1798’DE İSTANBUL’DA (?) BASILMIŞ LES REPRESAILLES ADLI BİR SÜRELİ YAYIN

Year 2025, Issue: 76, 44 - 53, 31.05.2025

Ahmet Şamil Gürer

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1667233

Abstract

Bu çalışma, Napolyon Savaşları sırasında Fransız karşıtı propaganda bağlamında, Louis Tannenbroy adlı bir yazar tarafından kaleme alınmış ve İstanbul’da yayınlandığı iddia edilen kraliyetçi broşür Les Represailles (1798) adlı eseri incelemektedir. Napolyon'un Mısır'ı işgalini ve Fransız Devrimi'nin radikalizmini kınayan broşür, Napolyon’un Mısır’ı özgürleştirme iddialarını geçersiz kılmak için İstanbul’daki bir İngiliz diplomatı ile Memlük Beyi’ne atfettiği sahte belgeler kullanmıştır. Basın tarihçisi Orhan Koloğlu, karşı devrimci broşürlerin Fransız devrimi sürecinde Avusturya ve İngliliz elçilikleri tarafından İstanbul'da dolaşıma sokulduğunu ileri sürse de bunların herhangi bir örneğinin günümüze ulaşmadığı anlaşılmaktadır. Bu makalede Les Represailles’in bu kayıp süreli yayınlardan biri olup olmadığı tartışılmaktadır. Broşürün Rastatt Kongresi'ne (1797-1799) odaklanması, yazarın muhtemelen bir Alman kraliyet yanlısı olduğunu ortaya koymaktadır. “Konstantinopolis” ibaresinin ise sansürü atlatmak veya güvenilirliği artırmak için uydurma bir etiket olarak kullanılmıştır. Üslup olarak broşür, Napolyon'un propagandasını çürütmek için hiciv kullanır, Mısır bildirisini alay eder ve Fransızların ikiyüzlülüğünü ortaya çıkarır. Broşürün temaları, Napolyon'u bir tiran olarak gösteren daha geniş Avrupa “Kara Efsane” anlatılarıyla uyumludur. Sonuç olarak, Les Represailles, sahte belgeler ve hayali baskıların kamuoyunu etkilemek için kullanıldığı dönemin ulusötesi propaganda savaşlarını örneklemektedir. Çalışma, basın tarihinde kaynak eleştirisinin önemini vurgulamakta ve 18. yüzyılın sonlarında diplomatik ve ideolojik rekabetlerin bilgi yayılmasını nasıl şekillendirdiğini göstermektedir.

Keywords

Napolyon , III. Selim , Mısır , Murad Bey , Louis Tannenbroy

A PERIODICAL TITLED LES REPRESAILLES PRINTED IN ISTANBUL (?) IN 1798

Abstract

This study examines the royalist pamphlet Les Represailles (1798), allegedly written by an author named Louis Tannenbroy and published in Istanbul, within the context of anti-French propaganda during the Napoleonic Wars. The pamphlet, which condemns Napoleon's invasion of Egypt and the radicalism of the French Revolution, uses fabricated documents attributed to a British diplomat in Istanbul and a Mamluk Bey to refute Napoleon's claims of liberating Egypt. Although press historian Orhan Koloğlu suggests that such counter-revolutionary pamphlets were circulated in Istanbul by Austrian and British embassies during the French Revolution, it appears that no copies of them have survived to the present day. This article discusses whether Les Represailles could be one of these lost periodicals. The pamphlet's focus on the Congress of Rastatt (1797-1799) and its appeals to German princes indicate that the author was likely a German royalist. The "Constantinople" imprint appears to be a fictitious label used to evade censorship or enhance credibility. Stylistically, the pamphlet employs satire to dismantle Napoleon's propaganda, mocking his Egyptian proclamation and exposing French hypocrisy. Its themes align with broader European "Black Legend" narratives that portrayed Napoleon as a tyrant. Ultimately, Les Represailles exemplifies the transnational propaganda wars of the period, in which fabricated documents and fictitious imprints were used to influence public opinion. The study emphasizes the importance of source criticism in press history and demonstrates how diplomatic and ideological rivalries shaped the dissemination of information in the late 18th century.

Keywords

Napoleon , Selim III , Egypt , Murad Bey , Louis Tannenbroy

References

• Al-Jabarti. Al-Jabarti’s Chronicle of The French Occupation, 1798. Çev. S. Moreh. Princeton: M. W. Publishers, 2006.
• Anderson, M.S. The Eastern Question, 1774-1923. New York: St. M. Press, 1966.
• Burrow, Simon. “Britain and the Black Legend: The Genesis of the Anti-Napoleonic Myth”. Resisting Napoleon. Ed. M. Philip. New York: 2006, 141-157.
• Clayton, Tim. This Dark Business: The Secret War Against Napoleon. London: Abacus, 2018.
• Clogg, Richard. “A Further Note on the French Newspapers of Istanbul during the Revolutionary Period (1795–97)”, Belleten, (39/153), (1975), 483-492.
• Cole, Juan. Napoleon’s Egypt: Invading The Middle East. New York: Palgarave McMillan, 2007.
• Darnton, Robert. Korsanlar ve Yayıncılar: Aydınlanma Çağında Kitabın Serüveni. Çev. F. E. Koçyiğit. İstanbul: Antre, 2021.
• Firges, Pascal. French Revolutionaries in The Ottoman Empire. Oxford: Oxford University Press, 2017.
• Groc, Gérard. “Propagande révolutionnaire et presse française à Constantinople à la fin du XVIIIe siècle”. Ed D. Panzac, Histoire économique et sociale de l’Empire ottoman et de la Turquie (1326–1960). Paris, 1995: 795–811. Koloğlu, Orhan Osmanlı Dönemi Basının İçeriği. İstanbul: 2010.
• Lagarde, Louis. “Note sur les journaux français de Constantinople à l’époque révolutionnaire”, Journal Asiatique, 235 (1948): 271–276.
• Le Redacteur, 28 Vendémiaire 7 (19 Ekim 1798).
• Les Représailles: Avec privilège exclusif de Sa Majesté Très-Ignorée La Vérité. I, (Novembre 1798), Constantinople.
• Osmanlı Belgelerinde Mısır. İstanbul: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 2012.
• Tarbell, M. Napoleon’s Adresses. Boston, 1897.
• Tarih-i Cevdet, Tertib-i Cedid, Cilt VI, Dersaadet: 1309.
• Vak’anüvis Halil Nuri Bey. Nûrî Tarihi. Haz. S. V. Toprak. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
• Wayne, Hanley,. The Genesis of Napoleonic Propaganda 1796-1799. http://www.gutenberg-e.org/haw01/haw01.html
• Whaley, Joachim. Germany and Holy Roman Empire. Cilt 2, Oxford: Oxford Univ. Press, 2012.