Research Article
BibTex RIS Cite

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK SİNEMASINDA KADIN TEMSİLİ

Year 2018, , - , 15.03.2018
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000496

Abstract

Türkiye’de kadınların statüsü 1923-1930 yılları arasında yaşanan inkılâp hareketleri
içinde değişime uğradı. İnkılâp hareketleri içinde kadının eğitim, aile ve toplumsal
hayattaki konumlarında düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen öncelik aslında
imaja yönelikti. Bir anlamda simgesel olarak "kadın kimliği" Cumhuriyetin ilk
yıllarında “devletin saygın vatandaşı” çizgisinde şekillendi. 1950’li yıllara
gelindiğindeyse ataerkil çizgi içerisinde yaşayan kırsaldaki kadının yanında kan
davaları, kız kaçırma gibi konuların anlatıldığı köy filmlerinde kadınlar, itaatkâr,
çileli olarak verilirken şehir hayatının anlatıldığı filmlerde de benzer vurgular
yapılarak haksızlığa uğrayan “ahlaklı kadın” karakterleri işlenmiştir. Hem 1950’li
yıllarda hem de 1960’lı yıllarda çekilen filmlerdeki kadınların ortak özelliği ya iyi bir
anne- eş olup acılara katlanan sabırlı, temiz kadın ya da yuva yıkan, mutsuzluğa
mahkûm, dişiliğini kullanan kötü kadındır. 1960-1965 arasında Türk sinemasında
“Toplumsal Gerçeklik Akımı” başlamıştır. 1960’lı yılların ilk döneminde çekilen sinema
filmlerinde kadın sorunlarını irdelemeye çalışıldığı birkaç film dışında kadın
kahramanların kendilerine ait bir kişiliği yoktur; genelde baştan çıkarıcı “kötü kadın” veya
erkeğe tabi “yan öğeleri” canlandırmışlardır. 1970'li yıllar Türk sinemasında erotik
filmlerin daha fazla yer bulduğu dönemse de Ulusalcı ve Devrimci sinema filmlerinde
ataerkil toplumsal yapı, iktidar ilişkileri eleştirilerek gerçekçi kadın temsillerine yer
verilmeye devam edilmiştir. Ayrıca Milli Sinemacılarsa köyden kente göçü yanlış
batılılaşmayı İslami değerlerle öze dönmek şeklinde kadını konumlandırmaya
çalışmıştır. Kadının cinselliğini sadece evlilik içinde olumlayan görüş; 1980’lere,
Türkiye’de feminist hareketlerin başlamasına kadar devam etmiştir.

References

  • KAYNAKÇA
  • Kitaplar
  • ÖZÖN Nijat, Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt 1, Kitle Yayınları, Ankara, 1995.
  • ŞENTÜRK Rıdvan,Türk Sinemasının Durum(2005-2010) Analizi, İstanbul Ticaret Odası Kültürel ve Sanatsal Araştırmalar, Yayın no: 2014,2007, İstanbul, 2014.
  • Makaleler
  • BİLGİLİ Naile, VURAL Gülşen, "Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri",AnadoluHemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14: 1.
  • ÇÖLOĞLU Defne Özonur, "Bir Üçlemeyi, 'Modern-Geleneksel ve Kadın-Erkek' Karşıtlığında Yeniden Okumak: Gelin, Düğün, Diyet", Selçuk İletişim, 2009, 6 (1). DEMİR Kula Nesrin, YİĞİT Zehra, "Reklam Fotoğraflarında Kadın Bedeninin Değişimi", Turkish Studies, İlkbahar 2013.
  • KARTAL Cemile Burcu, ""II. Meşrutiyet'in Cumhuriyete Mirası: Makbul Kadın", İ.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi, No: 38, Mart 2008.
  • KERESTECİOĞLU İnci, “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddet: Mücadele, Kazanımlar ve Sorunlar”, Birikim, Ağustos-Eylül 2004.
  • TEKELİ Şirin, "Faşizm ve Kadın", İ.Ü. İktisat Mecmuası Dergisi, Cilt 38, Sayı3-4, 1984.
  • Süreli Yayınlar
  • Cumhuriyet
  • Milliyet
  • Tezler
  • AKYÜZ Beste, 1965-1970 Dönemin Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet, Bedensellik ve Dans Temsiliyetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2011.
  • KARAHANOĞLU Işıl, 1950-1970 Yılları Arasında Türk Sinemasının Genel Özelliklerinin Oluşmasını Sağlayan Toplumsal, Ekonomik, Siyasi Kültürel Etkenler ve Bunların Türk Sinema Tarihindeki Yeri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema TV Ana Sanat Dalı Sinema TV Programı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007.
  • YALAMAÇ Emel, 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), İzmir, 2011.
  • YAŞARTÜRK Gül, 1980 Sonrasında Türk Sinemasında Kadın Yönetmenlerin Bakış Açısından Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sinema TV Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2004.
  • İnternet Kaynakları
  • http://www.memurlar.net/haber/378341/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi 21.04.2015).
  • http://psikologdoctor.blogcu.com/engin-ardictan-secmece-bir-yazi/2454669 adresinden 13.05.2015 tarihinde alınmıştır.
  • http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/didem_01_24.htm adresinden alınmıştır(erişim tarihi 08.05.2015).
  • http://www.radikal.com.tr/turkiye/tecavuzcusunun_kafasini_kesen_kadin_karnimdaki_b ebegi_istemiyorum-1098699 adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
  • http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6852798.asp adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
  • http://www.hayalperdesi.net/soylesi/14-mevlana-okuyan-freudu-bilen-sinemacilarku sagi.aspx adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 16.11.2017.
  • http://kadem.org.tr/turkiyede-kadin-hareketinin-tarihi-degisen-bir-sey-varmi/. Erişim tarihi 16.11.2017.
Year 2018, , - , 15.03.2018
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000496

