NESÂÎ’NİN KİTÂBÜ’L-İSTİÂZE’SİNE DAİR

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 245 - 268, 17.08.2025

Üzeyir Durmuş

https://doi.org/10.52115/apjir.1721268

Abstract

İmâm Nesâî, sünen türündeki her iki eserinde de yer verdiği Kitâbü’l-istiâze’yle diğer hadis kitabı müelliflerinden farklı bir duâ bölümü oluşturmuştur. Diğer müellifler genellikle her çeşit duâyı kapsayacak şekilde “Kitâbü’d-duâ” veya “Kitâbü’d-deavât” başlıklarını tercih ederken, Nesâî, Allâh’a sığınma içeren duâ çeşitlerine odaklanmış; el-Müctebâ adlı eserinde 65 başlık altında 111 hadisle istiâze konusunu ele almıştır. Bölümdeki istiâzelere bakıldığında bunların genellikle, insanın Allâh’la, diğer insanlarla ve çevreyle ilişkilerinin doğru düzenlenmesine, insanın manevî ve maddî hastalıklardan korunmasına yönelik olduğu görülmektedir. Bu makâlede, Nesâî’nin “Kitâbü’l-istiâze”si çerçevesinde Hz. Peygamber’in nelerden Allâh’a sığındığı tespit edilerek detaylı olarak sınıflandırılmıştır. Ulaşılan sonuçlara göre Hz. Peygamber 10 ana başlıkta 80 civarında şeyden Allâh’a sığınmıştır. Makâlede bunlar hakkında kısa bilgiler verilmiş ve bunların mümin kimliğini inşâ etmedeki rolüne değinilmiştir.

Keywords

Hadis , Nesâî , İstiâze , Duâ , Kimlik

ON NASĀĪ’S KİTĀB AL-ISTİĀZAH

Abstract

Imām Nasāī has created a different prayer section from the other hadith book authors with the Kitāb al-istiāzah section that he includes in both of his works in the style of the sunan. While other authors usually prefer the titles “Kitāb al-dua” or “Kitāb al-daawat” to cover all kinds of prayers, Nasai focused on the types of prayers that contain refuge from Allah; in his work al-Mujtaba, he covered the subject of istiaze with 111 hadiths under 65 titles. When we look at the istiazats in the section, it is seen that they are usually aimed at the correct regulation of human relations with Allah, other people and the environment, and the protection of human beings from spiritual and material diseases. In this article, the things from which the Prophet sought refuge in Allah were determined and classified in detail within the framework of Nasāī 's "Kitāb al-istiāzah". According to the results reached, Hazrat Prophet took refuge in Allah from about 80 things in 10 main topics. In the article, brief information is given about these and their role in building the identity of a believer is mentioned.

Keywords

Hadith , Nasāī , İstiāzah , Prayer , Idendity

References

• Kur’ân-ı Kerîm.
• Aliyyü’l-Kârî, Ali b. Sultân Muhammed. Mirkâtü’l-mefâtih şerhu Mişkâti’l-mesâbîh. Beyrût: Dârü’l-fikr, 2002.
• Aynî, Ebû Muhammed Muhammed b. Ahmed. Şerhu Süneni Ebî Dâvûd. Riyâd: Mektebetü’r-reşîd, 1999.
• Azîmâbâdî, Muhammed Eşref b. Emîr. Avnü’l-ma’bûd şerhi Süneni Ebî Dâvûd. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415 hicrî.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣaḥîḥü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü'l-Hadîs, 2011.
• Dârimî, Abdullâh b. Abdurrahmân. Sünenü’d-Dârimi. thk. Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî. Suûdi Arabistan: Dâru’l Muğnî, 2000.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. Beyrût: el Mektebetü’l-Asriyye, ty.
• Ensari, İbrahim. Nesâî'nin Süneni Özelinde Kitâbü'l-İstiâze Hadislerinin Tahrîc ve Değerlendirmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullâh b. Muhammed. Musannef. Riyâd: Mektebetü’r-reşîd, 1409 hicrî.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali. Fethü’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1379 hicrî.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. yy.: Dârü ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, ty.
• Kandemir, M. Yaşar. “Nesâî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/563-565. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Kandemir, M. Yaşar. “es-Sünen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/147-148. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. İrşâdü’s-sârî lişerhi Sahîhi’l-Buhârî. Mısır: el-Matbaatü’l-kübrâ, 1323 hicrî.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. Kâhire, Dârü’l-Hadîs, 2005
• Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
• Mübârekpûrî, Ebu’l-Alâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdürrahîm. Tuhfetü’l-ahvezî bişerhi Câmii’t-Tirmizî. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, ty.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥü Müslim. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Abdurrahmân b. Şuayb. el-Müctebâ mine’s-Sünen. Haleb: Mektebetü’l-matbûâtü’l İslâmiyye, 1986.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Abdurrahmân b. Şuayb. es-Sünenü’l-Kübrâ. Beyrût: Müssesetü’r-risâle, 2001.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, Beyrût, Dâru ihyâi’t-turâsi’l Arabî, 1392.
• Serdar, Murat. “Ortaçağ Avrupasında Tanrının Laneti Cüzzam Ve Cüzzam Evleri”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 9/2, Haziran 2014.
• Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâşif an hakâiki’s-sünen. Riyâd: Mektebetü Nizâr, 1997.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. Mısır: Mustafâ el-Bâb el-Halebî, 1975.
• Vellevî, Muhammed b. Ali. Zehîratü’l-ukbâ fî şerhi’l-Müctebâ. Riyâd: Dârü’l-mi’râc, 1996.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü a’lâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.