Bağlamdan Koparılan Bir Hüküm: Annenin Emzirme Sorumluluğunun Yanlış Yorumlanması ve Siyak-Sibak Metodolojisi

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 220 - 241, 30.06.2025

Mehmet İzci , İbrahim Halil Erdoğan

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1636483

Abstract

Bu çalışma, Kur’an’ın siyak ve sibak (bağlam ve kontekst) yönteminin doğru anlaşılması açısından önemini vurgulamakta ve Bakara Suresi 233. ayetinin yanlış yorumlanmasına odaklanmaktadır. Günümüzde bazı çevreler, bir annenin kendi çocuğunu emzirmesinin tercihe bağlı olduğunu iddia etmektedir. Bu makalede, bağlamdan koparılarak ortaya atılan bu iddia ve İslam hukukunun bu konudaki yaklaşımı detaylandırılmakta, klasik tefsirlerde emzirmenin bağlayıcılığına ilişkin görüşler incelenmekte, özellikle "لِمَنْ أَرَادَ" (isterlerse) ifadesinin bağlam içinde ele alınarak nasıl anlaşılması gerektiği değerlendirilmektedir. Fahreddin er-Râzî, Zemahşerî, Vehbe ez-Zuhaylî ve Tâhir b. Âşûr gibi müfessirlerin yorumları mukayeseli olarak ele alınırken, modern feminist söylemin bu konudaki yaklaşımları da İslam hukuku bağlamında değerlendirilmiştir. Muhammed Hamidullah gibi bazı entelektüel araştırmacıların sosyo-politik hedeflere yönelik olarak bir kadının kendi çocuğunu emzirmesinin tercihe bağlı olduğunu öne sürmesinin yanlış anlamalara yol açtığı vurgulanmakta ve Bakara Suresi 233. ayetinin boşanmış ebeveynlerin çocuklarına yönelik ortak sorumluluklarını düzenleyen bir hüküm olarak ele alınması gerektiği ortaya konulmaktadır.

Keywords

Fıkıh , Kelam , Emzirme , Feminizm , Bağlam.

A Ruling Taken Out of Context: The Misinterpretation of a Mother's Breastfeeding Obligation and the Siyāq-Sibāq Methodology

Abstract

This study emphasizes the importance of the siyāq and sibāq (context and textual coherence) methodology in correctly interpreting the Qur’an and focuses on the misinterpretation of al-Baqara 2/233. In contemporary discourse, some claim that a mother’s obligation to breastfeed her own child is a matter of personal choice. This paper critically examines this assertion, which has been taken out of context, and provides an in-depth analysis of Islamic jurisprudence on the matter. It explores the binding nature of breastfeeding in classical tafsīr literature, particularly assessing how the phrase "لِمَنْ أَرَادَ" ("if they wish") should be understood within its contextual framework. The interpretations of Fakhr al-Dīn al-Rāzī, al-Zamakhsharī, Wahba al-Zuhaylī, and Tāhir b. ʿĀshūr are compared, while modern feminist perspectives on the subject are also evaluated within the framework of Islamic law. The study highlights how intellectual scholars such as Muhammad Hamīdullāh have contributed to misunderstandings by asserting, for socio-political purposes, that a mother’s breastfeeding obligation is optional. It concludes that Sūrat al-Baqara 2:233 should be understood as a legal directive regulating the shared responsibilities of divorced parents toward their children.

Keywords

Fiqh , Kalām , Breastfeeding , Feminism , Context.

