KİRALAMA İŞLEMLERİNİN TFRS 16 KAPSAMINDA KİRACI VE KİRAYA VEREN AÇISINDAN ÖRNEKLEŞTİRİLMESİ

Yıl 2023, , 63 - 86, 31.05.2023

Kemal Coşkun , Arif Tok

https://doi.org/10.55119/artuklu.1232003

Öz

Geçmişten günümüze tüm toplumlar çeşitli ihtiyaçları ve noksanlıkları karşılamak üzere çeşitli mal ve hizmetlere ihtiyaç duymuştur. Takas ve satın alma gibi eylemlerin yanı sıra zamanla bu eylemlere kiralama yöntemi de eklenmiştir. Günümüzde gerçek veya tüzel kişiler ihtiyaç duydukları çeşitli varlıkları öz sermayeleri ile almak yerine kendileri için daha avantajlı bir metot olduğunu düşündükleri kiralama yöntemini zaman zaman tercih etmektedir. Kiralama işlemi ise bu doğrultuda muhasebe alanında finansal kiralama ve faaliyet kiralaması olmak üzere temelde ikiye ayrılmaktadır. 2019 yılı öncesinde gerçekleşen kiralama işlemlerine ilişkin olarak uygulanması gereken muhasebe politikaları ve yapılacak açıklamalar “International Accounting Standards 17 (IAS 17 Leases)” standardına göre yapılmaktaydı. Ancak Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB - International Accounting Standards Board) ve Finansal Muhasebe Standartları Kurulu (FASB - Financial Accounting Standards Board) Ocak 2016’da 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulanmak üzere kiralama işlemleri için “International Financial Reporting Standards 16 (IFRS 16 Leases)” adında yeni bir standart yayımlamıştır. Türkiye’de ise Kamu Gözetimi Kurumu (KGK) aynı doğrultuda önceki standart olan “Türkiye Muhasebe Standartları 17 (TMS 17 Kiralama İşlemleri)” standardı yerine Nisan 2018’de 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulanmak üzere “Türkiye Finansal Raporlama Standartları 16 (TFRS 16 Kiralamalar)” standardını yayımlamıştır. Bu çalışmada öncelikli olarak kiralama işlemleri “TFRS 16 Kiralamalar” standardı kapsamında incelenmiştir. Daha sonra standardın getirdiği değişiklik ve yeniliklerin şirketler üzerindeki etkilerine değinilerek kiracı ve kiraya veren açısından örnek uygulamalara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

TFRS 16, TMS 17, Kiralama İşlemleri, Kiracı, Kiraya Veren, IFRS 16, IAS 17, Leasing Transactions, Lessee, Lessor

Teşekkür

Emekleriniz ve ayırdığınız zaman için şimdiden teşekkür ederiz. Saygılarımızla.

EXEMPLIFICATION OF LEASING TRANSACTIONS IN ACCORDANCE WITH IFRS 16 FROM THE POINT OF VIEW OF THE LESSEE AND THE LESSOR

Öz

From past to present, all societies have needed various goods and services to meet various needs and deficiencies. In addition to actions such as barter and purchase, leasing method was included to these actions over time. Today, real or legal entities sometimes prefer the leasing method, which they think is a more advantageous method instead of purchasing various assets they need with their own capital. In this direction, the leasing is basically divided into two as financial leasing and operating leasing in the field of accounting.The accounting policies to be applied and the explanations to be made regarding the lease transactions realized before 2019 were made in accordance with the “International Accounting Standards 17 (IAS 17 Leases)” standard. However, The International Accounting Standards Board (IASB) and the Financial Accounting Standards Board (FASB) in January 2016 has published a new standard "International Financial Reporting Standards 16 (IFRS 16 Leases)" for leasing transactions to be implemented from 01.01.2019. In the same direction in Turkey, the Public Oversight Authority (KGK) in April 2018 has publised "Turkish Financial Reporting Standards 16 (TFRS 16 Leases)" to be implemented from 01.01.2019 instead of the previous standard "Turkish Accounting Standards 17 (TMS 17 Lease Transactions)". In this study, leasing transactions were primarily examined within the scope of the “TFRS 16 Leases” standard. Then, the effects of the changes and innovations brought by the standard on the companies are mentioned and sample applications are given in terms of the lessee and the lessor.

