Child Support Regulated in the Context of the Best Interests of the Child in Russian Law and Related Procedures and Principles

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 495 - 522, 14.08.2025

Salimya Ganıyeva

https://doi.org/10.54699/andhd.1684255

Abstract

In the legal systems of many countries today, providing assistance among family members who share a certain degree of kinship is recognized not only as a moral responsibility but also as a legal obligation. This obligation, referred to as a “alimony obligation”, constitutes one of the fundamental issues in family law. Due to the importance of the subject, there are international conventions on alimony to which many states are parties.
Alimony obligation refers to the obligations related to financial support after divorce or separation or in some cases between family members and is supervised by the relevant institutions. In many countries, failure to fulfil the alimony obligation without a valid reason constitutes a criminal offence under criminal law and is subject to various sanctions, including imprisonment. This situation also applies to Russian law.
In Russian law, the term “alimony” generally means child support. In the Family Code of the Russian Federation (RF) dated 1995, which regulates the alimony institution, poverty alimony, one of the types of alimony, is provided in very limited cases and these cases are limited to the periods specified in the Code. The other type of alimony, alimony for support, is considered to be secondary in Russian law, and the payment of this alimony is also ruled in limited cases. Therefore, in the Russian Federation, the concept of “alimony” is identified with child alimony, which is regulated in the context of the best interests of the child. Nevertheless, in our opinion, there are some fundamental and procedural issues regarding child alimony in Russian law that need to be reviewed and it is the purpose of this study to draw attention to them.

Keywords

Russian Law , RF Family Code , Alimony , Best Interests of the Child , Child Support

Rus Hukukunda Çocuğun Üstün Yararı Bağlamında Düzenlenen Çocuk Nafakası ve Buna İlişkin Usul ve Esaslar

Abstract

Günümüzde birçok ülkenin hukuk sisteminde belirli bir dereceye kadar yakın akrabalık ilişkisi bulunan aile bireylerinin birbirlerine yardım etmesi yalnızca ahlaki bir sorumluluk olarak değil, aynı zamanda hukuki bir yükümlülük olarak da kabul edilmektedir. “Nafaka yükümlülüğü” olarak adlandırılan bu mükellefiyet, aile hukukunun temel konularından biridir. Konunun önemine binaen nafaka ile ilgili imzalanan ve birçok devletin de taraf olduğu milletlerarası sözleşmeler mevcuttur.
Nafaka yükümlülüğü, boşanma veya ayrılık sonrası ya da bazı hallerde aile üyeleri arasındaki maddi destek ile ilgili yükümlülükleri ifade etmekte ve ilgili kurumlarca denetlenmektedir. Hatta birçok ülke hukukunda geçerli sebep olmaksızın nafaka yükümlülüğünün yerine getirilmemesi ceza hukuku bağlamında suç teşkil etmekte ve hapis cezası da dâhil çeşitli yaptırımlara tâbi tutulmaktadır. Bu durum Rus hukuku için de geçerlidir.
Rus hukukunda “nafaka” kavramı ile genellikle çocuk nafakası anlaşılmaktadır. Zira nafaka kurumunun düzenlendiği 1995 tarihli Rusya Federasyonu (RF) Aile Kanunu’nda nafaka türlerinden yoksulluk nafakasına çok sınırlı hallerde yer verilmiş ve bu haller Kanun’da belirtilen süreler ile sınırlandırılmıştır. Diğer nafaka türü olan yardım nafakası, Rus hukukunda ikinci derecede kabul edilip bu nafakanın ödenmesine yine sınırlı hallerde hükmedilmektedir. O yüzden, Rusya Federasyonu’nda “nafaka” kavramı ile daha ziyade çocuğun üstün yararı bağlamında düzenlenen çocuk nafakası özdeşleşmektedir. Buna rağmen Rus hukukunda, çocuk nafakasına ilişkin esaslı ve usuli konularda, kanaatimizce, gözden geçirilmesi gereken bazı hususlar bulunmakta ve bunlara dikkat çekmek çalışmamızın amacını teşkil etmektedir.

