LANGUAGE FESTIVAL IN TERMS OF TURKISH EDUCATION AND ITS REFLECTIONS IN THE PRESS: THE EXAMPLE OF ULUS NEWSPAPER

Year 2025, Issue: 76, 70 - 80, 31.05.2025

Mehmet Soyuçok

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1613188

Abstract

With the establishment of the Republic of Turkey, innovations and revolutions were realized in many areas such as social, economic, cultural, etc. It can be said that one of the most important of these revolutions is the Language Revolution. Because language has a shaping effect on individuals and societies due to its nature. One of the many activities within the scope of the Language Revolution was the convening of the Language Congress in 1932. At the Turkish Language Congress convened under the leadership of Gazi Mustafa Kemal Atatürk and the presidency of Kazım (Karabekir) Pasha, the studies to be carried out on Turkish and the road map to be followed were determined. September 26, the date of this first congress, started to be celebrated as Language Day in the following years. It was thought that Ulus newspaper would be a good source of data about the Language Day and its reflections on the press in terms of Turkish language education, which is the subject of this study. Because the Ulus newspaper served as a semi-official organ of the state in the early years of the Republic and informed the public about the revolutions and activities carried out. In order to collect data for the study, the issues of Ulus newspaper between 1933 and 1949 were scanned and the data obtained were presented faithfully to the original. It was observed that the holiday was celebrated throughout the country with a rich content and with the intense participation of the public; Ulus newspaper included news about the holiday, poems on language, informative articles and speeches; and thanks to the Language Day, an informal Turkish education was organized.

Keywords

Mother Tongue , Language Festival , Newspaper , Turkish Education

TÜRKÇE EĞİTİMİ AÇISINDAN DİL BAYRAMI VE BASINA YANSIMALARI: ULUS GAZETESİ ÖRNEĞİ

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurulmasıyla birlikte toplumsal, ekonomik, kültürel vb. birçok alanda yenilik ve devrimler gerçekleştirilmiştir. Bu Devrimlerin en önemlilerinden birinin Dil Devrimi olduğu söylenebilir. Çünkü dil, doğası nedeniyle bireyler ve toplumlar üzerinde şekillendirici etkiye sahiptir. Dil Devrimi kapsamında yapılan çok sayıdaki çalışmadan biri, 1932 yılında Dil Kurultayının toplanmasıdır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde toplanan Türk Dil Kurultayında Türkçe ile ilgili yapılacak çalışmalar ve izlenecek yol haritası belirlenmiştir. Bu ilk kurultayın tarihi olan 26 Eylül, sonraki yıllarda Dil Bayramı olarak kutlanmaya başlamıştır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Türkçe eğitimi açısından Dil Bayramı ve basına yansımaları hakkında Ulus gazetesinin iyi bir veri kaynağı olacağı düşünülmüştür. Çünkü Ulus gazetesi, Cumhuriyet’in ilk yıllarında devletin yarı resmî yayın organı görevini üstlenmiş ve gerçekleştirilen devrimler, yapılan çalışmalarla ilgili kamuoyunu bilgilendirmiştir. Araştırmaya veri toplamak için Ulus gazetesinin 1933 ve 1949 yılları arasındaki sayıları taranmış, elde edilen veriler orijinaline sadık kalınarak sunulmuştur. Yapılan taramada bayramın ülke genelinde, halkın yoğun katılımıyla ve zengin bir içerikle kutlandığı; Ulus gazetesinde bayram haberlerine, dil konulu şiirlere, bilgilendirici yazılara, konuşmalara yer verildiği görülmüş; Dil Bayramı sayesinde informal bir Türkçe eğitimi yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Ana Dili , Dil Bayramı , Gazete , Haber , Türkçe Eğitimi

