Havacılık Sektörü Çalışanlarında Duygusal Emeğin Örgütsel Bağlılığa ve İşten Ayrılmaya Etkisi

Year 2025, Issue: 16, 156 - 179, 27.09.2025

Melek Özçikrikci , Ahmet Erkasap

https://doi.org/10.55119/artuklukaime.1764445

Abstract

Havacılık sektörü çalışanlarının duygusal emeklerinin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetlerine olan etkilerinin belirlenmesini amaçlayan bu çalışmada, Türkiye’deki havacılık sektöründen 384 katılımcıyla ilişkisel tarama tasarımı kullanılmış ve veriler SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular, duygusal emeğin işten ayrılma niyetini önemli ölçüde etkilediğini; duygusal emekte her bir birimlik artışın işten ayrılma niyetini 0,237 birim artırdığını göstermiştir. Özellikle, yüzeysel davranıştaki artış 0,102 birimlik artışa yol açarken, duyguların bastırılması niyeti 0,087 birim artırmakta, ancak derin davranış 0,123 birimlik azalmaya neden olmaktadır. Örgütsel bağlılık da işten ayrılma niyetini güçlü bir şekilde etkilemekte, her bir birimlik artış işten ayrılma niyetini 0,882 birim azaltmaktadır. Çalışma, duygusal emeğin özellikle yüzeysel davranışlar ve duygusal baskılama yoluyla işten ayrılma niyetini artırdığı sonucuna varmıştır. Bunu ele almak için stres yönetimi ve dayanıklılık konusunda eğitimlerin sağlanması gerektiği, ekip çalışması ve iletişimi geliştirecek programlar, çekici ödül sistemleri ve sosyal sorumluluk projeleri için fırsatlar sağlanması gerektiği çalışmanın önerileri arasındadır

Keywords

Duygusal emek , Havacılık sektörü , İşten ayrılma niyeti , Örgütsel bağlılık , Pilot , Hostes.

The Effect of Emotional Labor on Organizational Commitment and Job Separation among Aviation Sector Employees

Abstract

In this study, which aims to determine the effects of emotional labor of aviation sector employees on organizational commitment and turnover intentions, a relational screening design was used with 384 participants from the aviation sector in Turkey and the data were analyzed using the SPSS program. The findings showed that emotional labor significantly affects turnover intention; each unit increase in emotional labor increases turnover intention by 0.237 units. In particular, an increase in surface acting leads to an increase of 0.102 units, while suppression of emotions increases intention by 0.087 units, but deep acting causes a decrease of 0.123 units. Organizational commitment also strongly affects turnover intention, each unit increase decreases turnover intention by 0.882 units. The study concluded that emotional labor increases turnover intention, especially through surface acting and emotional suppression. In order to address this, training should be provided on stress management and resilience, programs that will improve teamwork and communication, attractive reward systems and opportunities for social responsibility projects should be provided among the recommendations of the study

Keywords

Emotional labor , Aviation industry , Turnover intention , Organizational commitment , Pilots , Hostess.

