Öz
Yüzyıllardır bir arada yaşan Bafra Türk ve Rumları XX. yüzyılla birlikte Rumların Pontus hayalleri yüzünden sıkıntılı bir döneme girmiştir. Çoğunluğu Bafra dışından Rumlardan oluşan ve ideolojik merkezleri Merzifon Amerikan Koleji olan Rumlar kısa sırada terörize olmuşlardır. Bu terör gruplarına bir süre sonra Merzifon Amerikan Koleji’nde konuşlu misyoner öğretmenlerin bizzat ilgilendiği Kapukaya gibi Rum köylerin yerel halkı da destek vermeye başlamışlardır. I. Dünya Savaşı’nın karışık siyasî ve askerî ortamından istifade eden Rumlar, Türklerin askere alınmasını fırsat bilerek komşu Türk köylerine saldırmaya, şehrin ileri gelen Müslümanlarının ev ve çiftliklerine saldırmaya, suikastlarla Türk halkını yıldırmaya çalışmışlardır. Rumların genel taktikleri kalabalık gruplarla genellikle kadın, yaşlı ve çocukların bulunduğu köylere saldırarak Türk halkı katletmek, köyü yakmak ve böylece köylerin boşaltılması suretiyle yayılmaktan ibaretti. Nitekim bu plan 17 Ekim 1917’de Çağşur’da da uygulamaya konulmuştur. Kapıkaya merkezli 600 kişilik Pontuscu çete grubu 17 Ekim 1917’de köye saldırmış, köy tamamen yakılmıştır. Saldırı esnasında tamamı çocuk, kadın ve yaşlıdan oluşan 67’si kesin olmak üzere çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Saldırıdan sağ kurtulanlar Bafra’ya kaçmak zorunda kalmış, görgü tanıklarının anlattığı gibi Çağşur halkının köylerine dönmesi Milli Mücadele sonrasında ancak sağlanabilmiştir.
Kaynakça
- Altın Yaprak Bafra Halkevi Yayın Organı. Tıpkıbasım (1-29. Sayılar 1935-1937), Yayına Hazırlayan Ali Ak, Samsun 2022.
- ARSLAN, Cengiz, Ondokuzuncu Yüzyılın İlk Yarısında Bafra ve Alaçam Müslim Nüfusu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun 2019.
- Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, Yayına hazırlayanlar: Hülya Toker &Nurcan Aslan, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009, s. 70.
- CİCİOĞLU, Hasan, “Samsun Bafra (Nebiyan Bölgesinde) Rumların Pontus Faaliyetleri (1918-1922), İlk Adımdan Cumhuriyet’e Millî Mücadele, Editör: Osman Köse, Mavi Yayıncılık, İstanbul 2008, s.157-163.
- DUMAN, Önder, Emperyal Bir Araç Olarak Rum-Pontus Sorunu (1908-1918), Berikan Yayınevi, Ankara, 2010.
- Ecumenical Patriarchate, The Black Book of the Sufferings of the Greek People in Turkey From the Armistice to the End of 1920, Press of the Patriarchate, Constantinople 1920.
- GÜLER, Ali, Yakın Tarihimizde Pontus Meselesi ve Rum-Yunan Terör Örgütleri, Rizeliler Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları, Ankara, 1995.
- GÜLER, Ali, Sorun Olan Yunanlılar ve Rumlar, Berikan Yayınevi, Ankara 2005.
- KOCAOĞLU, Bünyamin, Milli Mücadele Yıllarında Samsun 15. Fırkanın Samsun’daki Faaliyetleri (1919-1921), Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2008.
- ÖZTÜRK, Özhan, Karadeniz Ansiklopedik Sözlük, C I, Heyamola Yayınları, İstanbul 2005.
- Pontus Meselesi, Yayına Hazırlayan: Yılmaz Kurt, TBMM Basımevi, Ankara 1995.
- SEZER, Cemal, “Birinci Dünya Savaşı’nda Pontusçu Rum Çetelerinin Bafra ve Çevresindeki Faaliyetleri (1914-1918)”, VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi/ International Journal of Historical Researches, Yıl/Vol. 6, Sayı/No. 1, Bahar/Spring 2021 I, s. 349-380.
- WHİTE, George E., Bir Amerikan Misyonerin Merzifon Amerikan Koleji Hatıraları, (Tercüme Cem Târık Yüksel), Enderun Kitabevi, İstanbul 1995.
- YAZICI, Nuri, Millî Mücadelede Canik Sancağında Pontosçu Faaliyetler, Çizgi Kitabevi, Konya 2003.
- YİĞİT, Hasan, 372, AZ Kitap, İstanbul 2022.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Şubat 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 21 Sayı: 35 |
