Kitab fi Talimi’l Arabiyyeti (Arapça Öğretimi Kitabı) Serisinde Konuşma Etkinliklerinin İncelenmesi: Birinci Bölümdeki Dil öğretim Metodolojisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 1, 166 - 181, 15.06.2025

Emel Layek , Yasmin Taifour

Öz

Dünyada ana dili Arapça olmayanlar arasında bu dili öğrenmeye artan ilgi, temel dil becerilerini, özellikle okuma becerisini dikkate alan etkili eğitim müfredatlarının geliştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Çünkü okuma, öğrenenlere metinleri anlama, onlarla etkileşim kurma ve diğer becerileri geliştirme kabiliyeti kazandırmak için temel bir role sahiptir. Okuma, yazılı sembolleri görsel olarak algılamanın ötesine geçen, bu sembolleri anlamayı ve günlük yaşamda kullanma yeteneğini içeren karmaşık bir zihinsel süreçtir. Bu süreç, tanıma, anlama, telaffuz ve eleştiriyi içeren unsurları kapsar ve sesli, sessiz ve işitsel olmak üzere farklı türlere ayrılır.
Bu çalışma, Mahmoud Al-Batal, Kristen Brustad ve Abbas Al-Tonsi tarafından yazılan "Al-Kitab fi Ta'allum al-Arabiyya" serisinin birinci kitabındaki okuma alıştırmalarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. "Al-Kitab fi Ta'allum al-Arabiyya", Arapçayı yabancı bir dil olarak öğretmek için Amerikan üniversitelerinde kullanılan bir ders kitabıdır.
Bu nedenle, Amerikan üniversitelerinde kullanılan okuma öğretme yöntemini incelemek için iyi bir örnek oluşturur. Betimsel analiz yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışma; metinlerin sunumu, temel becerilerin geliştirilmesi, sağlanan dil kazanımları ve dil seviyelerinin kademeli olarak ilerleyişini desteklemek için kullanılan stratejileri açıklamaya odaklanmıştır. Ayrıca, kitap serisinde var olan eğitim yaklaşımının etkililiği, dil derslerinin ve etkinliklerinin dil öğretimindeki modern pedagojik ilkelerle uyumluluğuna bakılarak kademe kademe bir değerlendirme yapılmıştır.
Çalışma, kullanılan metin türleri ve kelime dağarcığı çeşitliliğinin önemini, öğrenenlerin anlayışını pekiştirmek için kelimelerin tekrarı ve içeriğin artan bir şekilde düzenlenmesiyle nasıl güçlendirilebileceğini öne çıkarmaktadır. Bu analiz yoluyla çalışmada, temel dil becerilerini geliştirmek için eleştirel bir bakış açısı ile yeni başlayanlar için okuma öğretme yöntemlerini geliştirmeyi amaçlayan eğitim önerileri sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar, dil eğitimi uygulayıcılarını daha etkili ve kapsamlı öğretim yöntemlerine yönlendirmekte, bu da Arapça öğreniminin daha etkili bir şekilde desteklenmesine katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle, çalışmanın mevcut müfredatın geliştirilmesine ve okuma öğretimi stratejilerinin geliştirilmesine yardımcı olması, Arapçayı yabancı bir dil olarak öğrenenlerin ihtiyaçlarına daha uygun ve etkili hale getirmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arapçanın yabancı bir dil olarak öğretimi , dil becerilerini geliştirme , okuma becerisi , "Al-Kitaab fi Ta

تحليل مهارة القراءة في سلسلة "الكتاب في تعلم العربية" الجزء الأول: دراسة في منهجية تعليم اللغة

