PARİS BARIŞ KONFERANSI ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Year 2025, Issue: 77, 104 - 121, 23.11.2025

Burak Sülün

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1749022

Abstract

Avrupa devletleri 1914 yılında büyük bir savaşa başlamış ve bu savaş, sonuçları itibarıyla bütün dünyayı etkilemiştir. Birinci Dünya Savaşı, neredeyse yüz yıl boyunca Avrupa’da dengeyi sağlayan Viyana düzenine son darbeyi indirmiştir. Savaştan galip çıkan Müttefik Devletler, mağlup devletlerle imzalanacak barış antlaşmalarının hazırlanması, bozulan düzenin tekrar kurulması, yeni sınırların çizilmesi, savaş zararlarının tazmin edilmesi ve en önemlisi dünyanın yeniden paylaşılması için Paris’te bir barış konferansı düzenlemişlerdir. Paris Barış Konferansı’nın en önemli gündemi Milletler Cemiyeti’nin kurulması olmuştur. Taraflar bu konuda anlaştıktan sonra Almanya, Avusturya, Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti ile imzalanan barış antlaşmaları hazırlanmıştır. Macaristan ile yapılan barış şartlarını belirleyen Trianon Barış Antlaşması ile Osmanlı Devleti ile yapılan barış şartlarını belirleyen Sèvres Barış Antlaşması, Paris Barış Konferansı sona erdikten sonra imzalanmış olsa da antlaşmaların esasları yine Konferans’ta belirlenmiştir. Yaklaşık bir yıl süren Paris Barış Konferansı’nın kurduğu yeni düzenin ömrü sadece yirmi yıl olmuş, dünya barışı için büyük umutların bağlandığı Konferans başarılı olamamıştır.

Keywords

Barış Antlaşmaları , Birinci Dünya Savaşı , Milletler Cemiyeti , Müttefik Devletler , Paris Barış Konferansı

AN OVERVIEW OF THE PARIS PEACE CONFERENCE

Abstract

European states started a great war in 1914, and this war affected the whole world in terms of its consequences. The First World War dealt the final blow to the Vienna order, which had maintained the balance in Europe for almost a hundred year. The Allied States that won the war organized a peace conference in Paris to prepare peace treaties to be signed with the defeated states, to restore the broken order, to draw new borders, to compensate for war damages and, most importantly, to re-share the world. The most important agenda of the Paris Peace Conference was the establishment of the League of Nations. After the parties agreed on this issue, peace treaties were prepared with Germany, Austria, Hungary, Bulgaria and the Ottoman Empire. Although the Trianon Peace Treaty, which established the terms of peace with Hungary, and the Sèvres Peace Treaty, which established the terms of peace with the Ottoman Empire, were signed after the end of the Paris Peace Conference, the principles of the treaties were again determined at the Conference. The new order established by the Paris Peace Conference, which lasted about a year, only lasted twenty years, and the Conference, in which great hopes for world peace were attached, was not successful.

Keywords

Peace Treaties , First World War , League of Nations , Allied Powers , Paris Peace Conference

