CUMHURİYETİN 100. YILINDA TÜRKİYE ARKEOLOJİSİ

Year 2024, Issue: 87, 50 - 69, 01.01.2024

Umut Görgülü Serpil Özdemir Özbey

Abstract

Kültür varlıkları açısından büyük bir potansiyele sahip olan ülkemiz, özellikle arkeolojik zenginlikler ile emsalsiz bir hazine niteliğindedir. Bu değerlerimizin açığa çıkarılması, sergilenmesi, restorasyonlarının yapılarak tanıtılması ve bilimsel yayınlarla gelecek kuşaklara aktarılması vazgeçilmez görevlerimizin başında gelmektedir.
Türkiye, sahip olduğu kültür potansiyelini daha etkin, daha verimli, daha güçlü bir şekilde yönetmeyi sağlayacak yeni bir yapılanma süreci yaşamaktadır. Bugün, Anadolu’da 19. yüzyıl ile birlikte başlayan bilimsel çalışmalar, 21. yüzyıl Türkiye’sinde çok uluslu, disiplinler-arası bir yöntem ile bilimsel açıdan kurumsallaşmış kazı ve araştırmalara dönüşmüştür. Nitelik ve sayısı artan bu kazı ve araştırmalarla birlikte, bu dönemde Türk arkeolojisi adına önemli projelerin temelleri atılmış, kararlar alınmış ve bilimsel yayınlar üretilmiştir. Gelişen teknoloji ve bilimsel yöntemlerle birlikte bugün Türkiye arkeolojisi dünyada önemli bir yer edinmiştir.
Bu makalemizde Cumhuriyetimiz 100. yılını doldururken ülkemizde yürütülen arkeolojik çalışmaların genel bir değerlendirmesi yapılmış ve bu çalışmaların daha etkili ve verimli bir şekilde sürdürülebilmesi için yapılması gerekenlere ilişkin öneriler getirilmiştir.