Anahtar Kelimeler

TFRS 16, TMS 17, Kiralama İşlemleri, Kiracı, Kiraya Veren, IFRS 16, IAS 17, Leasing Transactions, Lessee, Lessor

Kaynakça

• Akdoğan, N. ve Erhan, D. U. (2020). TFRS 16 Kiralamalar Standardının Finansal Tablolar Üzerine Etkisi ve Perakendecilik Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(1), 164-191.
• Arzova, S. B. ve Şahin, B. Ş. (2020). Kiralama İşlemlerinin IFRS 16 ve ASC 842 Standartlarına Göre Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Journal Of Research in Business, 5(1), 56-73.
• Bunea-Bontaş, C. A. (2017). Lease Accounting Under IFRS 16 and IAS 17–A Comparative Approach. Revista Economia Contemporană, 2(2), 78-84.
• Cengiz, S. (2017). Finansal Kiralama İşlemlerinin Mevzuat Boyutu ve Muhasebe Uygulamaları: TMS 17 ve VUK Kapsamında İncelenmesi. Global Journal of Economics and Business Studies, 6(11), 43-56.
• Giner, B. ve Pardo, F. (2018). The Value Relevance of Operating Lease Liabilities: Economic Effects of IFRS 16. Australian Accounting Review, 28(4), 496-511.
• Gökgöz, A. (2019). TFRS 16 Kiralamalar Standardı Çerçevesinde Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 5(1), 318-332.
• Gönen, S. ve Akça, N. (2014). Finansal Kiralama İşlemlerinin TMS-17 Kiralama İşlemleri Standardı ve Vergi Usul Kanunu Açısından Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (64), 71-94.
• Hladika, M. ve Valenta, I. (2018). Analysis of The Effects of Applying The New IFRS 16 Leases on The Financial Statements. Economic and Social Development: Book of Proceedings, 255-263.
• International Financial Reporting Standards. (2009). IAS 17 Leases. Erişim Adresi: www.ifrs.org. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• International Financial Reporting Standards. (2016). Effects Analysis: IFRS 16. Erişim Adresi: www.ifrs.org. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• International Financial Reporting Standards. (2016). IFRS 16 Leases Standard. Erişim Adresi: www.ifrs.org. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Joubert, M., Garvie, L. ve Parle, G. (2017). Implications of the New Accounting Standard for Leases AASB 16 (IFRS 16) with the Inclusion of Operating Leases in the Balance Sheet. Journal of New Business Ideas & Trends, Journal of New Business Ideas & Trends, 15(2).
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (2021). Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı – Modül 15 Kiralamalar. Erişim Adresi: www.kgk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2006). TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardı. Erişim Adresi: www.kgk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2019). TFRS 16 Kiralamalar Standardı. Erişim Adresi: www.kgk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2019). TFRS 16 Kiralamalar Sunumu. Erişim Adresi: www.kgk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Karataş, M. (2019). TFRS 16 Kiralamalar: Yenilenen Kiralama Muhasebesi, Açıklama ve Örneklerle İşletmelere Olası Etkileri. İSMMMO Yayınları, 177.
• Kaval, H. (2018). IFRS Kiralamalar Standardının Getirdikleri, İlk Uygulama ve Dönem Sonu Dönüştürme Çalışmaları. Mali Çözüm Dergisi, (28), s. 11-43.
• Kwon, S. Y., Na, K. ve Park, J. (2019). The Economic Effects of IFRS Adoption in Korea. Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 26(4), 321-361.
• Magli, F., Nobolo, A. ve Ogliari, M. (2018). The Effects on Financial Leverage and Performance: The IFRS 16. International Business Research, 11(8), 76-89.
• Marşap, B. ve Yanık, S. (2018). IFRS 16 Kapsamında Kiralama İşlemlerinin Finansal Raporlamaya Etkisinin İncelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (80), 23-42.
• McConnell, J. J. ve Schallheim, J. S. (1983). Valuation of Asset Leasing Contracts. Journal of Financial Economics, 12(2), 237-261.
• Morales-Díaz, J. ve Zamora-Ramírez, C. (2018). Effects of IFRS 16 on Key Financial Ratios: A New Methodological Approach. Accounting in Europe. 15(1), 1-33.
• Özdoğan, B. ve Uygun, U. (2020). TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardından TFRS 16 Kiralamalar Standardına Geçişte BİST Şirketlerine Yönelik Sektörel Etkilerin Karşılaştırmalı Analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 209-227.
• Raoli, E. (2021). Transition to the New Lease Accounting Model (IFRS 16) and Companıes' Performance Evidence from Italian Listed Companıes. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 25(3), 1-18.
• Sacarin, M. (2017). IFRS 16 “Leases”- Consequences on the Financial Statements and Financial Indicators. Sumar/Content, 1(145), 114-122.
• Stancheva-Todorova, E. ve Velinova-Sokolova, N. (2019). IFRS 16 Leases and Its Impact on Company’s Financial Reporting, Financial Ratios and Performance Metrics. Economic Alternatives, 1, 44-62.
• Şeker, K. ve Çemberlitaş, İ. (2018). TMS 17 Kapsamında Finansal Kiralama İşlemlerinin Raporlanması. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 1(1), 42-60.
• Şişman, D. ve Şişman, M. (2017). Finansal Kiralama (Leasing) ve Ekonomi İçin Önemi: Riskler, Avantajlar. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (Özel Sayı 1), 144-154.
• Tulum, S. (2020). TFRS 16 Kiralamalar ve TMS 17 Kiralama İşlemleri Standartlarına Göre Sat-Geri Kirala İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 366-382.
• Türk Dil Kurumu. (2022). “Kiralama”. Erişim Adresi: www.sozluk.gov.tr. (Erişim Tarihi: 01.12.2022).