Zincirleme Suçun Sübjektif Şartı

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 953 - 977, 14.08.2025

Buket Öz Tüydaş

https://doi.org/10.54699/andhd.1685085

Abstract

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesine göre zincirleme suç, her biri aynı suç teşkil eden birden fazla fiilin; aynı kişiye karşı, bir suç işleme kararıyla gerçekleştirilmesini ifade eder. Zincirleme suçta fail, aynı suçu birden fazla kez işlemesine rağmen, suç işleme kararında birlik gösterdiği için, kendisine işlediği suç sayısınca ceza verilmez, sadece tek bir suçun cezası belli oranda artırılarak verilir. Zincirleme suçun en önemli unsuru, suç işleme kararında birlik şeklinde de ifade edilen bu sübjektif şarttır. Soyut ve kanuni tanımdan yoksun olan bu şart, öğretide ve uygulamada; plan, tasavvur, karar gibi çeşitli kavramlarla açıklanmıştır. Söz konusu şart, ne şekilde ifade edilirse edilsin, failin zihinsel faaliyetinin ürünü olduğundan ancak dışarıya yansıttığı birtakım davranışlarla ispatlanabilir. Bu bağlamda suçların konusu, işleniş özellikleri, işlendiği yer, zaman gibi çeşitli kriterlerin tamamı ya da birkaçı kullanılarak; sübjektif şart, öğretide ve içtihatlarda dar ya da geniş anlamda yorumlanmaktadır. Çalışmada suç işleme kararında birlik kavramı, karşılaştırmalı hukuktaki yaklaşımlar da dikkate alınarak, ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışmayla suç işleme kararında birliğin, failin zayıflığını mı yoksa tehlikeliliğini mi gösterdiği sorusuna cevap aranmıştır. Ayrıca suç işleme kararında birliğin tespitinde faydalanılan kriterler ile taksirle, olası kastla, iştirak hâlinde işlenen suçların zincirleme suç şeklinde işlenmeye elverişli olup olmadığı gibi tartışmalı hususlar da çalışmada ele alınan diğer konulardır.

Keywords

Zincirleme Suç , Suçların İçtimaı , Bir Suç İşleme Kararı , Suç İşleme Kararında Birlik , Aynı Suç İşleme Kararı

Subjective Condition Of Successive Offense

Abstract

Successive offense is regulated in the Article 43 of Turkish Penal Code No. 5237. In a successive offense, although the perpetrator commits the same offense more than once, since he shows unity in his decision to commit the offense, he is not given a penalty for the number of offenses he has committed, but only the punishment for a single offense is increased by a certain percentage. The most important element of a successive offense is this subjective condition expressed as unity in the decision to commit a crime. In doctrine and practice, this condition is explained with various concepts such as plan, conception and decision. Regardless of how the condition is expressed, since it is the product of the perpetrator's mental activity, it can only be proven with certain behaviors that the perpetrator reflects to the outside. In this context, the subjective condition is interpreted in doctrine and jurisprudence in a narrow or broad sense by using some or all various criteria such as the subject matter of the crimes, the characteristics of the crimes, the place and time of the crimes. In this study, the concept of unity in the decision to commit an offense is tried to be put forward by considering the approaches in comparative law. In addition, this study has sought to answer the question of whether unity in the decision to commit a crime indicates the weakness or the dangerousness of the perpetrator.

Keywords

Successive Offense , Concurrence of Penalties , Decision to Commit an Offense , Unity in the Decision to Commit an Offense , Decision to Commit the Same Offense.