Keywords

Türk Arkeolojisi, Anadolu, 21. Yüzyıl, Osmanlı Dönemi, Kazı

References

• Alkım, U. B. (1948). Karatepe Kazısı, Belleten, XII/45, 241-248.
• Arsebük, G. (1983). Dünden Bugüne Arkeoloji, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 1, İletişim Yayınları, 66-75.
• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Başkanlığı Strateji Geliştirme Müdürlüğü (2016). 2016 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara.
• Bahrani, Z., Çelik, Z., Eldem, E. (2011). Giriş: Arkeoloji ve İmparatorluk, Geçmişe Hücum Osmanlı İmparatorluğunda Arkeolojinin Öyküsü 1753-1914, İstanbul: Salt, 15-43.
• Bahrani , Z. (2015). Olmayan Geçmiş: Günümüzde Tarihi Mirasın Yokedilişi ve Silinmesi, İstanbul Konferansı: Geçmişin Geleceği, İstanbul, 1.
• Bayram, F. (2008). Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu’nun 30. Yılı Anısına Türkiye Arkeolojisi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Çakmak, B. (2019). Osmanlı Taşrasında Âsâr-ı Atîka Bilincinin Gelişimi: Gediz Kazasında Bulunan Eski Eserler, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 30, 172-173.
• Çambel, H., Braidwood, J. R. (1980). İstanbul ve Chicago Üniversiteleri GüneydoğuAnadolu Tarihöncesi Araştırmaları Karma Projesi: 1963-1972 Çalışmalarına Toplu Bakış, Prehistoric Research in Southeastern Anatolia, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1-64.
• Altınbilek Algül, Ç. (2013). The Lithic Assemblages of Gusir Höyük (Turkey): The Preliminary Results, Stone Tools in Transition: From Hunter-Gatherers to Farming Societies in the Near East (Ferran Borrell, Juan José Ibáñez, Miquel Molist (Ed.)), Barcelona, s. 289-297.
• Gür, Y.E., Yıldız,A. (2022). Dijitalleşme ve Türkiye, Türkiye’de Kamu Kurumlarında Dijitalleşme, DORA Basım-Yayın Dağıtım.
• Erim, K. (1961). Aphrodisias Karia Kazıları, Birinci Devreye Ait Başlangıç Raporu, Türk Arkeoloji Dergisi, 17, 26-29.
• Esin, U. (1969). İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Prehistorya Kürsüsü, Tepecik Kazısı 1968 Raporu, Türk Arkeoloji Dergisi, 29, 51-60.
• French, D., Mitchell, S. (1972). Aşvan Kazıları, 1970, Keban Projesi 1970 Çalışmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 45-62.
• İnan, A. (1938). Türk Tarih Kurumunun Arkeolojik Faaliyetleri, Belleten, II/5-6, 5-12
• İzmirligil, Ü. (1981). Samsat (Samosata) Su Yolu Araştırması, IV. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 345.
• Hauptmann, H., (1976): Norşuntepe Kazıları 1972, Keban Projesi 1972 Çalışmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 41-100.
• Karul, N. (2020). The Beginning of the Neolithic in Southeast Anatolia Upper Tigris Basin, Documenta Prehistorica, 47, 76–78.
• Kökten, K. (1947). Bazı Prehistorik Merkezler Hakkında Yeni Gözlemler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, V/2, 1947.
• Mansel, A.M. (1946). 1946 Perge Kazısı, Belleten, XI, 166-167.
• Mansel, A.M. (1947). 1946 Yılı Side (Eski Antalya) Kazısı, Belleten, XII, 256-260.
• Mellaart, J. (1961). Çatalhöyük Excavations, Türk Arkeoloji Dergisi, 17, 49-52.
• Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar I-II, Edinburgh.
• Mutlu, S., Başaran Mutlu, M., (2018). Anadolu’da Arkeolojinin Kurumsallaşma Süreci ve Gelişimi, Academic Knowledge, 1/1, 64-76.
• Özdoğan, M. (1983). Pendik: A Neolithic Site of Fikirtepe Culture in the Marmara Region, Beitrage zur Altertumskunde Kleinasiens, Festschrift für Kurt Bittel (Ed. R. M. Boehmer ve H. Hauptmann) Mainz, 401-411.
• Özdoğan, M. (2011). Arkeolojik Kazılar Bilimsel Çalışma mı? Toprak Hafriyatı mı?, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özdoğan, M. (2012). 50 Soruda Arkeoloji, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Özdoğan, M., Başgelen, N. (2013). Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumları (1979- 2013), 35 Yılın Ardından Türkiye Arkeolojisinin Gelişmesine Katkılarına Genel Bir Bakış, Arkeoloji ve Sanat, 143, 13-16.
• Özgüç, T., Özgüç, N. (1948). A Birthplace of the Hittite Empire: The Karum of Kanesh, an Ancient Anatolian Trade-Center, The Illustrated London News, Dec. 18, 1948, s.701-703.
• Özgüç, T. (1961). Excavations atAltıntepe, Belleten, XXV/98, 269-280.
• Özgüç, N. (1964). Acemhöyük Kazıları, Türk Arkeoloji Dergisi, 20, 101-102.
• Özgünel, C. (1986). Cumhuriyet Döneminde Türk Arkeolojisi, Belleten, 198, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 895-913.
• Özgünel, C. (2010). Cumhuriyet Arkeolojisi ve Ekrem Akurgal Okulu, Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (Ed. Scott Redford, Nina Ergin), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 169-180.
• Özkaya, V., Şahin, F. S., Yılmaz, S.E., Benz, M., (2015). Körtik Tepe 2014 Yılı Kazısı, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, Erzurum, 1-22.
• Polat, F., İpek, M., (2019). Atatürk ve Arkeoloji, Ankara: Tam Pozitif Matbaa, 24-25.
• Renfrew, C. (1980). The Great Tradition versus the Great Divide: Archeology as Anthropology?, American Journal of Archaeology, 84, 297-298.
• Shaw, W.M.K. (2004). Osmanlı Müzeciliği, Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi, , İstanbul: İletişim Yayınları, 201.
• Uluçam, A., Eliüşük, M. (2018). Hasankeyf Kazıları 2004-2017, Batman Müzesi Ilısu Barajı Kurtarma Kazıları, Batman: 363-391.
• Ünar, Ş. (2020). Atatürk Dönemi’nde Türk Arkeolojisi, ANASAY, 11, 129-148.
• Yegül, K.F. (2010). Akademik Dünyanın Ulvi Salonlarından Anadolu’nun Tozlu Tepelerine : Barış ve Savaş Döneminde Birinci Sardis Ekspedisyonu (1909-1926) ve Howard Crosby Butler, Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (Scott Redford, Nina Ergin (eds.)), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 75-122.
• Yücel, E. (1999). Türkiye’de Müzecilik, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları
• Web 1: https://izmir.ktb.gov.tr/TR-269308/su-altidalis-egitim-programi.html, (Erişim: 11.11.2023).
• Web 2: https://basin.ktb.gov.tr/TR-232299/kazilar12-aya-yayiliyor-binlerce-ek-istihdam-geliyor.html (Erişim: 9.11.2023)
• Web 3: https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepeve-karahantepede-yeni-heykeller-bulundu/3004440, (Erişim: 10.11.2023).
• Web 4: https://www.unesco.org.tr/home/ announcementdetail/154 (Erişim Tarihi, 12.11.2023)
• Web 5: https://teftis.ktb.gov.tr/TR-251757/ kultur-ve-tabiat-varliklariyla-ilgili-yapilacakyuzey-arastirmasi-sondaj-ve-kazi-calismalarininyurutulmesi-hakkinda-yonerge.html (Erişim Tarihi:09.11.2023)