Sandıras dağlık kütlesi orman yetişme ortamı birimlerinin ayrılması üzerine araştırmalar

Year 2025, Volume: 26 Issue: 1, 256 - 268, 15.05.2025

Salih Malkoçoğlu , Ömer Kara

https://doi.org/10.17474/artvinofd.1649790

Abstract

Bu çalışmada Sandıras dağlık kütlesinde orman ekosistemlerini sürekli etkisi altında bulunduran yetişme ortamı (YO) faktörlerinden yola çıkılarak yetişme ortamı birimleri (YOB) oluşturulmuştur. Bu kapsamda sistematik örneklemeyle kızılçam, karaçam ve kızılçam-karaçam karışık meşcerelerinde 144 adet örnek alanda konum, toprak, iklim ve yerel konum etmenleri belirlenmiştir. Herörnek alanda bitki örtüsü özellikleri Braun-Blanquet yöntemine göre belirlenerek kayı altına alınmıştır. Ayrıca kızılçam ve karaçam orman ekosistemlerinin yaprak alan indeksi (YAİ) SNAP yazılımıyla belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, 18 ekolojik toprak serisi (ETS) elde edilmiş ve YOB ayrımında toprakların hava-su ekonomileri kullanılmıştır. Bu yönteme göre Çok Kuru (ÇK), Kuru(K), Tazece (TZC) ve Taze (TZ) şeklinde dört YOB grubu elde edilmiştir. Belirlenen YOB gruplarının kontrolü; bitki örtüsü dağılışı, gösterge bitkile ve asli ağaç türlerinin YAİ değerleriyle sağlanmıştır. Kızılçam kuşağında Creteagus monogyna ÇK-K YOB gruplarının, Crepis sancta ise TZC-TZ YOB gruplarının önemli pozitif gösterge bitki türleri olmuştur. Karaçam kuşağındaGenista sandrasica veTeucrium sandrasicum ÇK-K YOB gruplarının, Genista anatolica, Cytisus gueneri, Verbascum cariense ise TZC-TZ YOB gruplarının önemli pozitif gösterge bitki türleri olmuştur. Kızılçam (F=11.881, p=0.000

Keywords

Yaprak alan indeksi , yetişme ortamı sınıflandırması , gösterge tür analizi , kızılçam , karaçam

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı beyan ederim.

Supporting Institution

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Project Number

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 18/041 numaralı Bilimsel Araştırma Projesi

Thanks

Araştırma alanına ait bitki örneklerinin teşhis ve değerlendirilmesi hususunda gösterdiği özveri için mesai arkadaşım Öğr. Gör. Dr. Kenan AKBAŞ’a yardım ve destekleri için teşekkür ederim.

Researches on parting of forest site units of Sandıras mountain mass

Abstract

In this study, forest site units (FSU) were created and mapped based on the site factors (SF) that constantly affect forest ecosystems in the Sandıras mountainous mass. In this context, location, soil, climate and local location factors were determined in 144 sample plots transferred to the field according to the systematic sampling method in red pine, crimean pine and red pine- crimean pine mixed stands. In each sample plots, the vegetation characteristics were determined and recorded according to Braun-Blanquet method. Additionally, the leaf area index (LAI) of red pine and crimean pine forest ecosystems was determined with SNAP software. As a result of the study, 18 ecological soil series (ESS) were obtained. The air-water economies of soils were used to classify the FSU. According to this method, four FSU groups were obtained as Very Dry (VD), Dry (D), Freshly (FLY) and Fresh (FR). The FSU groups were controlled by vegetation distribution, indicator plants and LAI values of the main tree species. In the red pine stands, Creteagus monogyna was a crucial positive indicator plant species for ÇK-K YOB groups. Crepis sancta was an essential positive indicator plant species for TZC-TZ YOB groups. In the crimean pine stands, Genista sandrasica and Teucrium sandrasicum was a crucial positive indicator plant species for ÇK-K YOB groups. Genista anatolica, Cytisus gueneri, Verbascum cariense were an important positive indicator plant species for TZC-TZ YOB groups. The LAI values of the red pine (F=11.881; p=0.000

Keywords

Leaf area index , site classification , indicator species analysis , red pine , crimean pine

Project Number

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 18/041 numaralı Bilimsel Araştırma Projesi