References

• Abadan, Nermin. "Cumhuriyet ve Ulus Gazeteleri Hakkında Muhteva Tahlili", Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 16/2 1961: 93-118.
• Ağakay, Mehmet Ali. “Dil Devrimimiz ve Yeni Terimlerimiz Üzerine Birkaç Söz”, Ulus. 26 Eylül 1943.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 1. Cilt. Ankara: TDK Yayınları, 1987.
• Alpaslan, Erhan, Kocaoğlan, Hilal. “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Gaziantep ve Maraş Halkevi Öncülüğünde Dil Bayramı Kutlamaları”, Gaziantep Unıversity Journal Of Social Sciences 21/3 (2022): 1699-1719.
• Ataç, Nurullah. “Dil Bayramı”, Ulus. 27 Eylül 1948.
• Atalay, Besim. “Dil Nedir?”, Ulus. 27 Eylül 1935.
• Atay, Falih Rıfkı. “Dil Bayramı”, Ulus. 26 Eylül 1936.
• Atay, Neset Halil. “T.D.A.K. Nasıl Çalışıyor?”, Ulus. 17 Eylül 1935.
• Aykurt, İzzet Ulvi. “Türk-Türk Dili”, Ulus. 26 Eylül 1936.
• Baydar, Nasuhi. “Dil Bayramı”, Ulus. 27 Eylül 1937.
• Benjamin, Walter. Über Sprache Uberhaupt und Uber die Sprache des Menschen. Munich: Handschrift, 1916.
• Coşkun, Aziz. “Cumhuriyet Döneminde Sansür ve Özgürlük Sarkacı: Türk Basını”, Türkiye’de Tek Partili Yıllar (1923-1950) Bir Dönem Panoraması. Ed. Yunus Koç, Adem Palabıyık. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.
• Çotuksöken, Yusuf. “Türk Aydınlanmacılığının Dili”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Atatürk’ün Doğumunun 125. Yılı ve Cumhuriyetimizin 83. Yılı Özel Sayısı (2013): 71-83.
• Darkenwald, Gordon G. “Effective Approaches to Teaching Basic Skills to Adults: A Research Synthesis”, ERIC, (1986) https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED325631.pdf , Erişim: 11.09.2023.
• Demir, Gökhan Yavuz. (2010). “Türk Tarih Tezi ile Türk Dili Tezinin Kavşağında Güneş Dil Teorisi”, Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, (11/19): 385-396.
• Dilaçar, A. “Dil”, Türk Dili. 258/1 1973: 735-736.
• Dilmen, İbrahim Necmi. “Dil Devriminin Mana ve Önemi”, Ulus. 27 Eylül 1943.
• Ercilasun, Ahmet Bican. “Dördüncü Türk Dili Kurultayı”, Türk Dili, (71/852): 4-11.
• Foucault, Michel. Kelimeler ve Şeyler. Çev. M. Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi, 2006.
• Humboldt von, Wilhelm. On Language. Der. Michael Losonsky. Cambridge: Cambridge University Press, 1998. Irmak, Sadi. “Dil Gününde”, Ulus. 26 Eylül 1948.
• İğneci, Emre. Osmanlı’da Modern Vatandaşlık Eğitiminin Doğuşu. Ankara: Hitabevi Yayınları, 2020.
• Jiang, Wenying. “The Relationship Between Culture and Language”. ELT journal, 54/4 (2000): 328-334.
• Korkmaz, Ramazan, Özcan, Tarık. “Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ed. Ramazan Korkmaz. Ankara: Grafiker Yayınları, 2005.
• Korkmaz, Zeynep. Atatürk ve Türk Dili. Ankara: TDK Yayınları, 1995.
• Entman, Robert M. “Framing Bias: Media in the Distribution of Power”, Journal of Communication, 57/1 (2007): 163-173.
• Oral, Fuat Süreyya. Türk Basın Tarihi. İstanbul: Yeni Adım Matbaası, 1968.
• Orkun, Hüseyin Namık. “Dünya Medeniyetinde Türk Dilinin Rolü”, Ulus. 27 Eylül 1935.
• Özdemir, Orhan. (2012). “Birinci Türk Dili Kurultayı Bildirilerinde Dil Ve Egemenlik İlişkisi”, Turkish Studies, (7/4): 2511-2520.
• Richardson, Linda Deer,Wolfe, Mary. Principles and Practice of Informal Education. London: Routledge, 2001.
• Saussure, Ferdinand. Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2001.
• Sencer, Muzaffer. (1982). “Dil ve ideoloji”. Amme İdaresi Dergisi, (3/15): 119-122.
• Sönmez, Sabaheddin. “Dilimize Tekrar Kavuştuğumuz Gün”, Ulus. 26 Eylül 1943.
• Tarım, Rahim. “Atatürk ve Türk Dili”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8/9 (2013): 95-103.
• T.İ. (Gerçek Adı: Nurettin Artam). “Dil Bayramı…”, Ulus. 26 Eylül 1947.
• Ulutaş, Nurullah. “Erken Cumhuriyet Döneminin Sanat ve Zihniyet Kavşağında Türk Edebiyatı”, Türkiye’de Tek Partili Yıllar (1923-1950) Bir Dönem Panoraması. Ed. Yunus Koç ve Adem Palabıyık. İstanbul: Pınar Yayınları, 2021.
• Worf, Lee Benjamin. Language, Thought and Reality. New York: The Technology Press, 2007.