II. DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA ÇORUM’DA ASKER VE SİVİL MÜLTECİLER

Year 2021, Volume: 19 Issue: 33, 213 - 243, 07.12.2021

Hatice Yıldırım

https://doi.org/10.46953/askeritarih.850825

Cited By: 1

Abstract

II. Dünya Savaşı, başta Avrupa ve Balkanlar olmak üzere birçok coğrafyayı etkisi altına almıştır. Türkiye takip ettiği denge politikası ile uygulanan bütün baskılara rağmen savaşın dışında kalmayı başarmıştır. II. Dünya Savaşı, bütün ülkelerin savaşa dâhil olsun ya da olmasın ekonomilerini olumsuz etkilemiştir. Ekonomik olarak zor bir süreçten geçen Türkiye, savaş boyunca işgale uğrayan ülkelere gıda yardımı, ilaç temini, esir askerlerin tedavisi ve değişimi gibi birçok konuda yardımlarda bulunmuştur. Türkiye bu süreçte savaştan kaçan asker ve sivil mültecilere ev sahipliği de yapmıştır. Almanya’nın 1941 yılında Balkan ülkelerini ele geçirmesi özellikle Yunanistan’ın ve Ege Adaları’nın işgali Türkiye’nin Batı sahillerine mülteci akınını başlatmıştır. Sayıları binlere ulaşan mülteciler için Ege bölgesinin kıyı şeridi ve iç kesimlerde kamplar teşkil edilmiştir. Almanya’nın Balkanlardan sonra Sovyet Rusya’ya savaş ilan etmesi bu defa Karadeniz kıyılarında benzer manzaraların yaşanmasına neden olmuştur. Askeri mülteciler enterne edilerek güvenlik gerekçesi ile İç Anadolu’da kurulan kamplara gönderilirken, sivil mülteciler yerel yöneticilere teslim edilmiştir. II. Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’ye sığınan mültecilerin kalıcı ve geçici iskânı için sevk edildiği yerler arasında Karadeniz ile İç Anadolu bölgeleri arasında geçiş noktasında olan Çorum ili de yer almaktadır. Bu çalışmada, Çorum İl Özel İdaresi Arşivi’ne ait belgeler incelenmek suretiyle, II. Dünya Savaşı yıllarında Çorum’a gönderilen Fransız askeri mültecileri ve sivil Rus mültecilerin vaziyetleri ele alınmıştır.