Keywords

Rus Hukuku , RF Aile Kanunu , Nafaka , Çocuğun Üstün Yararı , Çocuk Nafakası

References

• AKINCI, Ziya / DEMİR GÖKYAYLA, Cemile: Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• AKKAYA, Mustafa: “Osmanlı’da 16. ve 17. Yüzyıllar Arasında Nafaka Uygulamaları ile Satın Alma Gücü Arasındaki İlişki”, History Studies Dergisi, 2018, Cilt 10, Sayı 7, s. 295-319.
• ALASHEEVA, Ameliya (Алашеева, Амелия): “Интересы Ребенка Как Правовая Категория (Hukuki Bir Kavram Olarak Çocuğun Yararı)”, Электронный Научный Журнал “Наука. Общество. Государство” (Elektronnıy Nauchnıy Jurnal “Nauka. Obşestvo. Gosudarstvo”) Dergisi, 2020, Cilt 3, Sayı 31, s. 152-160.
• ANTOKOLSKAİA, Maria (Антокольская, Мария): Семейное Право (Aile Hukuku), Yurist Yayınevi, Мoskova, 1996.
• ASTAHOV, Pavel (Астахов, Павел): Семья. Юридическая Помощь с Вершины Адвокатского Профессионализма (Aile. Avukatlık Mesleğinin Zirvesinden Sunulan Hukuki Destek), EKSMO Yayınevi, Moskova, 2006.
• AYDIN, M. Akif: Osmanlı Aile Hukuku, 3. Baskı, Klasik Yayınları, İstanbul, 2017.
• AYGÜN, Mesut / ÇAĞLAYAN AYGÜN, Gözde: “Çocuk Nafakası ve Diğer Aile Nafaka Türlerinin Uluslararası Tahsiline İlişkin La Haye Sözleşmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 9, Sayı 2, s. 71-102.
• AYGÜN, Mesut: “Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Hukuka İlişkin 2007 Tarihli La Haye Protokolü”, (Ed.) TİRYAKİOĞLU, Bilgin / AYGÜN, Mesut / ÖNAL, Ali / ALTIPARMAK, A. Kübra / KAYA, Cansu: Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu, Eskişehir 21-22 Nisan 2016 Sempozyum Bildirileri ve Tartışmalar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016, s. 577-590 (La Haye Protokolü).
• AYGÜN, Mesut: Milletlerarası Özel Hukukta Nafakaya İlişkin Yeni Sistem, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016 (Yeni Sistem).
• BAYRAM DUMLUDAĞ, M. Sinem: Milletlerarası Özel Hukukta Nafakanın Tahsili, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2024.
• BESPALOV, Yuriy (Беспалов, Юрий): Судебная Защита Семейных Прав Ребѐнка (Çocuğun Aile Haklarının Adli Olarak Korunması), СПАРК, Moskova, 1997.
• BOZDAĞ, Gonca Gülfem: Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Nafaka, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• ÇELİKEL, Aysel / ERDEM, B. Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 17. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• ÇETİNTAŞ, Recep: “İslam Hukukunda Evlenmeden Doğan Haklar Bakımından Nafaka”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2014, Cilt 12, Sayı 24, s. 185-203.
• DEMİCHEV, Aleksey (Демичев, Алексей): Семейное Право (Aile Hukuku), Москва ИД “Форум“ ИНФРА-М, Moskova, 2011.
• DOĞAN, İzzet: “Türk Medeni Kanununun Düzenlemelerine Göre Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası”, Public and Private International Law Bulletin, 2015, Cilt 35, Sayı 1, s. 59-95.
• DOĞAN, Vahit / YILMAZ, Alper Çağrı / AYHAN İZMİRLİ, Lale: Milletlerarası Özel Hukuk, 9. Baskı, Savaş Yayınevi, İstanbul, 2023.
• DORİNA Viktoria (Дорина, Виктория): “Понятие ‘Наилучший Интерес Ребенка’ в Международном Праве (Uluslararası Hukukta “Çocuğun Üstün Yararı” Kavramı)”, Вестник Полоцкого Государственного Университета (Vestnik Polotskogo Gosudarstvennogo Universiteta) Dergisi, 2021, Sayı 1, s. 113-119.
