Çalışanların Görev Odaklı ve İnsan Odaklı Liderlik Tarzı Algılarının Adanmışlıktan Sessiz İstifaya Değin Farklılaşması Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 212 - 227, 30.06.2023

Zafer Saygılı , Nuri Avcı

Öz

İşyerinde her düzey yöneticinin sergilediği liderlik davranışı sitilleri çalışanlar üzerinde algı farklılaşmasına neden olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, çalışanların yöneticilerin liderlik tarzları ile algılarının çalışan davranışında iki uç örnek olarak adanmışlıktan sessiz istifaya değin farklılaşmasının nedenlerini incelemektedir. Araştırma nicel araştırma tekniği kullanılarak tarama deseninde planlanmıştır. Araştırmanın örneklemini yargısal örnekleme ile seçilen bir yerel yönetim kuruluşu çalışanı 320 kişi oluşturmaktadır. Ölçme aracı olarak iki boyutlu (insan odaklı liderlik 11 ifade, görev odaklı liderlik 10 ifade) ve toplam 21 maddeden oluşan Liderlik Tarzı Ölçeği; tek boyutlu ve 9 ifadeden oluşan Proaktif Kariyer Adanmışlığı Ölçeği ile iki boyutlu ve 8 ifadeden oluşan Sessiz İstifa Ölçeği kullanılmıştır. Analiz aracı olarak SPSS 21.0 ve AMOS 22.0 programlarından faydalanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre; insan odaklı ve görev odaklı liderlik davranışı ile proaktif kariyer adanmışlığı arasında olumlu ve anlamlı ilişki; liderlik tarzları ve proaktif kariyer adanmışlığı ile sessiz istifa arasında ise olumsuz ve anlamlı ilişki bulunmaktadır. Görev odaklı liderlik tarzı ile sessiz istifa arasındaki ilişkide proaktif kariyer adanmışlığının aracılık etkisi olmadığı (SBT=-0,046; p>0,05); buna karşılık insan odaklı liderlik tarzı ile sessiz istifa arasındaki ilişkide proaktif kariyer adanmışlığının aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görev Odaklı Liderlik, İnsan Odaklı Liderlik, Proaktif Kariyer Adanmışlığı, Sessiz İstifa

Teşekkür

Kocaeli Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulundan çalışmamız için etik kurul iznini almamızda yardımcı olan Doç. Dr. Zeynep Benan DONDURUCU'ya teşekkür ederiz.

A Study on the Differentiation of Employees Perceptions of Task-Oriented and People -Oriented Leadership Styles from Devotion to Quiet Quitting

Öz

It is seen that the leadership behavior styles exhibited by every level manager in the workplace cause a difference in perception on the employees. The aim of this study is to examine the reasons why employees differ in their managers' leadership styles and perceptions in employee behavior from commitment to quiet quitting as two extreme examples. The research was planned in scanning design using quantitative research technique. The sample of the research consists of 320 employees of a local government organization selected by judgmental sampling. As a measurement tool; Leadership Style Scale consisting of two dimensions and a total of 21 items; The Proactive Career Dedication Scale, which is one-dimensional and consists of 9 statements, and the Quiet Quitting Scale, which is two-dimensional and consists of 8 statements, were used. SPSS 21.0 and AMOS 22.0 statistical programs were used in the analysis of the obtained data. According to the results of the study that there is a positive and significant relationship between people-oriented and task-oriented leadership behavior and proactive career commitment; there is a negative and significant relationship between leadership styles and proactive career commitment and quiet quitting behavior; proactive career commitment did not have a mediating effect on the relationship between task-oriented leadership style and quiet quitting (SBT=-0.046; p>0.05); On the other hand, proactive career commitment was found to have a mediating effect on the relationship between people-oriented leadership style and quiet quitting.

Anahtar Kelimeler

Task-Oriented Leadership, Human-Oriented Leadership, Proactive Career Dedication, Quiet Quitting.