References

• Akgündüz, Y., & Güzel, T. (2014). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide örgütsel güvenin aracılık etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 1-17.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (2000). Construct validation in organizational behavior research: The case of organizational commitment. In Problems and solutions in human assessment: Honoring Douglas N. Jackson at seventy (pp. 285-314). Boston, MA: Springer US.
• Aranki, D. H., Suifan, T. S., & Sweis, R. J. (2019). The relationship between organizational culture and organizational commitment. Modern Applied Science, 13(4), 137-154.
• Ashforth, B. E., & Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of management review, 18(1), 88-115.
• Aslan, Z. (2018). Kişilik ve Duygusal Emek Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Banka Çalışanları Örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 157-171.
• Bhatti, M. H., Bhatti, M. H., Akram, M. U., Hashim, M., & Akram, Z. (2016). Relationship between job stress and organizational commitment: An empirical study of banking sector. Journal of Business Management and Economics, 7(1), 29-37.
• Brook, P., Koch, G., & Wittel, A. (2013). Thirty years after Hochschild's ‘Managed Heart’: Exploring the commodity frontier. Culture and Organization, 19(4), 275-282.
• Brotheridge, C. M., & Lee, R. T. (2003). Development and validation of the emotional labour scale. Journal of occupational and Organizational Psychology, 76(3), 365-379.
• Chuaychoo, I., & Tunjoy, R. (2022). The influence of emotional labor on job stress and satisfaction among flight attendants in full-service airlines based in Thailand. ABAC Journal, 42(1), 160-178.
• Chung, M., & Jeon, A. (2020). Social exchange approach, job satisfaction, and turnover intention in the airline industry. Service Business, 14(2), 241-261.
• Çini, M. A. (2022). İş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Beyaz yakalı çalışanlar aracılığıyla bir araştırma. Journal of Academic Value Studies, 8(1), 91-109.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z., & Han, B. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeği'nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 17(68).
• Dirik, D. (2019). Ulusal yazın bağlamında işten ayrılma niyetinin öncüllerine ilişkin bir meta-analiz çalışması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(1), 131-155.
• Duong, H. T. T., & Thuy, D. T. T. (2019). Factors affecting organizational commitment of students in Foreign Trade University’s clubs. Journal of International Economics and Management, (124), 64-88.
• Durrah, O., & Chaudhary, M. (2020). Negative behaviors among employees: the impact on the intention to leave work. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 17(1), 106-124.
• Dursun, D. E. (2021). Effect of Work stress and burnout perceptions of aviation sector employees on organizational commitment. The journal of contemporary issues in business and government, 27(3), 412-417.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, I., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. Y. (2013), Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri. Türkiye Klinikleri Journal Of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Grandey, A. A. (2000). Emotional regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of occupational health psychology, 5(1), 95.
• Hennig-Thurau, T., Groth, M., Paul, M., & Gremler, D. D. (2006). Are all smiles created equal? How emotional contagion and emotional labor affect service relationships. Journal of marketing, 70(3), 58-73.
• Hochschild, A. R. (2019). The managed heart: Commercialization of human feeling. University of California press.
• Hochschild, A. R. (2022). The managed heart. In Working in America (pp. 40-48). Routledge.
• Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. International Educational and Professional.
• Hoş, C., & Oksay, A. (2015). Hemşirelerde Örgütsel Bağlılık ile İş Tatmini İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24.
• Hou, P. S. (2022). The Effects of Job Insecurity on the Organizational Commitment and the Moderating Role of Perceived Organizational Policy Support in the Aviation Industry during the COVID-19 Pandemic (Master's thesis, National Taiwan Normal University (Taiwan)).
• Hülsheger, U. R., & Schewe, A. F. (2011). On the costs and benefits of emotional labor: a meta-analysis of three decades of research. Journal of occupational health psychology, 16(3), 361.
• Idris, A. M., & Manganaro, M. (2017). Relationships between psychological capital, job satisfaction, and organizational commitment in the Saudi oil and petrochemical industries. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 27(4), 251-269.
• Kalkın, G., & Erdurmazlı, E. (2023). Çalışma Hayatında Duygusal Emek ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Yöneticiye Bağlılığın Düzenleyici Etkisi: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. Alanya Akademik Bakış, 8(1), 118-129.
• Karaman, N. (2017). Çalişma Yaşaminda Duygusal Emek. İş ve Hayat, 3(5), 30-56.
• Kaygusuz, E. (2022). Çalışma Yaşamında İletişimsel Karşılaşmalar: Duygulanımsal Emek ve Duygusal Emek Üzerine Kavramsal Bir Tartışma. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 10(21), 81-111.