References

• Alemdag IS (1991) National site-index and height-growth curves for white spruce growing in natural stands in Canada. Canadian Journal of Forest Research, 21(10): 1466-1474.
• Altındal U (2015) Burdur yöresi ağaçlandırma sahalarında kızılçam (Pinus brutia ten.)'ın gelişimi ile bazı yetişme ortamı özellikleri arasındaki ilişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Anderson ML (1961) The Selection of Tree Species. Oliver and Boyd, Edinburgh.
• Atalay İ, Sezer Lİ, Temuçin E, Işık Ş, Mutluer M (1990) Ege Bölümü’nde Toprak Oluşumunu Etkileyen Faktörler. Ege Coğrafya Dergisi, 5: 32-43.
• Bakkaloğlu M (2003) Gümüşhane Orman İşletmesi Karanlıkdere Bölgesi’nde orman yetişme ortamı birimlerinin sınıflandırılması ve haritalanması üzerine araştırmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Trabzon.
• Barnes BV, Pregitzer KS, Spies TA, Spooner VH (1982) Ecological forest site classification. Journal of Forestry, 80(8): 493-498.
• Barnes BV, Zak DR, Denton SR, Spurr SH (1998) Forest Ecology, 4th Ed., John Wiley and Sons, New York, 1998.
• Başkent EZ, Altun L, Yılmaz M, Günlü A (2005) Yetişme ortamı haritalarının orman amenajmanındaki yeri ve önemi. Orman Mühendisleri Odası Dergisi, 44: 26-30.
• Bennie JJ, Hill MO, Baxter R, Huntley B (2006) Influence of slope and aspect on long-term vegetation change in British Chalk Grasslands. Journal of Ecology, 94: 355-368.
• Binh NA, Hauser LT, Hoa PV, Thao GTP, An NN, Nhut HS (2022) Quantifying mangrove leaf area index from Sentinel-2 imagery using hybrid models and active learning. Int J Remote Sens., 43(15-16):5636-57.
• Braun-Blanquet J (1964) Pflanzensoziologie, Grundzüge Der Vegetationskunde, Dritte Auflage, Springer-Verlag, Wien-New York.
• Breda NJJ (2008) Leaf Area Index, In Sven Erik Jorgensen and Brian D. Fath, General Ecology of Encyclopedia of Ecology, Oxford, Academic Press, 3, 5, 2148-2154.
• Brown LA, Ogutu BO, Dash J (2019) Estimating forest leaf area index and canopy chlorophyll content with Sentinel-2: an evaluation of two hybrid retrieval algorithms. Remote Sens., 11(15):1752.
• Bonari G, Knollová I, Vlčková P, Xystrakis F, Coban S, Saglam C, Chytrý M (2019) CircumMed pine forest database: an electronic archive for mediterranean and submediterranean pine forest vegetation data. Phytocoenologia, (3).
• Cañelles I (1993) Ecologia, características y usos de los coscojares (Quercus coccifera L.) en España. Ph D. Thesis, p 573.
• Carmean WH (1975) Forest site quality evaluation in the United States. Advances in Agronomy, 27: 209-269.
• Carey ML, Hammond RF, McCarthy RG (1985) Plantation forestry on Cutaway raised Bogs and Fen peats in the Republic of Ireland. Irish Forestry, 42 (2): 106-122.
• Carlyle JC (1998) Relationships between nitrogen uptake, leaf area, water status and growth in an 11-year-old Pinus radiata plantation in response to thinning, thinning residue, and nitrogen fertiliser. Forest Ecology and Management, 108: 41-55.
• Chauhan KK, Lunagaria MM (2024) Validation of biophysical parameters of wheat retrieved from Sentinel-2 data using in-situ measurements at Anand Region of India. Int J Environ Climate, 14(1):626-38.
• Çepel N (1995) Orman Ekolojisi. İ.Ü. Yayın No: 3886, İstanbul.
• Çınar T (2017) Demirci (Manisa) yöresinde Anadolu Karaçamı (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe) meşçerelerinde verimlilik çevre ilişkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Çınar T, Gülsoy S (2019) Anadolu karaçamı meşçerelerinde verimlilik için gösterge bitki analizleri: Manisa-Demirci Yöresi Örneği. Journal of the Institute of Science and Technology, 9(1): 91-99.
• Djamai N, Fernandes R, Weiss M, McNairn H, Goïta K (2019) Validation and Comparison of Cropland Leaf Area Index Retrievals from Sentinel-2/ MSI Data Using Sl2P Processor and Vegetation Indices Models. Paper presented at: IGARSS 2019 - 2019 IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium; Yokohama, Japan: p. 4595-98.
• Efe R (2012) Ecological conditisons and distribution of vegetation on southern slopes of Kaz Mountain, Turkey. Journal of Balkan Ecology, 15 (4): 373-382.
• Ellenburg H (1988) Vegetation Ecology Of Central Europe, 4th Ed. (English). Cambridge University Press, Cambridge.