• DRUJİNİNA, Aleksandra / KRASNİKOVA, Kristina (Дружинина, Александра / Красникова, Кристина): “Алиментные Обязательства в Международном Частном Праве (Milletlerarası Özel Hukukta Nafaka Yükümlülüğü)”, Молодой Учёный (Molodoy Uchenıy) Dergisi, 2023, Cilt 49, Sayı 496, s. 281-283.
• DURAN, Duygu: “Çocuğun Üstün Yararı İlkesi Kapsamında Türk Medeni Kanunu ve Çocuk Koruma Kanunu Hükümlerinin Uygulamaya Yansıması”, TBB Dergisi, 2025, Sayı 177, s. 127-143.
• EEKELAAR, John: “Two Dimensions of the Best Interests Principle: Decisions About Children and Decisions Affecting Children”, The International Journal of Children’s Rights, 2015, Cilt 3, s. 1-13.
• EKŞİ, Nuray: Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• ERSÖZ, Oğuz: “Yoksulluk Nafakasının Sona Ermesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 2018, Cilt 6, Sayı 12, s. 463-509.
• GRESK, Elizabeth: “Opposing Viewpoints: Best Interests of the Child vs. the Fathers’ Rights Movement”, Children’s Legal Rights Journal, 2013, Cilt 33, Sayı 2, s. 390-394.
• HAMZAÇEBİ, Mehmet: “Türk Medeni Kanununa Göre Boşanma ve Ayrılık Hallerinde Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, Cilt 10, Sayı 3-4, s. 23-48.
• İPEK, Nurcan: “Roma Hukukunda Yardım Nafakası Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2013, Cilt 19, Sayı 3, s. 222-290.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, 13. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.
• KONTSEVOY, Gennadiy (Концевой, Геннадий): “Алиментные Обязательства в Международном Частном Праве (Milletlerarası Özel Hukukta Nafaka Yükümlülüğü)”, Вестник Саратовской Государственной Юридической Академии (Vestnik Saratovskoy Gosudarstvennoy Yuridicheskoy Akademii) Dergisi, 2015, Cilt 3, Sayı 104, s. 175-179 (Nafaka Yükümlülüğü).
• KONTSEVOY, Gennadiy (Концевой, Геннадий): “Коллизионное Регулирование Алиментных Обязательств в Международных Соглашениях (Milletlerarası Sözleşmelerde Nafaka Yükümlülüğünün Düzenlenmesi)”, Вестник ПАГС (Vestnik PAGS) Dergisi, 2015, Cilt 2, Sayı 47, s. 42-47 (Milletlerarası Sözleşmeler).
• KOSOVA, Olga (Косова, Ольга): “Соглашение об Уплате Алиментов: Вопросы Содержания и Применения (Nafaka Anlaşması: İçerik ve Uygulamadaki Sorunları)”, Российская Юстиция (Rossiyskaya Yustitsiya) Dergisi, 2004, Sayı 2, s. 36-38.
• KRAVCHUK, Natalya (Кравчук, Наталья): “Наилучшие Интересы Ребенка: Содержание Понятия и Его Место в Семейном Законодательстве России (Çocuğun Yüksek Yararı: Kavramın İçeriği ve Rusya Aile Mevzuatındaki Yeri)”, Актуальные Проблемы Российского Права (Aktualnıye Problemı Rossiyskogo Prava) Dergisi, 2017, Cilt 5, Sayı 78, s. 97-103.
• KUZNETSOVA, Olga (Кузнецова, Ольга): “Интересы Ребенка Как Один из Механизмов Эффективной Защиты Прав и Законных Интересов Ребенка (Çocuğun Hakları ve Yasal Çıkarlarının Etkin Korunması Mekanizmalarından Biri Olarak Çocuğun Yararı)”, Вестник Экономики, Управления и Права (Vestnik Ekonomiki, Upravleniya i Prava) Dergisi, 2024, Cilt 17, Sayı 3, s. 45-55.
• LEONCHİKOVA, Marina (Леончикова, Марина): “Взыскание Алиментов на Несовершеннолетних Детей: Проблемы Теории и Практики (Çocuk Nafakasının Tahsili: Teori ve Uygulamadaki Sorunlar)”, Вестник Магистратуры (Vestnik Magistraturı) Dergisi, 2014, Cilt 6, Sayı 33, s. 101-105.
