Telif Eserler ANWELLER, Oskar, Rusya’da Sovyetler (1905-1921), Çev: Temel Keşoğlu, İstanbul 1990.
DAYI, Esin, Elviye-i Selâse’de (Kars, Ardahan, Batum,) Milli Teşkilatlanma, Erzurum 1997.
GÖKDEMİR, Ender, Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümeti, Ankara 1989.
GÜNAY, Selçuk, Resmi Devlet Salnamelerine Gore Osmanlı İmparatorluğu’nun Seneler İtibariyle Mülki Teşkilatı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Teri), Erzurum 1980.
KILIÇ, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, İstanbul 1998.
KIRZIOĞLU, Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul 1953.
KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara 1990.
ORTAYLI, İlber, “Çarlık Rusyası Yönetiminde Kars”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: IX (Ayrı Basım), İstanbul 1978.
Elviye-i Selâse, Rus yönetimde kaldığı süre boyunca hayatın her alanında büyük değişim geçirdi. Bu süreçte Türkler bir yandan göçe, diğer yandan hükümetin geri bırakmayı hedefleyen eğitim, kültürel ve iktisadi politikalarına karşı mücadele etmek zorunda kaldı. 3 Mart 1918’de imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması Türk-Rus ilişkilerinin hem de bölgenin seyrini değiştirdi. Antlaşmanın dördüncü maddesi bölgenin ilhakını öngörüyordu. 1918 baharında gerçekleştirilen halk oylaması ilhakı resmileştirirken Osmanlı Devleti’ni de Kafkasya’da önemli bir aktör haline getirdi. Yeni dönemde mülki teşkilatın kurulması, halkın refahının artırılması ve bazı askeri ve idari muafiyetlerin tanınması hükümetin öncelikleri arasında yer aldı. Hükümetin aldığı önlemelerin çoğu mülki teşkilatın gerektiği gibi tesis edilememesinden dolayı zayıf kaldı. Osmanlı Devleti’nin Kafkasya’da iddialı olmasını sağlayacak programlar ise savaş şartlarından ötürü hazırlanamadı
Telif Eserler ANWELLER, Oskar, Rusya’da Sovyetler (1905-1921), Çev: Temel Keşoğlu, İstanbul 1990.
DAYI, Esin, Elviye-i Selâse’de (Kars, Ardahan, Batum,) Milli Teşkilatlanma, Erzurum 1997.
GÖKDEMİR, Ender, Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümeti, Ankara 1989.
GÜNAY, Selçuk, Resmi Devlet Salnamelerine Gore Osmanlı İmparatorluğu’nun Seneler İtibariyle Mülki Teşkilatı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Teri), Erzurum 1980.
KILIÇ, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, İstanbul 1998.
KIRZIOĞLU, Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul 1953.
KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara 1990.
ORTAYLI, İlber, “Çarlık Rusyası Yönetiminde Kars”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: IX (Ayrı Basım), İstanbul 1978.
Ural, Selçuk. “Kurtuluştan Mondros Mütarekesi’ne Elviye-I Selâse’de Yaşanan Sorunlar”. Atatürk Yolu Dergisi 12, no. 47 (July 2011): 647-76. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000340.