• Ellis TW, Hatton TJ (2008) Relating leaf area index of natural eucalypt vegetation to climate variables in southern Australia. Agricultere Water Manage, 95: 743-747.
• Ercanlı İ, Günlü A, Şenyurt M, Keleş S (2018) Artificial neural network models predicting the leaf area ındex: a case study in pure even-aged crimean pine forests from Turkey. Forest Ecosystems, 5 (29): 2-12.
• Farrelly N, Fealy RM, Radford T (2009) The use of site factors and site classification methods for the assessment of site quality and forest productivity in Ireland. Irish Forestry.
• Gedikoglu I (2000) Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri-I: Mekansal Analizler. Set Ofset, Ankara. S, 22.
• Gholz HL, Fitz FK, Waring RH (1976) Leaf area difference associated with old-growth forest communities in the western Oregon Cascades. Canadian Journal Forest Research, 6: 49-57.
• Gholz HL (1982) Environmental limits on aaboveground net primary production, leaf area and biomass in vegetation zones of the Pacific Northwest. Ecology, 53: 469-481.
• Green R, Klinka K (1994) A Field Guide for Identification and Interpretation for the Vancouver Fore.
• Goude M, Nilsson U, Holmsröm E (2009) Comparing direct and indirect leaf area measurements for scots pine and norway spruce plantations in Sweden. European Journal of Forest Research, 138: 1033-1047.
• Gower ST, Vogt KA, Grier CC (1992) Carbon dynamics of rocky mountain douglas-fir: ınfluence of water and nutrient availability. Ecology Monograph, 62: 43-65.
• Gülsoy S, Şentürk Ö, Negiz MG (2013) Hedef türler için gösterge bitki türlerinin sayısal metotlar kullanarak tespiti: Acıpayam Yöresi örneği. Turkish Journal of Forestry, 14 (1): 10-14.
• Gülsoy S, Negiz MG (2015) Determination of environmental factors and indicator species affecting the distribution of Origanum onites l.: a case study from the lakes district, Turkey. Environmental Engineering and Management Journal, 13: 1013-1019.
• Günlü A (2003) Artvin-Genya Dağı orman yetişme ortamı birimlerinin ayrılması ve haritalanması üzerine araştırmalar (Artvin Orman İşletme Şefliği Örneği). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Haugo RD, Halpern CB (2010) Tree age and tree species shape positive and negative interactions in a montane meadow. Botany, 88(5): 488-499.
• Hayakawa H, Tunala Minamiya Y, Ito K, Gale S, Yokoyama J, Fukuda T (2012) Comparative study of leaf morphology in Aster hispidus Thunb. var. leptocladus (Makino) Okuyama (Asteraceae). American Journal of Plant Sciences, 3: 110-113.
• Hellwig FH (2006) Krataegus HJ, Zündorf KF, Günter H, Westhus W (Ed.), Flora von Thüringen, Wildwachsenden öl Farn-und Blütenpflanzen Thüringens, 184-185.
• Helms JA (1965) Diurnal and seasonal patterns of net assimilation in douglas-fir, Pseudotsuga menziesii (mirb.) franco, as influenced by environment. Ecology, 46: 698-708.
• Jose S, Gillespie AR (1997) Leaf area-productivity relationships natural disturbances. among mixed-species hardwood forest communities of the central hardwood region. Forest Science, 43(1): 56-64.
• Kantarcı MD (1980) Belgrad Ormanı Toprak Tipleri ve Orman Yetişme Ortamı Birimlerinin Haritalanması Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi, İstanbul.
• Kantarcı MD (2005) Orman Ekosistemleri Bilgisi. İ.Ü. Orman Fakültesi Toprak ilmi ve Ekoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Klinka K, Krajina VJ, Ceska A, Scagel AM (1989) Indicator Plants of Coastal British Columbia. University of British Columbia Press, Vancouver, BC.
• Kozlowski TT, Kramer PJ, Pallardy SG (1991) The Physiological Ecology of Woody Plants, Academic Press, New York.
• Kruckeberg AR (1954) The ecology of serpentine soils III. plant species in relation to serpentine soils. Ecology, 35: 267-274.
• Kruckeberg AR (2002) The Influences of Lithology on Plant Life. In Geology and Plant Life: The Effects of Landforms and Rock Type on Plants, Seattle/London Univ. Wash. Press, London.
• Kutiel P, Zhevelev H, Harrison R (1999) The effect of recreational impacts on soil and vegetation of stabilised coastal dunes in the Sharon Park, Israel. Ocean and Coastal Management, 42(12): 1041-1060.