• Kerse, G., & Özdemir, Ş. (2018). Sağlık sektörü çalışanlarının duygusal emek davranışları örgütsel bağlılık ile açıklanabilir mi?. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 151-163.
• Kesen, M., & Akyüz, B. (2016). Duygusal Emek ve Prososyal Motivasyonun İşe Gömülmüşlüğe Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Uygulama. Çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 25(2), 233-250.
• Kıyat, G. B. D., Özgüleş, B., & Günaydın, S. C. (2018). Algılanan kurumsal itibar ve işe bağlılığın duygusal emek davranışı üzerine etkisi: sağlık çalışanları örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(3), 473-494.
• Kim, H. J. (2008). Hotel service providers’ emotional labor: The antecedents and effects on burnout. International Journal of Hospitality Management, 27(2), 151-161.
• Kitapçı, H., Kaynak, R., & Ökten, S. (2014). Güçlendirmenin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine. International Review of Economics and Management, 1(1), 49-73.
• Klein, H. J., & Park, H. (2015). Organizational commitment. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences: Second Edition (pp. 334-340). Elsevier Inc.
• Kline, R.B., (2011), Principles and Practice of Structural Equation Modelling, 3rd.Edition, NY: Guilford Press.
• Korkmazer, F., & Aksoy, A. (2017). Herzberg’in hijyen faktörlerinin çalışanların işten ayrılma davranışlarına etkisine yönelik bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 821-833.
• Lögde, A., Rudolfsson, G., Broberg, R. R., Rask-Andersen, A., Wålinder, R., & Arakelian, E. (2018). I am quitting my job. Specialist nurses in perioperative context and their experiences of the process and reasons to quit their job. International Journal for Quality in Health Care, 30(4), 313-320.
• Mathieu, J. E., & Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates, and consequences of organizational commitment. Psychological bulletin, 108(2), 171.
• Mathis, R. L., Jackson, J. H., Valentine, S. R., & Meglich, P. A. (2017). Human resource management. Cengage learning.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human resource management review, 1(1), 61-89.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L., & Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of vocational behavior, 61(1), 20-52.
• Mobley, W. H. (1977). Intermediate linkages in the relationship between job satisfaction and employee turnover. Journal of applied psychology, 62(2), 237.
• Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of management review, 21(4), 986-1010.
• Mowday, R. T., Porter, L. W., & Steers, R. M. (2013). Employee—organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. Academic press.
• Nalçacıgil, E. (2023). Algılanan Örgütsel Destek ile Duygusal Emek İlişkisi: Sivil Havacılık Kabin Memurları Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 391-410.
• Örücü, E., & Bakırcıoğlu, T. (2021). Yüzeysel davranış yolu ile oluşan duygusal emeğin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal bağlılığın aracılık etkisi. Çalışma İlişkileri Dergisi, 12(2), 80-107.
• Pala, T., & Sürgevil, O. (2016). Duygusal emek ölçeği: Ölçek geliştirme, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ege Akademik Bakış, 16(4), 773-787.
• Polatcı, S., & Özyer, K. (2015). Duygusal Emek Stratejilerinin Duygusal Zekanin Tükenmişliğe Etkisindeki Aracilik Rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 131-156.
• Rofiqi, E., Nuritasari, R. T., & Wiliyanarti, P. F. (2019). Factors affecting the organizational commitment of nurses in comprehensive health services: A systematic review.
• Russell Hochschild, A. (2012). The managed heart: commercialization of human feeling. 3rd Edition. eTextbooks for Students. 878.
• Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi‐sample study. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(3), 293-315.
• Shehawy, Y. M., Elbaz, A., & Agag, G. M. (2018). Factors affecting employees’ job embeddedness in the Egyptian airline industry. Tourism Review, 73(4), 548-571.
• Suryani, I. (2018). Factors affecting organizational commitment. Jurnal Manajemen Inovasi, 9(1).
• Tamer, İ., & Bük, T. B. (2020). Algılanan Örgütsel Destek ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(2), 139-147.
• Uludağ, D., Soyer, M., & Mert, M. (2023). The Mediating Role of Emotional Labor in Linking Organizational Learning and Organizational Identification in the Aviation Industry. Journal of Aviation, 7(2), 262-271.
• Walter, D. L. (2017). The relationship of quality of work-life and organizational commitment: A correlational study of flight attendants in the United States. Grand Canyon University.
• Yağcı, P. (2020). Duygusal emek, tükenmişlik, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Animatörler üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi.
• Zapf, D. (2002). Emotion work and psychological well-being: A review of the literature and some conceptual considerations. Human resource management review, 12(2), 237-268.
• Živadinović, K, N. (2004). Utvrđivanje osnovnih karakteristika proizvoda primjenom faktorske analize [Defining the basic product attributes using the factor analysis]. Ekonomski pregled, 55, 952–966.