References

• Documents on British Foreign Policy 1919-1939. First Series. Volume I-1919. Ed. E. L. Woodward, Rohan Butler. London: His Majesty’s Stationery Office, 1947.
• League of Nations. Geneva: Secretariat of the League of Nations, 1938.
• Memorandum Addressed to the Peace Conference by J. E. Gueshoff and D. Tsokoff. Illınois: Macedeno-Bulgarian Central Committee, 1919.
• Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, the Paris Peace Conference, 1919. Volume I, III, IV, V, VI, IX, XIII. Ed. Joseph V. Fuller, Tyler Dennett. Washington: United States Government Printing Office, 1942.
• The Armenian Question Before the Peace Conference. New York: Press Bureau, The Armenian National Union of America, 1919.
• The League of Nations the Mandate System, Geneva: League of Nations Secretariat, 1927, 5, 6.
• The Shantung Question. San Francisco: Chinese National Welfare Society, 1919.
• Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele. Cilt 1: Mutlakıyete Dönüş (1918-1919). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Albrecht-Carrié, René. Italy at the Paris Peace Conference. New York: Columbia University Press, 1938.
• Albrecht-Carrié, René. “The Present Significance of the Treaty of London of 1915”, Political Science Quarterly. Vol. 54, No. 3 (Sep., 1939): 364-390.
• Ambrosius, Lloyd E.. “Woodrow Wilson, Alliances, and the League of Nations”, Journal of the Gilded Age and Progressive Era. Vol. 5, No. 2 (Apr., 2006): 139-165.
• Armaoğlu, Fahir. 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914). İstanbul: Alkım Yayınevi, 2006.
• Avcıoğlu, Doğan. Millî Kurtuluş Tarihi. Cilt 1. İstanbul: Tekin Yayınevi, 1998.
• Aydemir, Şevket Süreyya. Tek Adam. Cilt 2 (1919-1922). İstanbul: Remzi Kitabevi, 1964.
• Bosworth, R. J. B.. “Italy and the End of the Ottoman Empire”, The Great Powers and the End of the Ottoman Empire. Ed. Marian Kent. London: Frank Cass, 2005: 51-72.
• Boškovska, Nada. Yugoslavia and Macedonia Before Tito. London: I. B. Tauris, 2017.
• Bowman, Isaiah. “Constantinople and the Balkans”, What Really Happened at Paris the Story of the Peace Conference, 1918-1919. Ed. Edward Mendell House, Charles Seymour. New York: Charles Scribner’s Son, 1921: 140-175.
• Chapman, Tim. The Congress of Vienna. London: Routledge, 1998.
• Clemenceau, Georges. Grandeur and Misery of Victory. London: George G. Harap & Co. LTD., 1930.
• Deák, Francis. Hungary at the Paris Peace Conference. New York: Columbia University Press, 1942.
• Dillon, Emile Joseph. The Inside Story of the Peace Conference. New York: Harper&Brothers Publishers, 1920.
• Erol, Mine. Türkiye’de Manda Meselesi. Giresun: İleri Basımevi, 1972.
• Ertan, Temuçin Faik. “Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya Geçmesi ve Paris Barış Konferansı”, Millî Mücadele’nin Başlangıcının 100. Yıldönümünde 1919. Ed. İbrahim Bozkurt, Umut Karabulut. Ankara: Nobel Yayınevi, 2019: 181-201.
• Europe 1789 to 1914: Encyclopedia of the Age of Industry and Empire. Volume 2. Ed. John Merriman, Jay Winter. Michigan: Thomson Gale, 2006.
• Findley, Carter Vaughn, John Alexander Murray Rothney. Twentieth-Century World. Wadsworth: Cengage Learning, 2011.
• Fleury, Antoine. “The League of Nations: Toward a New Appreciation of Its History”, The Treaty of Versailles a Reassessmentafter 75 Years. Ed. Manfred F. Boemeke, Gerald D. Feldman, Elisabeth Glaser. New York: Cambridge University Press, 1998: 507-522.
• Gencer, Mustafa. “Osmanlı-Alman Münasebetleri Çerçevesinde ‘Şark Meselesi’”, Türkler. Cilt 13. Ed. Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002: 33-39.
• George, David Lloyd. The Truth About the Peace Treaties. Vol. I, II. London: Victor Gollancz LTD., 1938.
• Gerwarth, Robert. Mağluplar: Birinci Dünya Savaşı Neden Bitmedi? 1917-1923. Çev. Yüksel Taşkın. İstanbul: Doğan Kitap, 1. Baskı, 2018.
• Goldstein, Erik. The First World War Peace Settlements 1919-1925. London: Routledge, 2013.
• Graebner, Norman A., Edward M. Bennett. The Versailles Treaty and Its Legacy. New York: Cambridge University Press, 2011.