• Kganyago M, Mhangara P, Alexandridis T, Laneve G, Ovakoglou G, Mashiyi N (2021) Validation of Sentinel-2 leaf area index (lAI) product derived from snap toolbox and its comparison with global lAI products in an African semi-arid agricultural landscape. Remote Sensing Letters, 12 (2): 883-892.
• Luan JW, Liu SR, Zhu XL, Jingxin W, Kuan L (2012) Roles of biotic and abiotic variables in determining spatial variation of soil respiration in secondary oak and planted pine forests. Soil Biol. Biochem, 44: 143-150.
• McCune B, Mefford MJ (2011) PC-ORD. Multivariate Analysis of Ecological Data. Version 6.08, MjM Software, Gleneden Beach, Oregon, U.S.A.
• Malkoçoğlu S (2022) Sandıras dağlık kütlesi orman yetişme ortamı birimlerinin ayrılması ve haritalandırılması üzerine araştırmalar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Trabzon.
• McAllister HA, Rutherford A (1990) Hedera helix L. and H. hibernica (Kirchner) bean (Araliaceae) in the British Isles. Watsonia, 18: 7-15.
• Oğuzoğlu Ş (2015) Eskişehir Türkmen Dağı’nda Anadolu Karaçamı (Pinus nigra J.F. arnold subsp.pallasiana (Lamb.) Holmboe var. pallasiana)'nın verimlilik dağılım modellemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Özbayram AK, Çiçek E, Yılmaz F (2015) Kızılçam ve Karaçam meşcerelerinde yaprak alanı indeksi (YAİ) ile bazı meşcere özellikleri arasındaki ilişkiler. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15 (1): 78-85.
• Özkan K (2002) Türler arası birlikteliğin interspesifik korelasyon analizi ile ölçümü. Turkish Journal of Forestry, 2: 71-78.
• Özkan K (2008) Akdeniz Bölgesi'nin geçiş zonunda büyüme türleri için bağımsız değişkenin analitik olarak belirlenmesi. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 1(1): 75-88.
• Özkan K, Negiz MG (2011) Isparta Yukarıgökdere Yöresi’ndeki odunsu vejetasyonun hiyerarşik yöntemlerle sınıflandırılması ve haritalanması. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12: 27-33.
• Pagen FJJ (1987) Oleanders; Nerium L. and the Oleander cultivars. Series of revisions of Apocynaceae XX. (Agricultural University Wageningen papers; No. 87-2). Wageningen Agricultural University.
• Pasqualotto N, d'Urso G, Bolognesi SF, Belfiore OR, Van Wittenberghe S, Delegido J (2019) Retrieval of evapotranspiration from Sentinel-2: comparison of vegetation indices, semi-empirical models and SNAP biophysical processor approach. Agronomy, 9(10):663.
• Pyatt G, Ray D, Fletcher J (2001) An Ecological Site Classification for Forestry in Great Britain. Bulletin 124. Forestry Commission, Edinburgh.
• Ralston CW (1964) Evaluation of site productivity. International Review of Forest Research, 171-201.
• Reif A (1999) The Ecology of Downy Oak (Quercus Pubescens willd.) and its hybrids on limestone at the northern limits of its distribution- a study of the interrelations between soil, climate and vegetation. Phd. Thesis, Science University of Freiburg.
• Running SW (1976) Environmental control of leaf water conductance in conifers. Canadian Journal Forest Research, 6: 104-112.
• Savill PS (1983) Land classification for plantation forestry. Irish Forestry, 40 (2): 78-91.
• Sternberg M, Shoshany M (2001) Influence of slope aspect on Mediterranean woody formations: comparison of a semiarid and an arid site in Israel. Ecological Research, 16: 335-345.
• Thomas SC, Bazzaz FA (1999) Asymptotic height as a predictor of photosynthetic characteristics in Malaysian rain forest trees. Ecology, 80(5): 1607-1622.
• Tilman D (1982) Resource Competition and Community Structure. Princeton University Press, NJ.
• Verrelst JJP, Rivera F, Veroustraete J, Muñoz-marí JG, Clevers G (2015) Experimental Sentinel-2 LAI estimation using parametric, non-parametric and physical retrieval methods–a comparison. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 108:260–272.
• Waring RH, Emmingham WH, Gholz HL, Grier CC (1978) Variation in maximum leaf area of coniferous forest in oregon and its ecological significance. Forest Science, 24: 131-140.
• Wilson S, Pyatt DG, Ray D, Malcolm D, Connolly T (2005) Indices of soil nitrogen availability for an ecological site classification of British forests. Forest Ecology and Management, 220: 51-65.
• Yer BM (2021) Kastamonu yöresi karaçam meşcerelerinde yaprak alan indeksi ile çeşitli meşcere özellikleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu.