YENİLENEBİLİR ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, , 87 - 108, 30.11.2023

İbrahim Örnek , Seçkin Kabak

https://doi.org/10.55119/artuklu.1389880

Cited By: 1

Öz

Yenilenebilir enerji kaynakları, yenilenemez enerji kaynaklarına alternatif olarak günümüzde olduğu gibi gelecek için de büyük önem arz etmektedir. Jeotermal enerji, biyokütle enerjisi, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, hidrojen enerjisi ve hidrolik enerji yaygın olarak kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları arasında yer almaktadır. Türkiye, yenilenebilir enerji kaynakları açısından çok fazla çeşitliliğe sahip olduğu ve potansiyel açısından zengin bir ülke olduğu bilinmekte ve kabul edilmektedir. Özellikle 21. yüzyılın başlarından itibaren yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki oldukça ilgi çekmiş ve araştırmalara konu olmuştur. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı 1990-2020 dönemini kapsayan yıllık zaman serisi verileri kullanılarak Türkiye’de yenilenebilir enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ekonometrik zaman serileri analizi kapsamında Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik testiyle incelemektir. Çalışmada ekonomik büyüme ve yenilenebilir enerji tüketimi değişkenlerine ek olarak dış borç değişkeni kontrol değişken olarak yer almıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda ekonomik büyüme, yenilenebilir enerji tüketimi ve dış borçlar arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Nedensellik testine göre ekonomik büyüme ve dış borçtan yenilenebilir enerji tüketiminin payına doğru tek yönlü bir kısa dönem ilişkinin varlığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Ekonomik Büyüme, Nedensellik, Türkiye