References

• ADEN, Menno: “Ständige Rechtsprechung und Gewohnheitsrecht: Das Ende der fortgesetzten Handlung”, Juristen Zeitung, 1994, Cilt 49, Sayı 22, s. 1109-1110.
• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024 (GH).
• AKBULUT, Berrin: “Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Zincirleme Suç”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Cilt 32, Sayı 4, s. 2703-2733.
• ARTUÇ, Mustafa: “Zincirleme Suç”, Terazi Hukuk Dergisi, 2008, Cilt 3, Sayı 28, s. 45-66.
• ARTUK, Mehmet E. / GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, Mehmet E. / ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 18. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024 (GH).
• ARTUK, Mehmet E. / GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, Mehmet E. / ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Özel Hükümler, 19. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• BAYAR, Ahmet Hamdi: Türk Ceza Hukukunda Zincirleme Suç, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya, 2011.
• BRÄHLER, Volker: Die rechtliche Behandlung von Serienstraftaten und -ordnungswidrigkeiten Eine Untersuchung aus Anlaß des Plenarbeschlusses BGHSt 40, 138 Zugleich eine Abhandlung über die Auswirkungen des Beschlusses auf das gesamte Konkurrenzsystem und die diesbezüglichen Reformbestrebungen, Duncker & Humblot, Berlin, 2000.
• BULUT, İlhan: “Zincirleme Suçta “Bir Suç İşleme Kararı Kavramı” ve Yargıtay İçtihatları Çerçevesinde İncelenmesi”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2025, Cilt 10, Sayı 1, s. 33-68.
• CASTİLLO-GONZÁLES, Francisco: Die prozessuale Behandlung der fortgesetzten Tat (Eine vergleichende Darstellung des deutschen, des costaricanischen und des italienischen Rechts), Doktora Tezi, Albert-Ludwigs Üniversitesi, Freiburg, 1977.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 22. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2024.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Kişilere Karşı İşlenen Suçlar Cilt: I, 5. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021 (C.I).
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 12. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2023 (Giriş).
• ÇAKIR, Kerim: Suça İştirakte Müşterek Faillik, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• ÇINAR, Ali Rıza: “Hükmün Konusu ve Eylemi (Fiili) Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2009, Sayı 84, s. 31-62.
• DEMİREL, Muhammed / KARTAL, Melik: “The Conditions for the Application of Successive Crime in Turkish Criminal Code”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2019, Cilt 77, Sayı 1, s. 451-462.
• DÖNMEZER, Sulhi / ERMAN, Sahir: Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım Cilt I, 10. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 1994.
• DÜLGER, Murat Volkan: “Suçların Birleşmesine İlişkin Tanımlar, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Leges Ceza Hukuku Dergisi, 2014, Cilt 1, Sayı 1, s. 4-87.
• ERDOĞAN, Yağmur Müge: Zincirleme Suç, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2023.
• EREM, Faruk: “Suçların ve Cezaların İçtimaı Hakkındaki Kanun Hükümlerinin Tetkiki”, Adliye Dergisi, 1944, Cilt 35, Sayı 8, s. 630-667.
• EREM, Faruk: Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Cilt: I Genel Hükümler, 10. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1973 (Cilt: I GH).
• FIANDACO, Giovanni / MUSCO, Enno: Dritto penale Porte Generale, 3. Baskı, Zanichelli Yayınevi, Bologna, 1995. FREUND, Georg / ROSTALSKI, Frauke: Strafrecht Allgemeiner Teil, 3. Baskı, Springer, Berlin, 2019.
• GÖKTÜRK, Neslihan: Fikri İçtima (Suçların İçtimaı), Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• HAKERİ, Hakan: “Alman Ceza Hukuku’nda Müteselsil Suç”, Kamu Hukuku Arşivi Dergisi, 1999, Cilt 2, Sayı 3, s. 239-266. HEINRICH, Bernd: Strafrecht Allgemeiner Teil, 5. Baskı, Kohlhammer, Stuttgart, 2016.
• İÇEL, Kayıhan: Suçların İçtimaı (Genel Bilgiler-Fikri İçtima-Müteselsil Suçlar-Görünüşte İçtima), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1972 (Suçların İçtimaı).
• İÇEL, Kayıhan: “Takibatın Başlamasından Sonra Gerçekleşen Fiiller Teselsüle Sokulabilir Mi? (5917 Sayılı Kanun’un Birden Fazla İhlali)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1967, Cilt 33, Sayı 3-4, s. 289-333.
• JAKOBS, Günther: Strafrecht Allgemeiner Teil Part 2, De Gruyter, Berlin, 2011.