References

• Altuntaş, Halil - Şahin, Muzaffer. Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
• Bar, Muhammed Ali. “Emzirme ve İslami Görüşler”. çev. Sıddık Yüksel. Diyanet İlmi Dergi XXVI/1 (1990), 103-110.
• Baynal, Fatma. “Boşanma Sonrası Başa Çıkmada Dini ve Manevi Etkilerin İncelenmesi”. Bilimname 2018/35 (30 Nisan 2018), 253-282. https://doi.org/10.28949/bilimname.396376
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. ʿAlî el-Hüsrevcirdî. es-Sunenu’l-Kubrâ. thk. ʿAbdullâh et-Turkî. Kahire: Merkezu Hicr, 2011.
• Cabılar, Başak Öksüzler - Yılmaz, Adviye Esin. “Boşanma ve Boşanma Sonrası Uyum: Tanımlar, Modeller ve Uyumun Değerlendirilmesi”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 14/1 (31 Mart 2022), 1-11. https://doi.org/10.18863/pgy.910766
• Demir, Recep. “Bağlamından Kopuk Kur’ân Okumalarının Serencamı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 20/2 (2020), 573-604.
• Duman, Hilal. “İslâm Hukukunda Annenin Çocuğunu Emzirmesinin Hükmü”. Diyanet İlmi Dergi XLII/1 (2006), 95-110.
• Hamed, Abdullah Hıdır. el-Kifâye fi’t-Tefsîri bi’l-Me’sûri ve’d-Dirâye. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 2017.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm’a Giriş. çev. Cemal Aydın. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 9. baskı, 2006.
• İbn Âşûr, Muhammed b. Tâhir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyyeti li’n-Neşrî, 1984.
• İbn Fâris, Zekeriyya. Mu’cemü-Mekâyîsi’l-Luğa. thk. Muhammed Hârun Abdusselam. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Kudâme el-Makdisî, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn ʿAbdullâh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâʿîlî. el-Kâfî fî Fıkhi’l-İmâm Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1994.
• İbn Manzûr, Cemalüddîn. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 2011.
• İmamoğlu, Abdulvahit - Ferah, Nimet. “Boşanma Sürecinde Ruh Sağlığı ve Din”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/2 (27 Aralık 2019), 497-530.
• Karaman, Fikret. “Tevekkül, Kader Bağlamında Deprem ve Sorumluluk Bilinci”. Diyanet İlmi Dergi 56/3 (2020), 903-936.
• Kinânî, Ebû Kuddâme. el-Edilletu’l-İstisnâiyye inde’l-Usûliyyîn. Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 2005.
• Kureşî, Mucâhid b. Cebr, Ebû’l-Haccâc Mucâhid b. Cebr. Tefsîru Mucâhid. thk. Muhammed ʿAbdu’s-Selâm Ebû’n-Nîl. Mısır: Dâru’l-Fikri’l-İslâmiyyi’l-Hadîs, 1989.
• Kutup, Seyyid. Fî Zilâli’l-Kur’an. Beyrut: Daru’ş-Şurûk, 2003.
• Mermutlu, Ayşe - Çetin, Funda Taş. “Radikal Feminist Kuram Ve Annelik Söylemi”. Hafıza 5/2 (31 Aralık 2023), 163-176. https://doi.org/10.56671/hafizadergisi.1364026
• Nesefî, Ebû’l-Berekât ʿAbdullâh b. Ahmed. Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâîku’t-Teʾvîl. thk. Yûsuf ʿAlî Budeyvî. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Râzî, Ebû ʿAbdillâh Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʿArabî, 1999.
• Sadıkoğlu, Zehra Zeynep. “Feminizmin Anneliği Anlamlandırma Biçimleri: Tahakküm Aracından Deneyim ve Performansa”. Kadın Araştırmaları Dergisi 10/1 (2024), 149-"76.
• Saʿîd b. Mansûr, Ebû ʿOsmân Saʿîd b. Mansûr el-Horâsânî. es-Sunen. thk. Habîburrahmân el-ʾAʿzamî. Hindistan: ed-Dâru’s-Selefiyye, 1982.
• Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl Şemsü’l-ʾEimme. el-Mebsût. thk. Halîl Muhyiddîn el-Meyyis. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1993.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1990.
• Şa’râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsîrü’ş-Şa’râvî. thk. Ahmed Ömer Hâşim. Kahire: Ahbârü’l-Yevm, 1991.
• Taberî, İbn Cerîr. el-Câmi’u’l-Beyân an Te’vîlî Âyi’l-Kur’ân. Mekke: Dâru’t-Terbiyeti ve’t-Turâs, ts.
• Tolan, Özlem Çakmak. “Boşanma ve Etkileri: Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Psikolojik Sonuçları”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 50 (29 Nisan 2023), 321-338. https://doi.org/10.52642/susbed.1221560
• Urevî, Muhammed İkbal. “Muhtemel Mânâlardan Birisini Âyetin Siyâk (Bağlam)’ına Göre Tercih Hususunda Müfessire Düşen Görevler”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (15 Haziran 2014), 315-338. https://doi.org/10.18505/cuifd.254671
• Vâilî, Muhammed b. Hammûd. Buğyetu’l-Muktesid Şerhî Bidâyeti’l-Müctehid (İbn Rüşd el-Hafîd). thk. Abdullah b. İbrâhîm Zâhim. Lübnan: Dâru İbn Hazm, 2019. Yaşar, Mehmet Aziz. “Şâfiî Hukuk Düşüncesinde Annenin Süt Emzirme Yükümlülüğü ve Sütannelik Uygulaması”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/19 (30 Nisan 2018), 169-200. Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî. Meʿâni’l-Kur’ân ve İʿrâbuhu. thk. ʿAbdulcelîl ʿAbduh Şelebî. Beyrut: ʿÂlemü’l-Kütüb, 1408/1988. Zemahşerî, Cârullah. Tefsîru’z-Zemahşerî el-Keşşâf. Beyrut: Dâru’l-Kitâbu’l-Arabî, 1986. Zerkeşî, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. ʿAbdullâh b. Bahâdır eş-Şâfiʿî. el-Burhân fî ʿUlûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: Dâru ʾİhyâʾi’l-Kutubi’l-ʿArabiyye, 1957. Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-Münîr. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1991.