Öz

مع تزايد الاهتمام بتعلم اللغة العربية عالميًا، ولاسيما بين الناطقين بغيرها، تبرز أهمية تطوير مناهج تعليمية فعّالة تراعي المهارات الأساسية، وعلى رأسها مهارة القراءة. إذ تُعد القراءة جوهر عملية التعلم، فتسهم في تعزيز فهم النصوص والتفاعل معها، وتطوير مهارات الكتابة، والمحادثة، والاستماع.
وتهدف هذه الدراسة إلى تحليل مهارة القراءة في الجزء الأول من سلسلة "الكتاب في تعلم العربية" لمحمود البطل، وكرستين بروستاد، وعباس التونسي. وتتناول القراءة باعتبارها عملية عقلية معقدة تتجاوز فك الرموز المكتوبة لتشمل الفهم، والنقد، والتوظيف العملي. كما تشمل الدراسة تحليلًا لمناهج تعليم القراءة في الجامعات الأمريكية، مع التركيز على النصوص القرائية وتنمية المهارات الأساسية وتطوير الحصيلة اللغوية.
وتبرز الدراسة أهمية التنوع في الأنماط النصية والمعجمية المستخدمة، وتكرار المفردات، وتنظيم المحتوى تصاعديًا لتعزيز الفهم. وتسعى إلى تقديم توصيات لتحسين تعليم القراءة، مع توفير رؤية نقدية لتطوير المهارات اللغوية الأساسية، مستخدمين في ذلك المنهج الوصفي التحليلي.
وتُظهر النتائج الحاجة إلى تبني أساليب تدريس أكثر شمولية وكفاءة، بما يسهم في تعزيز تعلم اللغة العربية للناطقين بغيرها بطريقة تتناسب مع احتياجاتهم المختلفة.

Anahtar Kelimeler

تعليم العربية للناطقين بغيرها , مهارة القراءة , سلسلة الكتاب , تنمية المهارات اللغوية

Kaynakça

• Abū ʿAmsha, Kh. (Ed.). (2019). Al-Taqwīm al-lughawī fī barāmij taʿlīm al-lugha al-ʿArabiyya (Authored by Kh. Abū ʿAmsha, A. N. al-Rahbān, N. Abū ʿArābī, F. al-Ḥusaynī, S. ʿA. Abū al-Wafā, & Ṣ. Nuṣayrāt). Markaz ʿAbd al-Malik bin ʿAbd al-ʿAzīz al-Dawlī, Riyadh.
• al-Baṭal, M., Brǿstad, K., & al-Tūnisī, ʿA. (2010). al-Kitāb fī taʿlīm al-ʿArabiyya (Vol. 1, 2nd ed.).
• al-Ḥadqī, Y. I. (2021). Al-Kifāʾa al-lughawiyya: Namādhijuhā wa-uṭruhā. Manshūrāt Aqdam, Istanbul.
• Ḥasna, M. (2005). Iṭṭilāʿ khuṭuwāt taʿlīm māddat al-qirāʾa fī al-kitāb al-taʿlīmī: "Al-ʿArabiyya bayna yadayk" li-ʿAbd al-Raḥmān Fawzān wa-ākharīn min wijhat naẓar tarbiyat al-ummiyya li-mustawā al-taʿlīm wa-al-thaqāfa (Unpublished master’s thesis). al-Jāmiʿa al-Islāmiyya al-Ḥukūmiyya, Malang, Indonesia.
• al-Ṣadīq, ʿA. ʿA. (2010). Taʿlīm al-lugha al-ʿArabiyya li-l-nāṭiqīn bi-ghayrihā: Dirāsāt wa-taṭbīqāt. Maʿhad al-Lugha al-ʿArabiyya, Jāmiʿat al-Kharṭūm.
• Ṭuʿayma, R. A. (1986). Al-Marjaʿ fī taʿlīm al-lugha al-ʿArabiyya li-l-nāṭiqīn bi-lughāt ukhrā (Part 1). Jāmiʿat Umm al-Qurā.
• al-Nāqa, M. K., & Ṭuʿayma, R. A. (2003). Ṭarāʾiq tadrīs al-lugha al-ʿArabiyya li-ghayr al-nāṭiqīn bihā. Manshūrāt al-Munaẓẓama al-Islāmiyya li-l-Tarbiyya wa-al-ʿUlūm wa-al-Thaqāfa (ISESCO).