• LLORENS, J. Cardona: “Presentation of General Comment No. 14: Strengths and Limitations, Points of Consensus and Dissent Emerging in Its Drafting”, (Ed.) (SORMUNEN, Milka: The Best Interests of the Child a Dialogue Between Theory and Practice, Council of Europe, 2016, s. 11-17.
• MAKSİMOVİÇ, Lyubov (Максимович, Любовь): “Соглашение об Уплате Алиментов: Вопросы Теории и Практики (Nafaka Anlaşması: Teori ve Uygulamadaki Sorunları)” ИГП РАН Dergisi, 2008, Sayı 2, s. 133-148.
• MAMEDOVA, Maymunat (Мамедова, Маймунат): “Проблемы Исполнения Решений Судов по Делам о Взыскании Алиментов на Содержание Несовершеннолетних Детей (Сравнительный Анализ Российского и Зарубежного Законодательства) [Çocuk Nafakasına İlişkin Mahkeme Kararlarının Uygulanması ile İlgili Sorunlar (Rus ve Yabancı Mevzuatın Karşılaştırmalı Analizi)]”, Юридический Вестник ДГУ (Yuridicheskiy Vestnik DGU) Dergisi, 2016, Cilt 19, Sayı 3, s. 82-86.
• MARKOVA, Olesya (Маркова, Олеся): “Алиментные Обязательства в Международном Частном Праве (Milletlerarası Özel Hukukta Nafaka Yükümlülüğü)”, Международное Публичное и Частное Право (Mejdunarodnoe Publichnoe i Chastnoe Pravo) Dergisi, 2011, Sayı 3, s. 24-29.
• McCOY, Jennifer L: “Spousal Support Disorder: An Overview of Problems in Current Alimony Law”, Florida State University Law Reviıew, 2005, Cilt 33, Sayı 2, s. 501-526.
• METELEVA, Ekaterina (Метелёва, Екатерина): “Особенности Порядка Уплаты Алиментов на Содержание Несовершеннолетних Детей в России, Японии и Китае (Rusya, Japonya ve Çin’de Çocuk Nafakası Ödenmesinin Özellikleri)”, Современная Цивилистика (Sovremennaya Tsivilistika) Dergisi, 2022, Sayı 2, s. 36-40.
• MİKHAYLOVA, Elena / MİKHAYLOV, İlya (Михайлова, Елена / Михайлов, Илья): “Анализ Зарубежного Опыта в Сфере Взыскания Алиментных Платежей (Nafakanın Tahsili ile İlgili Yabancı Ülke Deneyimlerinin Analizi)”, Ученые Записки Орловского Государственного Университета (Uchenıe Zapiski Orlovskogo Gosudarstvennogo Universiteta) Dergisi, 2013, Cilt 5, Sayı 55, s. 184-186.
• MİROLYUBOVA, Olga (Миролюбова, Ольга): “О Семейно-Правовом Понятии Интересы Ребенка (Aile Hukukunda Çocuğun Yararı Kavramı Üzerine)”, Вестник ЯрГУ (Vestnik YarGu) Dergisi, 2012, Cilt 4, Sayı 1, s. 57-58.
• NAGORNAYA, İrina (Нагорная, Ирина): “Понятие ‘Наилучшие Интересы Ребенка’ в Доктрине и Судебной Практике США и Австралии (ABD ve Avustralya Doktrini ve Adli Uygulamalarında ‘Çocuğun Yüksek Yararı’ Kavramı)”, Глава Книги, Современное Семейное Право, Moskova, 2015, s. 122-131.
• NECHAYEVA, Aleksandra (Нечаева, Александра): “Защита Интересов Ребенка в Многодетной Семье (Çok Çocuklu Bir Ailede Çocuğun Yararının Korunması)”, Законы России (Zakonı Rossii) Dergisi, 2012, Sayı 6, s. 59-67.
• NESTEROVA, Darya (Нестерова, Дарья): “Алиментные Обязательства в Российской Федерации и Зарубежных Странах (Rusya Federasyonu ve Yabancı Ülkelerde Nafaka Yükümlülüğü)”, Вопросы Российской Юстиции (Voprosı Rossiyskoy Yustitsii) Dergisi, 2022, Sayı 18, s. 236-247.
