük Hakkı Talebi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2020, Cilt 1, Sayı 42, s. 269-292.
• ODYAKMAZ, Zehra: “Sayıştay”, Sayıştay Dergisi, Sayı 2, 1990, s. 47-51.
• ŞAHİN, Fatih / YAVUZ TABAK, Burcu / TABAK, Hasan: “Motivasyon Kuramları Bağlamında Akademik Teşvik Ödeneği Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2017, Cilt 7, Sayı 2, s. 403-410.
• TONTA, Yaşar / AKBULUT, Müge: Performansa Dayalı Akademik Teşvik Sistemleri Üzerine, 2020 (https://sarkac.org/2020/09/performansa-dayali-akademik-tesvik-sistemleri-uzerine/, ET: 01.03.2025).
• ÜLTAY, Eser / ÜLTAY, Neslihan: “Akademik Teşvik Ödeneğinin Bilimsel Faaliyetlere Etkisi Hakkındaki Akademisyen Görüşleri”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2018, Cilt 8, Sayı 1, s. 162-171.
• YAYLA, Yıldızhan: “İdarenin Takdir Yetkisi”, Journal of Istanbul University Law Faculty, 1964, Cilt 30, Sayı 1-2, s. 201-211.
• YENER, Metin: “Takdim”, (Ed.) AKYEL, Recai: Kamu Mali Yönetimi Reformunun Dünü Bugünü ve Yarını, T.C. Sayıştay Başkanlığı, Ankara, 2023, s. 3-4.
• YILDIRIM, Ramazan / AVCI, Mustafa: Türk İdari Rejimine Giriş, Astana Yayınları, Ankara, 2015.
• YILDIRIM, Turan / YASİN, Melikşah / KAMAN, Nur / ÖZDEMİR, H. Eyüp / ÜSTÜN, Gül / TEKİNSOY, Özge Okay: İdare Hukuku, 7. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.