Abstract

References

  • KAYNAKÇA
  • Kitaplar
  • ÖZÖN Nijat, Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt 1, Kitle Yayınları, Ankara, 1995.
  • ŞENTÜRK Rıdvan,Türk Sinemasının Durum(2005-2010) Analizi, İstanbul Ticaret Odası Kültürel ve Sanatsal Araştırmalar, Yayın no: 2014,2007, İstanbul, 2014.
  • Makaleler
  • BİLGİLİ Naile, VURAL Gülşen, "Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri",AnadoluHemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14: 1.
  • ÇÖLOĞLU Defne Özonur, "Bir Üçlemeyi, 'Modern-Geleneksel ve Kadın-Erkek' Karşıtlığında Yeniden Okumak: Gelin, Düğün, Diyet", Selçuk İletişim, 2009, 6 (1). DEMİR Kula Nesrin, YİĞİT Zehra, "Reklam Fotoğraflarında Kadın Bedeninin Değişimi", Turkish Studies, İlkbahar 2013.
  • KARTAL Cemile Burcu, ""II. Meşrutiyet'in Cumhuriyete Mirası: Makbul Kadın", İ.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi, No: 38, Mart 2008.
  • KERESTECİOĞLU İnci, “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddet: Mücadele, Kazanımlar ve Sorunlar”, Birikim, Ağustos-Eylül 2004.
  • TEKELİ Şirin, "Faşizm ve Kadın", İ.Ü. İktisat Mecmuası Dergisi, Cilt 38, Sayı3-4, 1984.
  • Süreli Yayınlar
  • Cumhuriyet
  • Milliyet
  • Tezler
  • AKYÜZ Beste, 1965-1970 Dönemin Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet, Bedensellik ve Dans Temsiliyetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2011.
  • KARAHANOĞLU Işıl, 1950-1970 Yılları Arasında Türk Sinemasının Genel Özelliklerinin Oluşmasını Sağlayan Toplumsal, Ekonomik, Siyasi Kültürel Etkenler ve Bunların Türk Sinema Tarihindeki Yeri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema TV Ana Sanat Dalı Sinema TV Programı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007.
  • YALAMAÇ Emel, 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), İzmir, 2011.
  • YAŞARTÜRK Gül, 1980 Sonrasında Türk Sinemasında Kadın Yönetmenlerin Bakış Açısından Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sinema TV Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2004.
  • İnternet Kaynakları
  • http://www.memurlar.net/haber/378341/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi 21.04.2015).
  • http://psikologdoctor.blogcu.com/engin-ardictan-secmece-bir-yazi/2454669 adresinden 13.05.2015 tarihinde alınmıştır.
  • http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/didem_01_24.htm adresinden alınmıştır(erişim tarihi 08.05.2015).
  • http://www.radikal.com.tr/turkiye/tecavuzcusunun_kafasini_kesen_kadin_karnimdaki_b ebegi_istemiyorum-1098699 adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
  • http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6852798.asp adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
  • http://www.hayalperdesi.net/soylesi/14-mevlana-okuyan-freudu-bilen-sinemacilarku sagi.aspx adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 16.11.2017.
  • http://kadem.org.tr/turkiyede-kadin-hareketinin-tarihi-degisen-bir-sey-varmi/. Erişim tarihi 16.11.2017.
There are 26 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Hilal Karavar Öz

Publication Date March 15, 2018
Submission Date October 18, 2017
Acceptance Date March 8, 2018
Published in Issue Year 2018

Cite

Chicago Karavar Öz, Hilal. “CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK SİNEMASINDA KADIN TEMSİLİ”. Atatürk Yolu Dergisi 16, no. 62 (March 2018). https://doi.org/10.1501/Tite_0000000496.

Journal of Atatürk Yolu is licensed under CC BY-NC-ND 4.0