Kaynakça

• AB Proje Yönetimi Okulu (2023). Sessiz İstifa Nedir? https://www.abprojeyonetimi.com/sessiz-istifa-nedir/ (Erişim tarihi: 05.04.2023)
• Avcı, N. (2019). İnsan Kaynaklarından Yetenek Yönetimine Endüstri 4.0. 3. Baskı. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Avcı, N. (2022). Organizasyonlarda İnsan Kaynakları Problemlerinin Çözümü. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Avcı, N. (2023). Örgütsel sessizlik davranışı üzerinde çalışanların örgütsel sinizm algısının etkisi: presenteizm ve sessiz istifa örneği. Süleyman Demirel Üniveristesi Vizyoner Dergisi (Yayım aşamasında).
• Barrıck, M. ve Mount, M. (1993). Autonomy as a moderator of the relationships between the big five personality dimensions and job performance. Journal of Applied Psychology, 78(1), 111-118.
• Baynal Doğan, T. G., Demirtaş, Ö., Altınkaynak, S. K. ve Doğan, S. (2021). Lidere güven aracı rolde iken etik liderliğin işe adanmışlık üzerindeki etkisi: öz-yeterliliğin düzenleyici rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (47), 391-401. doı: 10.30794/pausbed.916345
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 14. Baskı. Ankara: Pegem Akademi. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Daçcı Sönmez, E. ve Cemaloğlu, N. (2018). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (6), 1951-1960. Doı: 10.24106/kefdergi.2253
• Derue, Scott D., Nahrgang J. D., Wellman, N., Humphrey, S. E. (2011). Trait and behavioral theories of leadership: an ıntegration and meta-analytic test of their relative validity. Personnel Psychology, 64, 7-52.
• Doğanay, A. ve Şen, E. (2016). Liderlik tarzlarının çalışanların bağlılık seviyesi ve performansına etkisi: Başakşehir Belediyesinde bir uygulama. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12). 324-348. doi:10.17828/yalovasosbil.289026
• Duman, C. (2023). Büyük istifadan sonra sessiz istifa. Independent Türkçe. https://www.indyturk.com/node/547061/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/b%C3%BCy%C3%BCk-istifadan-sonra-sessiz-istifa (Erişim tarihi: 05.04.2023)
• Eren, E. (2006). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Erol G. ve Köroğlu A. (2013). Liderlik tarzları ve örgütsel sessizlik ilişkisi: otel işletmelerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi/ Journal of Travel and Hospitality Management 10 (3), 2013, 45-64.
• Francıs, James G., Gene, M. J. (1980). Human Behavior in the Work Environment a Managerial Perspective. Santa Monica California: Goodyear Publishing Company Inc.
• George, Jennifer M. ve Jones, G. (2007). Understanding and Managing Organizational Behavior, 5th. Edition, New Jersey: Prentice Hall.
• Güney, S. (2009). Davranış Bilimleri. 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hirschi, A., Freund, P. A. ve Hermann, A. (2014). The career engagement scale: development and validation of a measure of proactive career behaviors. Journal of Career Assessment, 22(4), 575-594.
• Hürriyet (2022). Eski bir alışkanlık, yeni bir akım: Sessiz istifa. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/eski-bir-aliskanlik-yeni-bir-akim-sessiz-istifa-yasayanlar-anlatiyor-uzmanlar-yorumluyor (Erişim tarihi: 05.09.2022)
• Kahn, W. A. (1992). To be fully there: psychological presence at work. Human Relations, 45(4), 321-349.
• Kaplan, J. (2022). Quiet Quitting. @jasonkaplanmobile.twitter.com (Erişim tarihi:11.09.2022)
• Kaplan, S. R. ve Norton, D.P. (2009). Balanced Scorecard. İstanbul: Sistem yayıncılık.
• Kır, S. Ve Karabulut, T. (2021). Hizmetkar liderlik tarzının işe adanmışlık üzerindeki etkisinde algılanan örgütsel adaletin aracı rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(2), 359-387.
• Koçer, M. C. ve Bostancı, B. A. (2021). Okul yöneticilerinin vizyoner liderlik yetenekleri ile öğretmenlerin işe tutkunlukları arasındaki ilişki. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 119-143.
• Morgan, G. (1998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor. İstanbul: Metal Sanayicileri Sendikası Yayını.
• Muslu, A. ve Temur. A, (2021). Proaktif kariyer adanmışlığı davranışları ölçeğinin türkçeye uyarlama ve doğrulayıcı faktör analizi çalışması. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 15-28.
• Nilforooshan, P. ve Salimi, S. (2016). Career adaptability as a mediator between personality and career engagement. Journal of Vocational Behavior, 94, 1-10.
• Northouse, P. G. (2013). Leadership: Theory And Practice. 6th Edition, United States of America: Sage Publication Inc.
• Rogers, M. E., Creed, P. A. ve Glendon, A. I. (2008). The role of personality in adolescent career planning and exploration: A social cognitive perspective. Journal of Vocational Behavior, 73(1), 132-142.
• Rousseau, Denise M., Sıtkın S. B., Burt r. s., Camerer C. (1998). Not so different after all: a cross discipline view of trust, Academy of Management Review. 23(3), 393-404.
• Seıbert, S. E., Crant, J. M., ve Kraımer, M. L. (1999). Proactive personality and career success. Journal of applied psychology, 84(3), 416-427.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business: a skill-building approach. 4th edition. New York: John Wiley&Sons.
• Stroh, Linda K., Northcraft, G. B., Neale M. A. (2002). Organizational Behavior, A Management Challenge, Third Edition, London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers Mahwah.
• Thompson, J. (2005). Proactive personality and job performance: a social capital perspective. Journal of Applied Psychology, 90(5), 1011-1017
• Yeşilaydın, G. ve Bayın, G. (2015). Türkiye’de örgütsel sessizlik ile ilgili yapılan araştırmalara yönelik literatür incelemesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (4), 103-120. doı: 10.18037/ausbd.54497