Büyük Ebeveyn ve Torun Açısından Aile Değerlerinin Aktarımı Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 84 - 111, 23.06.2023

Demet Tezcan

https://doi.org/10.55150/apjec.1254231

Öz

Bu araştırma aile değerlerinin kuşaklara aktarımda büyükanne-büyükbaba ve torun ilişkisini incelemiştir. Araştırma grubunun görüşlerini açığa çıkarmak amacıyla nitel araştırma yöntemi ve nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji kullanılmıştır. Araştırma grubunu İstanbul ili evreninden, amaçlı örneklem yöntemine dayalı olarak maksimum çeşitliliği sağlayacağı düşünülen büyükanne-büyükbaba torun ilişkisini tecrübe etmiş 15 torun ve 15 büyük ebeveyn olmak üzere toplam 30 kişi oluşturmuştur. Araştırmaya katılan torunların en küçüğü 12, en büyüğü 24 yaşındadır. Araştırmaya katılan büyük ebeveynlerin en küçüğü 55, en büyüğü 81 yaşındadır. Her bir büyük ebeveynin torun sayıları 1 ila 10 arasında değişmektedir. Araştırma grubu ile yüz yüze görüşülmüştür. “Aile formlarının değer aktarımına etkisi, torunların değer algısında büyükanne-büyükbaba etkisi” gibi sorulara cevap aranmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi ile analiz edilmiştir. Büyükanne-büyükbaba ve torunlar arasında aile değerleri ve değer aktarımının önemi konusunda fikirleri örtüşmektedir. Büyük ebeveynlerin çoğunluğunun ve torun katılımcıların tamamının aile değerlerinin aktarımında büyükanne ve büyükbabaların sorumlu olduğunu düşündükleri, büyük ebeveyn ve torunların çoğunun bu sorumluğun yerine getirildiği konusunda hemfikir oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Büyük ebeveynler ve torunlar; uzak olmayı veya çekirdek ailede yaşamayı büyük ebeveynlerin değer aktarımı yapabilmesinin önünde bir engel olarak görmemektedirler.

Anahtar Kelimeler

Aile Değerleri, Büyük Ebeveyn, Torun, Kuşak, Değer Aktarımı, Family Values, Grandparents, Grandchild, Generations, Value Transmission

An Investigation on the Transfer of Family Values from the Perspective of Grandparents and Grandchildren

Öz

The transmission of family values from generation to generation is examined in this study through the interaction between grandmother-father, and grandchildren. To reveal the opinions of the research group, the qualitative research method and phenomenology, one of the qualitative research designs, are used. The research group consists of 30 individuals, 15 grandchildren, and 15 grandparents who have had experience with the grandparent-grandchild relationship. This is assumed to provide the maximum diversity based on the purposeful sampling approach from the population of Istanbul province. The study's youngest grandchild was 12 years old, while the oldest was 24. The oldest grandmother is 81 years old, while the youngest is 55 years old. The number of grandchildren of each grandparent ranges from 1 to 10. The researcher interviewed the research group face-to-face. Answers to questions like " the effect of family forms on value transfer, and grandparents' effect on grandchildren's perception of value" were looked up. The obtained findings were analyzed by content analysis. The opinions on the importance of family values and value transfer between grandparents and grandchildren are overlapped. However, it was concluded that most grandparents and all grandchild participants thought that grandparents were responsible for the transfer of family values, and most of the grandparents and grandchildren agreed that this responsibility was fulfilled. Grandparents and grandchildren; do not see being distant or living in a nuclear family as an obstacle for grandparents to transfer values.

Anahtar Kelimeler

Family Values, Grandparents, Grandchild, Generations, Value Transmission

Kaynakça

• Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
• Baranowski, M.D. (1982). Relations with grandparents as a predictor adolescents' attitudes toward the elderly. * Presented'at the Annual Meeting of the-National Council on Family Relations, Washington, D.C.
• Boon, S. D. ve Brussoni, M. J. (1996). Young adults' relationships with their" closest" grandparents: Examining emotional closeness. Journal of Social Behavior and Personality, 11(3), 439-458.
• Bratt, C., Abrams, D. ve Swift, H. J. (2020). Supporting the old but neglecting the young? The two faces of ageism. Developmental Psychology, 56(5), 1029–1039. https://doi.org/10.1037/dev0000903
• Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2011). Tek Ebeveynli Aileler. Ankara: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Canatan, K. ve Yıldırım, E. (2013). Aile kavramının tanımı “aile sosyolojisi”. İstanbul: Açılım Kitap, (4.Baskı).
• Creswell W. J. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma deseni. (6.Baskı). Ankara. (Çeviri editörleri) Demir, B.S., B, M.
• Çiftçi, A. (2008). Ailede yaşlı bireyler. V. Aile Şûrası Aile Destek Hizmetleri Bildirileri. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2005). Sosyal öğrenim teorisine dayalı öğretim etkinliklerinin, sınıf bilimsel tutumlarının kalıcılığına olan etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 363-382.
• Dündar, Ö, Z. (2020) Değişen ve değiş(e)meyen yönleriyle aile: yapısı, türleri, işlevleri. değişen toplumda değişen aile. Ankara: Siyasal Kitapevi. (4. Basım).
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık. (6. Basım).
• Güçlü, S. (2020). Aileye ilişkin kuramsal yaklaşımlar. Değişen toplumda değişen aile. Ankara: Siyasal Kitabevi. (4. Baskı).
• Güngör, E. (1993). Değerler psikolojisi üzerinde araştırmalar ahlâk psikolojisi, ahlâkî değerler ve ahlâkî gelişme-Profesörlük Tezi- İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hazer, O. (2012). Büyük ebeveynlerinin ergenler tarafından algılanan özelliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1).
• Müftüler, H. G. (2018). Modern toplumda yaş ve yaşlı ayrımcılığı. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 181-214.
• Parlar, H. ve Cansoy, R. (2016). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bir yordayıcısı olarak bireysel değerler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44(44), 125-142.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values https://archive.org/details/natureofhumanval00roke/page/4/mode/2up (Erişim Tarihi: 1.08.2022).
• Sağlam, H. İ. ve Özdemir, D. (2017). Öğretmenlerin görüşleri ışığında aile birliğini korumada değerlerin rolüne fenomenolojik bir bakış. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(1), 78-90.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. Ankara: Pegem Akademi.
• Şenol, M. (2020). Aileye ilişkin güncel derlemeler. Küreselleşme bağlamında ailenin değişen rolü. Ankara: İSKAD Yayınları.
• Şentürk, D. Ü. (2008). Aile kurumuna yönelik güncel riskler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14) , 7-32.
• Tatlılıoğlu. K. (2020). Bireyi tanıma teknikleri. Ankara: PEGEM Yayınları. (4.Baskı).
• Türk Dil Kurumu (TDK), Güncel Türkçe Sözlüğü: www.tdk.gov.tr
• Uğur, S. B. (2018). Büyük ebeveyn ve torun ilişkileri: Çocuk bakım pratikleri üzerine bir araştırma (Doktora tezi) Antalya. Akdeniz Üniversitesi.
• Wood, S. ve Liossis, P. (2007). Potentially stressful life events and emotional closeness between grandparents and adult grandchildren. Journal of Family Issues, 28(3), 380–398. https://doi.org/10.1177/0192513X06293893
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zajda, J. (2009). Values education and multiculturalism in the global culture. Zajda, J., Daun, H. (Ed.) Global Values Education -Teaching Democracy and Peace Comparative Education and Policy Research 7 içinde 13-23. Dordrecht Heidelberg, London, New York: Springer.