Rus Porselenlerinin 18.-20. Yüzyıl Sanat Akımlarına Etkisi

Yıl 2024, Sayı: 1, 47 - 61, 30.11.2024

Fidel Aktepe , Pınar Çalışkan Güneş

Öz

Rus porselen sanatı, tarih boyunca hem iç hem de dış etkileşimlerden beslenerek evrim geçirmiş, çeşitli teknik, stil ve estetik
unsurları içinde barındıran zengin bir kültürel miras oluşturmuştur. Avrupa ve Rusya’nın beyaz incisi olarak adlandırılan
geleneksel Çin porseleninin yüksek kalitesine ulaşmayı hedefleyen Rusya, yıllar içinde yerel üretim hammaddeleri kullanarak
kendilerine özgü bir porselen çamuru geliştirmiştir. Böylece Rus porseleni, kendi tarzını ve kalite standartlarını oluşturmayı
başarmıştır. Rusya’nın porselen sanatına olan ilgisi, rokoko ve neoklasik gibi süslü ve gösterişli tarzların ön planda olduğu
ilk dönemlerde başlamıştır. Ancak Sovyetler Birliği’nin kurulmasıyla birlikte, sanat anlayışında köklü bir dönüşüm yaşanmış
ve art nouveau, süprematizm gibi yeni sanat akımlarının etkisi porselenler üzerinde gözlemlenmeye başlanmıştır. Sovyetler
dönemi, Rus porseleninin estetik ve işlevselliğini yeniden tanımlar ve sosyolojik değişimlerin sanat üzerindeki yansımalarını
ortaya koymaktadır. Özellikle geleneksel motifler, paskalya yumurtaları, imparatorluğa ait mücevher kutuları, saray vazoları ve
çeşitli biblolar, Rus kültürünün zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtan önemli eserler olarak karşımıza çıkmaktadır. Porselen yapımı
eserler, sadece estetik açıdan değil, aynı zamanda Rus halkı ve kültürleri hakkında derin bir anlayış sunmuştur. Çalışmanın
içeriğindeki amaç; Rus porselenlerine ilişkin kapsamlı bir literatür araştırması yapılarak, Rusya’nın kültürel porselenlerinin
sanat tarihindeki yeri ve topluma nasıl entegre olduğu anlatılmaya çalışılmıştır. Dolasıyla, Rus porseleninin sanat akımlarının
gelişimine olan katkıları ve etkilerinin, uluslararası kültürel bir miras olarak değerlendirilmesi gereken önemli bir konu olduğu
görülmüştür. Sonuç olarak, Rus porselen sanatı, tarihsel bağlamda 18- 20. yüzyılları arasını kapsayan Rusya’da ortaya çıkan
sanat akımlarından etkilenerek kendine özgü bir dil geliştirmiştir. Geleneksel ve modern unsurların birleşimi, porselen sanatını
hem ulusal hem de uluslararası düzeyde tanıtmış ve sanat tarihindeki önemini pekiştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Porselen, Rus porseleni, Rus İmparatorluğu, sanat akımları

