İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE TARIMSAL DEVLET DESTEKLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİNDEN AMPİRİK BULGULAR

Yıl 2022, , 145 - 167, 30.11.2022

Metin Dogan

https://doi.org/10.55119/artuklu.1143919

Öz

Tarım, en fazla sera gazı salınımına neden olan sektörlerden biridir. Sektör kaynaklı salınımların düşürülmesi için organik tarıma geçiş, gıda tüketim alışkanlıklarında değişiklikler, israfın azaltılması, yerel pazarların ve küçük üreticiliğin desteklenmesi gibi önlemlerin uygulanmasına ihtiyaç vardır. Devlet, uygun alt yapıların hazırlanması, üretici ve tüketicilere destekler sağlanması gibi yöntemlerle sera gazı salınımlarını azaltıcı bu önlemlerin başarılı olması için ciddi katkı sağlayabilir. Ancak bu çalışmadan elde edilen sonuçlara göre 1990-2019 yılları arasında Türkiye’de tarım üreticilerine verilen tarımsal desteklerin sera gazı salınımlarını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Yani Türkiye’de uygulanan tarımsal destekler sera gazı salınımlarını azaltılmasında fayda sağlamamaktadır. Bu durum iklim değişikliği ile mücadele taahhüdünde bulunan Türkiye’nin, hedeflerine ulaşmasını zorlaştıracaktır. Bu yüzden tarımsal destekler çevresel önceliklere göre yeniden ele alınmalı ve yapılandırılmalıdır. Yapılan devlet destekleri yalnızca sera gazı salınımlarının azaltılmasını değil aynı zamanda tüketicinin ucuz ve güvenilir gıdaya erişimini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarımsal Devlet Destekleri, Sera Gazı Salınımları, ARDL Sınır Testi, İklim Değişikliği, Çevre

Kaynakça

• Akyol, M. (2018), Tarımsal Teşviklerle Tarımsal Katma Değer Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Yeni Endüstrileşen Ülkeler İçin Panel Eşanlı Denklemler Sistemi Analizi, The Journal of International Scientific Researches, 3(3), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/570811, ss. 226-236
• Boratav, K. (2010), Cancun’daki Tarım Politikalarının Tıkanması Üzerine Çeşitlemeler, içinde; Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, Yordam Kitap, İstanbul, ss 60-70
• Ceyhan, D. (2020), Sürdürülebilir Beslenme, içinde Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Ekoloji Kitaplığı, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul,
• Çalışkan vd. (2013), Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım), Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 21, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/46273 ss. 29-48.
• Çelik, T.T. ve Taş, O. (2007), Etkin Piyasa Hipotezi ve Gelişmekte Olan Hisse Senedi Piyasaları, itüdergisi/b sosyal bilimler Cilt:4, Sayı:2, http://www.itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_b/article/viewFile/245/409, ss.11-22
• Doğan, S. (2022), E-ISSN: 2587-005X https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 72, 159-171; 2022 DOI: 10.51290/dpusbe.1031749
• Empson, M (2020), Gıda, Tarım ve İklim Değişikliği, içinde; İklimi Değil Sistemi Değiştir: Çevre Krizine Devrimci Bir Yanıt, Z Yayıncılık, İstanbul European Commission (2019-a). The European Green Deal, Brüksel, https://ec.Europa.eu/info/sites/info/files/European-green-deal-communication_en.pdf.
• European Commission (2019-b), The Post-2020 Common Agricultural Policy: Environmental Benefits and Simplification, Agriculture and Rural Development, https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/food-farming-fisheries/key_policies/documents/cap-post-2020-environ-benefits-simplification_en.pdf
• European Commission (2020), Analysis of links between CAP Reform and Green Deal, Commission Staff Working Document, https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/food-farming-fisheries/sustainability_and_natural_resources/documents/analysis-of-links-between-cap-and-green-deal_en.pdf
• European Commission (2021), Carbon Border Adjustment Mechanism: Questions and Answers, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_3661
• Fuchs, R. vd. (2020), Europe’s Green Deal Offshores Environmental Damage to Other Nations, Nature, olüme: 586, DOI: 10.1038/d41586-020-02991-1, ss. 671-673
• Gülmez, A. (2015), Türkiye’de Dış Finansman Kaynakları Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 11, Yıl 11, Sayı 2, https://sesam.sakarya.edu.tr/sites/sesam.sakarya.edu.tr/file/dis_finansman_kaynaklari_ve_buyume.pdf, ss. 139-152
• HMB (2022), Hazine ve Maliye Bakanlığı Ekonomik Göstergeler, https://www.hmb.gov.tr/ekonomik-gostergeler, Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2022
• IPCC (2022), Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change, Working Group III contribution to the WGIII Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_FullReport.pdf.
• Kanat ve Keskin (2018), Dünyada İklim Değişikliği Üzerine Yapılan Çalışmalar ve Türkiye'de Mevcut Durum, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 49 (1): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/402296, ss.67-78 ,
• Kılavuz, E. ve Erdem İ. (2019), Dünyada Tarım 4.0 Uygulamaları ve Türk Tarımının Dönüşümü, Social Sciences (NWSAENS), 3C0189, 2019; 14(4):133-157.
• Kızıl, E. ve Çürük (2021), Türk Tarımsal Teşvik Sistemi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 8(4), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1668319, ss.956–967.
• OECD (2022), Producer protection (indicator). doi: 10.1787/f99067c0-en (Accessed on 20 May 2022)
• Önal, M. (2021), Cinsiyete Göre Türkiye’de İşsizlik Histerisi, Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Journal of Biga Economics and Administrative Sciences Faculty Cilt/Volume: 2, Sayı/No: 1, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2368153, ss. 29-41
• Raworth, K. (2019), Simit Ekonomisi: 21.Yüzyıl İktisatçısı Gibi Düşünmenin Yedi Yolu, Tellekt Yayınları, İstanbul
• Sağdıç, E , Çakmak, E . (2021). Tarımsal Destek Ödemeleri ile Tarımsal Üretim Düzeyi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği . İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (2), 1858-1880 . Retrieved from http://www.itobiad.com/tr/pub/issue/62559/851919
• Temürcü, C. (2020), Agroekoloji: Gıda Sisteminde Sürdürülebilirlik ve Ötesi, içinde Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Ekoloji Kitaplığı, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul
• Turgut vd. (2021), Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisine Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der. 2021; (45), https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1645270, ss. 144-159
• TÜİK (2022), Turkish Greenhouse Gas Inventory 1990-2020, National Inventory Report for submission under the United Nations Framework Convention on Climate Change, https://unfccc.int/documents/271544
• World Bank (2021), Employment In Agriculture (% of total employment) (modeled ILO estimate) (indicator), https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS
• Yüceer, S. E. vd. (2020), Türkiye’de 2000-2020 Döneminde Tarımsal Destekleme Politikalarının Gelişiminin İncelenmesi, ÇOMÜ LJAR (2020) Cilt 1 Sayı 2, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1336356 ss.36-46
• Kanunlar 11 Kasım 2021 Tarihli ve 31656 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2021 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemeler ve 2022 Yılında Uygulanacak Gübre ve Sertifikalı Kullanım Desteklerine İlişkin Karar (Karar Sayısı: 5488)