• NURİYEVA, Elena (Нуриева, Елена): “Регулирование Алиментных Обязательств в Российской Федерации и Иных Правопорядках Иностранных Государств (Rusya Federasyonu ve Diğer Bazı Yabancı Hukuk Sistemlerinde Nafaka Yükümlülüğünün Düzenlenmesi)”, Международный Научный Журнал “Вестник Науки” (Medunarodnıy Nauchnıy Jurnal Vestnik Nauki) Dergisi, 2024, Cilt 3, Sayı 70, s. 336-340.
• ORLOV, Petr (Орлов, Петр): “Правительство не Поддержало Идею Создания Алиментного Фонда (Hükümet Nafaka Fonu Oluşturulması Fikrini Desteklemedi)”, 2023 (https://rg.ru/2023/09/14/otca-ne-zameniat.html, ET: 05.03.2025).
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa / RUHİ, Ahmet Cemal: Çocuk Hukuku, 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• ÖZEL, Sibel / ERKAN, Mustafa / PÜRSELİM, Hatice Selin / KARACA, Hüseyin Akif: Milletlerarası Özel Hukuk, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• ÖZTAN, Bilge / ÖZTAN, Fırat: “Boşanmada Birlikte Velayet ve Birlikte Velayetin Uygulanmasına İlişkin Modeller”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2020, Cilt 5, Sayı 1-2, s. 2569-2608.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• POZDNYAKOVA, İrina (Позднякова, Ирина): “Понятие Наилучших Интересов Ребенка в Российском Праве (Rus Hukukunda Çocuğun Yüksek Yararı Kavramı)”, Сборник Материалов II Всероссийской Научно-Практической Конференции, Ekaterinburg, 2022, s. 60-64.
• RUHİ, Canan / RUHİ, Ahmet Cemal: Nafaka Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• SEROZAN, Rona: Çocuk Hukuku, İkinci Basıdan Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017.
• SOLOGUB, Albina (Сологуб, Альбина): “Категория ‘Законный Интерес’ Как Элемент Правового Статуса Ребёнка (Çocuğun Hukuki Statüsü Bağlamında ‘Yasal Menfaati’ Unsuru)”, Вопросы Современной Юриспруденции: сб. ст. по Материалам XXIX Международной Научно- Практической Конференции, Новосибирск, СибАК, 2013 (kategoriya-zakonnyy-interes-kak-element-pravovogo-statusa-rebyonka (1).pdf, ET: 12.01.2025).
• STAROVOYTOVA, Kristina (Старовойтова, Кристина): “Принцип Наилучшего Обеспечения Интересов Ребенка и Границы Его Признания Зарубежными Государствами (Çocuğun Yüksek Yararı İlkesi ve Bu İlkenin Yabancı Devletler Tarafından Tanınmasının Sınırları)”, Гуманитарные, Социально-Экономические и Общественные Науки Dergisi, 2017, Sayı 8-9, s. 1-12.
• ŞANLI, Cemal / ESEN, Emre / ATAMAN FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• TEKİNALP, Gülören: Milletlerarası Özel Hukuk, 13. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• TİMOFEEVA, Tatyana / ALEKSANDROVA, Nadejda (Тимофеева, Татьяна / Александрова, Надежда): “Алиментные Обязательства: От Древности до Наших Дней (Nafaka Yükümlülüğü: Antik Çağlardan Günümüze)”, Oeconomia et Jus Dergisi, 2019, Sayı 2, s. 46-52.
• TUNA, Ekin: Milletlerarası Özel Hukukta Çocuğun Üstün Yararı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• TURAN, Sevda Tuğçe: “2007 Tarihli La Haye Sözleşmesine İstinaden Çocuk Nafakası ile Diğer Nafaka Çeşitlerinden Doğan Nafaka Alacağının Milletlerarası Tahsili”, Public and Private International Law Bulletin, 2019, Cilt 39, Sayı 2, s. 479-510.
• VELİDEDEOĞLU, H. Veldet: Türk Medeni Hukuku, C. II Aile Hukuku Güz 1 Evlilik, 2. Baskı, İstanbul Matbaacılık, İstanbul, 1949.
• YAZICI, Burçin: İcra ve İflâs Hukukunda Nafaka Alacağı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.