• Hasgüler, Mehmet, Mehmet B. Uludağ. Devletlerarası ve Hükümetler-Dışı Uluslararası Örgütler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
• Helmreich, Paul C.. From Paris to Sèvres. Columbus: Ohio State University Press, 1974.
• Henig, Ruth. The Weimar Republic 1919-1933. London: Routledge, 2002.
• Hobsbawm, Eric J.. The Age of Revolution 1789-1848. New York: Vintage Books, 1996.
• Howard, Harry N.. The Partition of Turkey. Norman: University of Oklahoma Press, 1931.
• İnalcık, Halil. Millî Mücadele Tarihi (1908-1923). İstanbul: Kronik Kitap, 2022.
• Jelavich, Charles, Barbara Jelavich. The Establishment of the Balkan National States, 1804-1920. Seattle: University of Washington Press, 2000.
• Kasalak, Kadir. “Paris Barış Konferansında Ermeniler ve Kürtler”, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi. Cilt 8, Sayı 1 (Ocak 2012): 101-119.
• Kimitada, Miwa. “Japanese Opinions on Woodrow Wilson in War and Peace”, Monumenta Nipponica. Vol. 22, No. 3/4 (1967): 368-389.
• Kissinger, Henry. Diplomacy. New York: Simon & Schuster, 1994.
• Kissinger, Henry. World Order. New York: Penguin Press, 2014.
• Kurat, Yuluğ Tekin. Osmanlı İmparatorluğu’nun Paylaşılması. Ankara: Turhan Kitabevi, 1986.
• Lederer, Ivo J.. Yugoslavia at the Paris Peace Conference. New Haven: Yale University Press, 1963.
• Lee, Stephen J.. The Weimar Republic. London: Routledge, 2005.
• MacMillan, Margaret. Barış Yapanlar. Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak. İstanbul: Alfa, 1. Basım, 2015.
• Mee, Charles L.. The End of Order Versailles 1919. New York: E. P. Dutton, 1980.
• Meray, Seha L., Osman Olcay. Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri Sevr Antlaşması Mondros Bırakışması İlgili Belgeler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
• Myers, Denys P. “The Mandate System of League of Nation”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science. Vol. 96, The Place of the United States in a World Organization for the Maintenance of Peace (Jul., 1921): 74-77.
• Nish, Ian. Japanese Foreign Policy in the Interwar Period. Westport: Greenwood, 2002.
• Nye, Joseph S. Jr., David A. Welch. Understanding Global Conflict and Cooperation. Boston: Pearson, 2017 . Ortaylı, İlber. Türkiye’nin Yakın Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2017.
• Özsüer, Esra. “Eleftherios Venizelos’un Hatıratında Paris Barış Konferansı ve İzmir’in Yunanlara Bırakılma Kararı”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmalar Dergisi. Sayı 59, Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı, 2023: 269-315.
• Roberts, John Morris. Twentieth Century. New York: Penguin, 1999.
• Sander, Oral. Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi, 2006.
• Seignobos, Charles. Avrupa Milletlerinin Mukayeseli Tarihi. Çev. Samih Tiryakioğlu. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 1. Basım, 2022.
• Seton-Watson, R.W.. “Italian Intervention and the Secret Treaty of London”, The Slavonic Review. Vol. 5, No. 14 (Dec., 1926): 271-297.
• Spector, Sherman David. Rumania at the Paris Peace Conference. New York: Bookman Associates, Inc., 1962. Şimşir, Bilal. Kürtçülük. Cilt 1. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2007.
• Temperley, Harold William Vazeille. A History of the Peace Conference of Paris. Volume I, IV. London: Henry Frowde & Hodder & Stoughton, 1920.
• Tillman, Seth P.. Anglo-American Relations at the Paris Peace Conference of 1919. New Jersey: Princeton University Press, 1961.
• Ülman, Halûk A.. I. Dünya Savaşı’na Giden Yol ve Savaş. Ankara: İmge Kitabevi, 2002.
• Wandycz, Piotr S.. The Lands of Partitioned Poland, 1795-1918. Seattle: University of Washington Press, 1996. Yearwood, Peter J. Guarantee of Peace The League of Nations in British Policy 1914-1925. New York: Oxford University Press, 2009.
• “The First German Note to President Woodrow Wilson (October 1918)”, German History in Documents and Images (GHDI), Volume 5, 1, https://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=989. Erişim 10.07.2025.
• https://www.ungeneva.org/en/library-archives/league-of-nations/background. Erişim 10.07.2025.