Kaynakça

• Aldridge, E., Morter, P., Design B. (1971). Porcelain. Bantam Books.
• Aleksandrovna, S. I. (2021). “Dialogue with abstrac7on” in porcelain of the 20th–21st centuries. New Art CriQcism. 781(1), (s.98-109). hFps://doi.org/10.24411/2658-3437-2021-11001
• Birnholz, A.C. (1972-1973). The Russian Avant-Garde and the Russian Tradi7on. Art Journal, 32(2), (s. 146-149). hFps://doi.org/10.2307/775725
• Borisov, K. (2007). Propaganda porcelain [Lisans Tezi]. Tallin: Tallinn University.
• Bölüktaş, İ. C. (2022). Kazimir Maleviç’in sanatsal stratejileri 20. yüzyılın ilk çeyreğinde çarlık Rusya’sından SSCB’ne. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Brumfield, W. (1987). The Decora7ve Arts in Russian Architecture: 1900-1907. The Journal of DecoraQve and Propaganda Arts, (5), (s. 12-27). hFps://doi.org/10.2307/1503933
• Dede, B. (2020). Neoklasisizmin sanata bakış açısı ve David. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, (49), (s. 651-657). hFp://doi.org/10.7816/ulakbilge-08-49-02
• Faberge Museum (t.y.). Pair of crater vases with depic7ons of the ranks of the grenadier troops in the halls of the Winter Palace and Tuileries. Faberge Museum. hFps://fabergemuseum.ru/en/collec7ons/collec7on-highlights/krater-vases-pair-withdepic7ons-of-the-palace-grenadier-company-in-the-halls-of-the-winter-palace-and-tuileries
• Faberge Museum (t.y.). Series of porcelain Easter eggs. Faberge Museum. hFps://fabergemuseum.ru/en/collec7ons/collec7on-highlights/series-of-porcelain-eastereggs
• Google Arts and Culture (2020, 5 Aralık). Dmitry Vinogradov: the man who ınvented Russian porcelain.
• Google Arts and Culture. hFps://artsandculture.google.com/event/g11n0wkm2j6
• Gollerbach, Z. F. (1922). Porcelain State Factory (L. Lazerevsky, Ed.), Moskova: Mospetschat. Gos7nshchikova I.A. (2016). Kirillo-Belozersky historical, architectural and art museum-reserve, Ministry of Culture of the Russian Federa7on.
• Halıcı, E. ve YurFaş, H. (2022). Barok- rokoko üsluplarının mimari süslemedeki gücü. Anasay (19), (s. 3- 28). hFps://doi.org/10.33404/anasay.1056325
• Imperial Porcelain Manufactory (t.y.). Founda7on of manufactory under empress Elizabeth of Russia. hFps://www.ipm-jsc.com/about-ipm/history-of-the-manufactory/founda7on-of-manufactoryunder-empress-elizabeth-of-russia
• Imperial Porcelain manufactory (t.y.). Reign of Nicholas II and Russian art nouveau. pre-revolu7on 7me. hFps://www.ipm-jsc.com/about-ipm/history-of-the-manufactory/reign-of-nicholas-ii-andrussian-art-nouveau-pre-revolu7on-7me
• Menay, S. M. ve Tüfek, A. A. (202). Süprema7st sanatçı Kazimir Maleviç ve saf resmin incelenmesi. Sanat ve İnsan Dergisi. 5(2), (s.551-557).
• Snow, F. H. (1916). Ten Centuries of Russian Art. The Art World. 1(2), (s. 130-135). hFps://doi.org/10.2307/25587683
• Şenol, T. ve Asmaz, A.C. (2018). Kazemir Maleviç'in Soyut-Geometrik Dönemi Sonrası Sanat anlayışı Üzerine Bir İnceleme. İdil Dergisi. 7(47), (s.829-835). hFps://doi.org/10.7816/idil-07-47-07
• The State Hermitage Museum (t.y.). Porcelain, 1744- 1801. hFps://hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/collec7ons/master/sub/12527 63498/?lng=tr
• The State Hermitage Museum (t.y).Porcelain, 1801-1855. hFps://hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/collec7ons/master/sub/12527 63562/?lng=tr
• The State Hermitage Museum (t.y.). Porcelain, 1917-1925. hFps://hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/collec7ons/master/sub/12527 63710/?lng=
• The State Hermitage Museum (2016, 8 Aralık- 2017, 3 Mart). From the dinner-service store rooms. DecoraQng the Russian Imperial table in the eighteenth to early twenQeth centuries. hFps://7nyurl.com/yc5376fx
• The Virtual Russian Museum (t.y.). Objects from the Guriev Service. hFps://rusmuseumvrm.ru/data/collec7ons/arts_and_craís/gurevskiy_serviz/index.php?lang= en
• Tsybizova, M. N and Nefedova, O. (2019). Analysis of plot and sources of orientalist mo7fs in russian porcelain of the 18th-19th centuries. HumaniQes and arts. 1(184), (s. 250-260). hFps://doi.org/10.15826/izv2.2019.21.1.018
• Vikipedi Özgür Ansiklopedi (2024, 6 Kasım). Neoklasisizm. hFps://tr.wikipedia.org/wiki/Neoklasisizm Van Rensselaer, M.G. (1879). Rococo, The Art Journal. (5), (s.293-298). hFps://doi.org/10.2307/20569415
• Wortman, R. (2013). Russian Monarchy: Representa7on and Rule. Marker, G. (Ed.), The Russian Empire and Russian Monarchy: The Problem of Russian NaQonalism. (s. 221-233) içinde. Academic Studies Press. hFps://doi.org/10.2307/j.cF21h4wbq.15
• Yılmaz, E. ve Ödekan, A. (2009). Yeni-primi7vizmden süprema7zme Maleviç’in sana9nda tersten dördüncü boyut ilişkisi. İTÜ Dergisi, 6(2), (s.41-54).
• Yanova, I.B. (2018). Tradi7on to glorify monarchic power by reproducing the elements of military esthe7cs in the imagina7ve and stylis7c decision of porcelain of the Imperial porcelain factory of the second quarter of the XIX. century. Saint Petersburg University of the HumaniQes and Social Sciences. 10(96), (s.109-113). hFps://doi.org/10.30853/manuscript.2018-10.21
• Гостинщикова, И. (2016). Фарфоровая посуда без марок в коллекции Кирилло-Белозерского музея-заповедника. hFps://kirmuseum.org/sites/default/files/ebook/2017/4987_file.pdf
• Коновалова, Н.Е. (t.y.). Неординарный фарфор 1930-х годов Первомайского фарфорового завода.
• Rost Museum.hFps://www.rostmuseum.ru/upload/iblock/561/5619b93b9890850840da62f25a8150e1.pdf