Kaynakça

• Akalp, M. F. (2019). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki; Türkiye Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Al-mulali, U., Gholipour, H., Ym, J., Normee, C. ve Che, B. (2013). Examining the Bi-directional Long Run Relationship Between Renewable Energy Consumption and GDP Growth. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 22, 209–222. doi:10.1016/j.rser.2013.02.005.
• Alper, F. Ö. (2018). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: 1990-2017 Türkiye Örneği. Cankiri Karatekin Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 8(2), 223–242. doi:10.18074/ckuiibfd.466782.
• Apaydın, Ş., Güngör, A. ve Taşdoğan, C. (2019). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Asimetrik Etkileri. Mehmet Aklif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 117–134.
• Arslan, S., Darıcı, M. ve ve Karahan, Ç. (2001). Türkiye’nin Jeotermal Enerji Potansiyeli. Jeotermal Enerji Semineri, 21–27.
• Aydın, F. F. (2010). Enerji Tüketi̇mi̇ ve Ekonomi̇k Büyüme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 317–340. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/erciyesiibd/article/view/5000119093 adresinden erişildi.
• Aydın, İ. (2014). Balıkesir’de Rüzgar Enerjisi. Eastern Geographical Review, 18(29), 29–50.
• Bowden, N. ve Payne, J. E. (2010). Sectoral Analysis of the Causal Relationship Between Renewable and Non-Renewable Energy Consumption and Real Output in the US Sectoral Analysis of the Causal Relationship Between Renewable and Non-Renewable Energy Consumption and Real Output in the US. Energy Sources, Part B: Economics, Planning and Policy, 5(4), 400–408. doi:10.1080/15567240802534250.
• Brożyna, J., Mentel, G. ve Szetela, B. (2017). Renevable Energy and Economic Development in the European Union Renevable Energy and Economic Development in the European Union. Acta Polytechnica Hungarica, 14(7), 11–34. doi:10.12700/APH.14.7.2017.7.2.
• Can, H. ve Korkmaz, Ö. (2019). The relationship between renewable energy consumption and economic growth: The case of Bulgaria. International Journal of Energy Sector Management, 13(3), 573–589. doi:10.1108/IJESM-11-2017-0005.
• Çınar, M. (2023). Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişkinin Araştırılması : Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 24–56. doi:10.18074/ckuiibfd.1146332.
• Demirgil, B. ve Birol, Y. E. (2020). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye İçin Bir Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 68–83.
• Doğan, B. ve Değer, O. (2016). Enerji Tüketimi , Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi : Hindistan Örneklemi. Journal of Yasar University, 11(44), 326–338.
• Durğun, B. ve Durğun, F. (2018). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi:Türkiye Örneği. International Review of Economics and Management, 6(1), 1–27. doi:10.18825/iremjournal.347200.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and Error Correction : Representation , Estimation , and Testing. The Econometric Society Stable, 55(2), 251–276.
• Göv, A. (2017). Relationship Between Energy Consumption and Economic Growth: Structural Breaks Cointegration Analysis in the Case of Turkey. Journal of Academic Research in Finance and Economics, 3(1), 10–18.
• Gövdere, B. ve Can, M. (2015). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örnekleminde Eşbütünleşme Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 101–114.
• Gövdere, B. ve Can, M. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi, Dışa Açıklık, Finansal Gelişme, Sabit SErmaye Yatırımları ve Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 209–228.
• Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics (Fourth Edi.). New York: McGrraw-Hill.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of Cointegration Vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-254.
• Johansen, S. (1991). Estimation and Hypothesis Testing of Co-Integration Vectors in Gaussian Vector Autoregressive Models. Econometrica, 59, 1551-1580.
• Johansen, S. ve Jesulius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration-with Applications to the Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kar, M., Ağır, H. ve Türkmen, S. (2018). Gelişmekte Olan Ülkelerde Elektrik Tüketimi ile Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Tahmini. 5th International Congress on Political, Ekonomic and Social Studies içinde (ss. 305–321).
• Karaçor, Z. ve Gerçeler, M. (2012). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003-2010). Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23), 289–312.
• Kaya, K. ve Koç, E. (2015). Enerji Kaynakları-Yeni̇lenebi̇li̇r Enerji̇ Durumu. Mühendis ve Makina, 56(668), 36–47.
• Khobai, H. ve Le Roux, P. (2018). Does renewable energy consumption drive economic growth Does Renewable Energy Consumption Drive Economic Growth : Evidence from Granger-Causality Technique. International Journal of Energy Economics and Policy, 8(2), 205–212.
• Kraft, J. ve Kraft, A. (1978). On the Relationship Between Energy and GNP. The Journal of Energy and Development, 3(2), 401–403.
• Kuşkaya, S. (2023). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kantil Regresyon ile Modellenmesi : ABD Örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 234–245.
• Mukhtarov, S. (2022). The relationship between renewable energy consumption and economic growth in Azerbaijan The Relationship between Renewable Energy Consumption and Economic Growth in Azerbaijan. International Journal of Energy Economics and Policy, 12(1), 416–419. doi:10.32479/ijeep.11948.
• Rafindadi, A. A. ve Öztürk, İ. (2017). Impacts of Renewable Energy Consumption on the German Economic Growth : Evidence from Combined Cointegration Test. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 75(July 2016), 1130–1141. doi:10.1016/j.rser.2016.11.093.
• Soava, G., Mehedintu, A., Sterpu, M. ve Raduteanu, M. (2018). Impact of Renewable Energy Consumption on Economic Growth: Evidence from European Union Countries. Technological and Economic Development of Economy, 24(3), 914–932.
• Şen, A. (2010). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: İspanya Örneği.
• Şimşek, T. ve Yiğit, E. (2017). BRICT Ülkelerinde Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Petrol Fiyatları, CO2 Emisyonu, Kentleşme ve Ekonomik Büyüme Üzerine Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(3), 117–136.
• Tuncer, İ. (2002). Türkiye’de İhracat, İthalat ve Büyüme: Toda-Yamamoto Yöntemiyle Granger Nedensellik Analizleri (1980-2000). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (C. 9).
• Wang, Q., Dong, Z., Li, R. ve Wang, L. (2022). Renewable Energy and Economic Growth : New Insight from Country Risks. Energy, 238, 122018. doi:10.1016/j.energy.2021.122018.
• Yavuz, N. Ç. (2006). Türkiye de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi : Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2(7), 162–171. doi:10.31671/dogus.2019.249.
• World Bank, https://www.worldbank.org/en/home (Erişim: 16.12.2022).