Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı: Avrupa Birliği’nin 2023/970 Sayılı Direktifi ile Getirilen Yükümlülüklerin Türk Toplu İş Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 619 - 631, 14.08.2025

Banu Denizli Öztürk

https://doi.org/10.54699/andhd.1687736

Abstract

2023/970 sayılı Avrupa Birliği Ücret Şeffaflığı Direktifi küresel anlamda önemli bir sorun teşkil eden cinsiyete dayalı ücret farklılığını çeşitli açılardan ele almaktadır. Direktif’in temel amacı iş için başvuran adayların ve çalışanların bilgi sahibi olmalarına imkân tanıyan ve şeffaflığın ön planda olduğu bir sistem yaratıp, cinsiyete dayalı ücret farklılıklarını gidermektir. Bu kapsamda, işverenlere şeffaf bir ücret raporlama sistemi oluşturma yükümlülüğü getirilmekte, sosyal tarafların iş birliği içinde hareket ederek ücret eşitsizliklerine karşı daha güçlü konuma gelmeleri teşvik edilmektedir. Çalışmamızda Direktif’teki düzenlemeler incelenerek, özellikle sosyal taraflara getirilen yükümlülükler, Türk toplu iş hukuku ve mevcut kurumsal yapılanmalar kapsamında değerlendirilecektir.

Keywords

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı , Ücret Şeffaflığı , Cinsiyet Eşitliği , Ayrımcılık , Ücret Eşitsizliği

Gender Pay Gap: An Evaluation of the Obligations Imposed by the European Union Directive 2023/970 in the Context of Turkish Collective Labor Law

Abstract

The European Union Pay Transparency Directive 2023/970 addresses the gender pay gap, which constitutes a significant global problem, from different perspectives. The main objective of the Directive is to eliminate the gender pay gap by creating a transparent system that allows job applicants and employees to be informed. In this context, employers are obliged to establish a transparent wage reporting system and social partners are encouraged to act in cooperation and become stronger against wage inequalities. In our study, the Directive’s provisions will be evaluated and the obligations imposed on the social partners will be assessed within the context of Turkish collective labor law and existing institutional structures.

Keywords

Gender Pay Gap , Pay Transparency , Gender Equality , Discrimination , Pay Inequality

References

• BAYCIK, Gaye: Sosyal Diyalog, Örgütlenme Özgürlüğü ve Toplu Sözleşme Hakkına İlişkin ILO ve AB Standartlarına Uyum Değerlendirmesi ve Öneriler, ILO, Ankara, 2019.
• ÇELİK, İrem: “Avrupa Birliği 2023/970 Sayılı Direktifinde İşe Alım Sürecinde Ücret Şeffaflığı ve Türk Hukukunda Uygulanabilirliği”, Çalışma ve Toplum, 2024, Cilt 3, Sayı 82, s. 1091-1126.
• ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat / ÖZKARACA, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• DEMİR, Kübra: İş Hukukunda 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Bağlamında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• EUROPEAN COMMISSION: European Commission Staff Working Document, Impact Assessment, 2021 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52021SC0041, ET: 17.11.2024).
• EUROPEAN PARLIAMENT: Understanding the Gender Pay Gap: Definition, Facts and Causes, 2020 (https://www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20200109STO69925/understanding-the-gender-pay-gap-definition-facts-and-causes - what-is-the-gender-pay-gap-and-how-is-it-calculated-7, ET: 11.01.2025).
• FRANZEN, Martin / GALLNER, Inken / OETKER, Hartmut (Hrsg.): Kommentar zum Europäischen Arbeitsrecht, 5. Baskı, C.H.Beck, München, 2024 (Yazar, EuArbRK).
• GÖRMÜŞ, Ayhan: “Türkiye’de Sosyal Diyaloğun Gelişimi”, Çalışma ve Toplum, 2007, Cilt 3, Sayı 14, s. 115-140.
• GÜNTHER, Jens / SCHIFFELHOLZ, Mona: “Die Entgelttransparenzrichtlinie: Inhalte und Unterschiede zum Entgelttransparenzgesetz”, NZA Rechtsprechungs-Report Arbeitsrecht, 2023, Sayı 11, s. 568-574.
• GÜZEL, Ali: “Toplu Pazarlık ve Toplu iş Sözleşmesi Sistemine Eleştirel Bir Bakış”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2016, Cilt 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan Sayısı, s. 891-949.
• HENKEL, Iris: “Das Entgelttransparenzgesetz und die neue Richtlinie der EU zur Entgelttransparenz”, Zeitschrift für das öffentliche Arbeits und Tarifrecht, 2025, Sayı 2, s. 26-28.
• ILO: Gender Wage Gap is 15.6% in Turkey, according to the joint study by ILO Turkey Office and TURKSTAT International Labour Organization, 2020, (https://www.ilo.org/resource/news/gender-wage-gap-156-turkey-according-joint-study-ilo-turkey-office-and, ET:26.04.2025).
• ILO: Üçlü Sosyal Diyalog: Daha İyi Bir Yönetim için ILO Rehberi, Uluslararası Çalışma Bürosu Sosyal Diyalog ve Üçlü Yapı Birimi, Yönetişim ve Üçlü Yapı Dairesi, Cenevre, 2013.
• KUTLU MUTLUER, Merve: “Şeffaf ve Öngörülebilir Çalışma Koşulları: 2019/1152 Sayılı Avrupa Birliği Direktifi ve Türk İş Hukukunda İşverenin Çalışma Koşulları Hakkında İşçilere Bilgi Verme Yükümlülüğü”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024 Cilt 28, Sayı 2, s. 81-136.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi / ASTARLI, Muhittin / BAYSAL, Ulaş: İş Hukuku, 7. Baskı, Lykeion Yayınları, Ankara, 2022.
• MÜLLER-GLÖGE, Rudi / PREIS, Ulrich / GALLNER, Inken / SCHMIDT, Ingrid (Hrsg.): Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 25. Baskı, C.H.Beck, München, 2025 (Yazar, ErfK).
• NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku, Toplu İş İlişkileri-2, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• ODAMAN, Serkan: “Sosyal İşbirliği ve 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu Sonrasında 144 Sayılı ILO Sözleşmesi Çerçevesinde Türkiye’de Üçlü Danışma Kurulu”, Çimento İşveren Dergisi, 2005, Cilt 18, Sayı 1, s. 4-17.
• REUFELS, Martin / SOLTYSIAK, Laura: “Europäische Richtlinie zur Lohntransparenz”, ERA Forum, 2023, Cilt 24, Sayı 3, s. 435-447.
• ROLFS, Christian / LEX, Laura: “Die Entgelttransparenz-Richtlinie: Entgeltgleichheit zum Preis bürokratischer Überlastung”, Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht, 2023, Sayı 21, s. 1353-1359.
• SÜZEK, Sarper / BAŞTERZİ, Süleyman: İş Hukuku, 24. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• TUNCAY, A. Can / SAVAŞ KUTSAL, F. Burcu / BOZKURT GÜMRÜKÇÜOĞLU, Yeliz: Toplu İş Hukuku, 9. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2025.
• TUNCAY, A. Can: “Avrupa Birliği ile Görüşme Sürecinde Türkiye’de Üçlü Sosyal Diyalog”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 2006, Sayı 1, s. 205-214.
• VANDEKERCKHOVE, Sem: Chapter 5: The Gender Pay Gap Act in Belgium: cause or outcome of the social dialogue on gender equality?, 2024 (https://www.elgaronline.com/edcollchap/book/9781803920429/book-part-9781803920429-16.xml, ET: 29.03.2025).