• JESCHECK, Hans-Heinrich / WEIGEND, Thomas: Lehrbuch des Strafrechts Allgemeiner Teil, 5. Baskı, Duncker & Humblot, Berlin, 1996.
• KARAKEHYA, Hakan: İradilik Unsuru Bağlamında Ceza Hukukunda Kast, Savaş Yayınevi, Ankara, 2010 (İradilik Unsuru).
• KARAKEHYA, Hakan: “Olası Kast”, Ceza Hukuku Dergisi, 2006, Cilt 1, Sayı 2, s. 19-46.
• KELLER, Christoph: Zur tatbestandlichen Handlungseinheit, Duncker & Humblot, Berlin, 2004.
• KESKİNSOY, Ömer: “Yeni Türk Ceza Kanunu’nun Müteselsil Suçla Alakalı Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2005, Sayı 61, s. 340-351.
• KIYGI, Osman Nazım: Wörterbuch Recht und Wirtschaft Band 2 Deutsch-Türkisch, 2. Baskı, C.H. Beck Yayınevi, Münih, 2013.
• KLUMPE, Gerhard: Probleme der Serienstraftat, Peter Lang, Frankurt-Main, 1998.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024 (GH).
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 10. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• KOÇ, Orçun: Teoride ve Uygulamada Hırsızlık Suçları Ankara ve İstanbul Bölge Adliye Mahkemelerinin Kararlarıyla Zenginleştirilmiş Uygulama Rehberli, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• KORKMAZ, Fulya: Zincirleme Suç, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013.
• MAIWALD, Manfred: Einführung in das italienische Strafrecht und Strafproßrecht, Peter Lang, Frankurt-Main, 2009.
• MAHMUTOĞLU, Fatih Selami / KARADENİZ, Serra: Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Şerhi, Beta Yayınevi, İstanbul, 2017.
• MERAKLI, Serkan: “Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun Zincirleme Suça İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, (Ed.) ÖZBEK, Veli Özer / SÜREN, Ömer Buğra: İzmir Ekonomi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Günleri-V Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu III: Ceza Genel Kurulu Kararları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2025, s. 87-95.
• ÖZBEK, Veli Özer: “Suç Genel Teorisinde Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar ve Görüşlerimiz”, Ceza Hukuku Dergisi, 2011, Cilt 6, Sayı 15, s. 19-28.
• ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / MERAKLI, Serkan / BACAKSIZ, Pınar / BAŞBÜYÜK, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZEN, Mustafa: Suçların İçtimaı (Zincirleme Suç-Fikri İçtima-Bileşik Suç), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 20. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZTOP, Mustafa Necmeddin: Yargıtay Kararları Işığında Zincirleme Suç, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 24. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZTÜRK, Mustafa Kağan: Ceza Hukukunda Zincirleme Suç, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• ROXIN, Claus: Strafrecht Allgemeiner Teil Band II Besondere Erscheinungsformen der Straftat, C.H. Beck, München, 2003.
• SCHMIDT, Rolf: Strafrecht-Allgemeiner Teil Grundlagen der Strafbarkeit Aufbau des Strafrechtlichen Gutachtens, 15. Baskı, Rolf Schmidt, Bremen, 2016.
• ŞEKER, İdris: Zincirleme Suç, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2009.
• TOROSLU, Haluk / TOROSLU, Nevzat: Ceza Hukuku Genel Kısım, 24. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• TOSUN, Öztekin: “Müselsel Suçlar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1957, Cilt 22, Sayı 1-4, s. 124-149.
• USTA, Sinem: Zincirleme Suç, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2011.
• YALÇIN SANCAR, Türkan: Müteselsil Suç, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1995 (Müteselsil).
• YALÇIN SANCAR, Türkan: “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Zincirleme Suç”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2007, Sayı 70, s. 244-259 (Zincirleme).
• YAŞA, Yasemin: İtalyanca-Türkçe / Türkçe-İtalyanca Hukuk Terimleri Sözlüğü, Beta Yayınevi, İstanbul, 2013.
• YILMAZ, Halil: “Müteselsil (Zincirleme) Suç”, Ankara Barosu Dergisi, 1992, Sayı 3, s. 739-748.
• ZAFER, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75 Ders Kitabı, 8. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2021.
• WEGSCHEIDER, Herbert: Echte und Scheinbare Konkurren:Zu materiellrechtlichen und prozessualen Fragen des “Zusammentreffens strafbarer Handlungen” (§28 5tGB), Duncker & Humblot, Berlin, 1980.
• WERLE, Gerhard: Die Konkurrenz bei Dauerdelikt, Fortsetzungstat und zeitlich gestreckter Gesetzesverletzung, Duncker & Humblot, Berlin, 1981.