Keywords

II. Dünya Savaşı, Çorum, Mülteci, Rus, Fransız

References

• ARMAOĞLU, Fahir; 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, 15. Baskı, İstanbul, 2005.
• ATABEY, Figen; ‘Hatay Sorununun Çözümünün İkinci Dünya Savaşı Öncesi Avrupa’daki Siyasal Gelişmeler Işığında Değerlendirilmesi’, Anavatana Katılışının 80. Yılında Hatay Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 4-6 Nisan 2019 Hatay, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2020, ss.537-559.
• ATILGAN, Kürşat; ‘Konya’ya İskân Edilen Arap Mülteciler (1920-1928)’, Gazi Akademik Bakış Dergisi, C.5, S.10, Yaz 2012, s. 129-136.
• BALCIOĞLU, Mustafa; ‘İkinci Dünya Savaşı ve Sonrası’ Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2004.
• BİBER, Tuğba Eray; ‘II. Dünya Savaşı ve Yunanistan Türkleri’, II. Dünya Savaşı ve Türk Dünyası, Yay. Haz.: Nesrin Sarıahmetoğlu-İlyas Kemaloğlu, Türk Dünyası Belediyeler Birliği Yayınları, İstanbul, 2016.
• DERİNGİL, Selim; Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 4. Baskı, İstanbul, 2007.
• DİKİCİ, Ali; İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin İç Güvenliği, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2019.
• GERAY, Cevat; Türkiye’den ve Türkiye’ye Göçler ve Göçmenlerin İskânı (1923-1961), Editör: Hasan Hüseyin Doğan, Kalan Yayınları, 2019.
• GÖZCÜ, Alev; ‘İkinci Dünya Savaşı Türkiye’sinde Ekonomik Durumun Sosyal Hayata Etkilerine Dair Bazı Tespitler’, Atatürk Yolu Dergisi, S.62, Bahar 2018, s.85-108.
• GÜNAY, Nejla; ‘Osmanlı Toplumunda Yahudiler’, Osmanlı Toplum Yapısı ve Millet Sistemi, Editör: Prof. Dr. Nejla Günay, Nobel Yayınları, Ankara, 2020.
• HAYTA, Necdet; 1911’Den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2015.
• İPEK, Nedim; İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Serander Yayınları, Trabzon 2006.
• KESER, Ulvi; ‘ Arşive Belgeleri Işığında İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’de Mülteciler ve Esir Sorunu’ ÇTTAD, C.VIII, S.18-19, Bahar-Güz, 2009, ss.185-208.
• KİŞİ, Şule Sevinç; ‘Arşiv Belgelerine Göre İkinci Dünya Savaşı’nda Bodrum ve Diğer Ege Kıyılarına Gelen Mülteciler’, 3. Uluslararası Her Yönüyle Bodrum Sempozyumu 30 Ekim-1 Kasım 2013 Bodrum Bildiriler, Hazırlayanlar: M. Akif Erdoğru, Ahmet Özgiray, Cilt 2, İzmir, 2014.
• KOÇ, Nurgün; ‘II. Dünya Savaşı’nda Alman İşgali Altındaki Ülkelere Türkiye Üzerinden Yapılan Yardımlar’, Bilig, S.84, Kış 2018, s.95-121.
• KÖSE, İsmet; ‘Boraltan Faciası: Türk Kökenli Sovyet Vatandaşı Mültecilerin Sovyetler Birliği’ne İadesi (1945)’, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXXII, S. 93, Bahar 2016, s.149-186.
• ÖZÇELİK, Mücahit; ‘İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası’, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.29, 2010, s.253-269.
• Resmi Gazete, 15 Ağustos 1941, s.1554, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/4887.pdf, Erişim: 1 Ekim 2020.
• SANDER, Oral; Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1965), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1969.
• SARIKAYA, Makbule; ‘Kızılay Dergisinde İkinci Dünya Savaşı Yansımaları’, Atatürk Dergisi, C.5, S.4, 2007, s.107-138.
• SARINAY, Yusuf; ‘Atatürk’ten Günümüze Türk Dış Politikası Hakkında Genel Bir Değerlendirme’, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XVI, S.48, Kasım 2000. ss. 857-886.
• SARISIR, Serdar; ‘II. Dünya Savaşı Yıllarında Anadolu Sahillerine Sığınan Yunanlı Sivil Mülteciler’, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.27, Ocak 2010, s. 505-527. SOYSAL, İsmail; ‘Türk-Fransız Siyasal İlişkileri (1921-1984)’, Belleten, S.188, Ekim 1983, s.959-1044.
• TAĞMAT, Çağla; ‘Yunanistan’da Büyük Açlık ve Ege’de Yardım Köprüsü: Kurtuluş ve Dumlupınar Vapurları (1941-1942)’ Atatürk Yolu Dergisi, S.46, Güz 2010, s. 457-483.
• TEKELİ, İlhan - DERİNGİL, Selim; Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si, C.I, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2018.
• TEKİR, Süleyman; ’İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Sivil ve Asker Mülteciler Meselesi’, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.23, Bahar 2019. ss.227-256.
• UÇAROL, Rıfat; Siyasi Tarih 1789-1994, Filiz Kitabevi, 4. Baskı, İstanbul, 1995.
• UZMAN, Nasrullah; Türkiye’nin Mülteci ve Muhacir Politikaları (1923-1947), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2018.
• UZUN, İsmail; ‘Hatay’ın Türkiye’ye (Anavatan’a) Katılması Sonucunda Batılı Ülkelerin Türkiye ile Olan İlişkilerinin Değerlendirilmesi ve Bölgesel Gelişmeler (1937-1940)’, Anavatana Katılışının 80. Yılında Hatay Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 4-6 Nisan 2019 Hatay, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2020.
• YALMAN, Ahmet Emin; ‘İkinci Dünya Savaşında Türkiye’de Askeri Mülteciler ve Gözaltı Kampları (1941-1942)’, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.22, S.33, Mayıs 2003 s.143-166.
• YAMAÇ, Müzehher; ‘Fransız Arşiv Belgelerinde 23 Haziran 1939 Tarihli Türk-Fransız Antlaşması’, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.99, Bahar 2019, s.215-252.
• YILDIRIM, Hatice; ‘Romanya Göçmenlerinin Çorum’da İskânı (1936)’, VII. Uluslararası Balkan Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Balkanlar’a ve Balkanlar’dan Göçler (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e) 18-21 Eylül 2019 Edirne, Editörler: Zafer Gölen-Abidin Temizer, Gece Kitaplığı, Ankara 2019.