Stratejik Bir İletişim Aracı Olarak İkna Tekniklerinin Keloğlan Masallarında Kullanımı

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 38 - 53, 24.01.2025

Tuğba Yurttadur , Aktan Müge Ercan

https://doi.org/10.17067/asm.1589442

Abstract

Masal, kültürün en etkili ve kalıcı sözlü aktarım araçlarından biridir. Her kültürün masal anlatım geleneği, o toplumun değerleri, inançları ve tarihini de yansıtmaktadır. Masallar Türk kültürünü yansıtan önemli kaynaklardandır. Yapılacak sosyo-psikolojik çeşitli incelemeler için bir veri ambarı niteliğindedir. İnsanlar iletişim kurarak düşünce ve bilgi alışverişi, birbirini etkileme, yönlendirme ve hatta değiştirme amacı güderler. Sözü edilen amaçlara ulaşmak için çeşitli iletişim stratejileri geliştirirler. Bu çalışmada, geleneksel anlatı olan masallarda insan ilişkilerinin düzenlenmesinde bir iletişim dili olarak ikna stratejileri nasıl kurulmaktadır sorusuna cevap aranacaktır. Yapılacak inceleme için Keloğlan masalları seçilmiş ve çalışma bu metinlerle sınırlandırılmıştır. Keloğlan masallarında genellikle bir problem ortaya çıkar ve kahraman bu problemi çözmeye çalışır. Keloğlan karakterinin önemli özelliklerinden biri karşısına çıkan sorunların üstesinden gelmek için ikna stratejileri kullanmasıdır. Keloğlan’ın bu yönünün, geleneksel kültüründeki ikna ve iletişim olgularının anlaşılmasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Çalışma kapsamında, farklı kaynaklardan elde edilen Keloğlan masallarında, iletişimde kullanılan ikna tekniklerinden mantıksal kanıt sunma tekniği, sosyal kanıt sunma tekniği, duygusal kanıt sunma tekniği, fiziksel kanıt sunma tekniği, acaba yerine hangisi tekniği, hediye vererek ikna tekniği, kazanacakları konusunda olumlu hayaller kurdurma tekniği, evet-evet tekniği, önce büyük sonra küçük rica tekniği, önce küçük sonra büyük rica tekniği, sadece o değil tekniği, önce ver sonra al tekniği, karşılılık (borca sokma) tekniği, otorite ile ikna tekniği, uyumluluk tekniği, beğendirme tekniği, kıtlık tekniği, demagoji ile ikna tekniği, giderek artan ricalar tekniği ve duygusal tepki yaratma tekniğinin tespiti üzerinde durulmuştur. Yapılan çalışma sonucunda Keloğlan karakterinin çoğunlukla kazanacakları hakkında olumlu hayaller kurdurma tekniği ve giderek artan ricalar tekniğini kullandığı görülmüştür.

Keywords

Geleneksel anlatı, masal, Keloğlan, ikna teknikleri

The Use of Persuasıon Technıques as A Strategıc Communıcatıon Tool ın Keloğlan Tales

Abstract

A tale is one of the most effective and enduring oral transmission tools of culture. Every culture's storytelling tradition reflects its values, beliefs, and history. Tales are significant sources that mirror Turkish culture and serve as a repository for various socio-psychological studies. Humans aim to exchange thoughts and information, influence, guide, and even change one another through communication. To achieve these goals, they develop various communication strategies. This study seeks to answer how persuasion strategies are established as a communication language in traditional narratives to regulate human relationships. For this purpose, Keloğlan tales have been selected, and the scope is limited to these texts. In Keloğlan tales, a problem often arises, and the protagonist strives to solve it. A notable feature of Keloğlan is his use of persuasion strategies to overcome challenges. This aspect of Keloğlan is considered to contribute to understanding persuasion and communication phenomena in traditional culture. The study examines persuasion techniques used in communication within Keloğlan tales sourced from various texts. These include logical evidence, social proof, emotional evidence, physical proof, the "which one" technique, persuasion through gifts, foot-in-the-door technique, fostering positive dreams of gain, the "yes-yes" technique, the large-to-small request technique, the small-to-large request technique, the "not only that" technique, reciprocity, authority-based persuasion, compliance, likability, scarcity, demagoguery, escalating requests, and emotional response elicitation. The findings reveal that Keloğlan frequently employs fostering positive dreams of gain and foot-in-the-door techniques.

Keywords

Traditional narrative, tale, Keloğlan, persuasion techniques

References

• Akkaya, N. (2014). Keloğlan masallarında yer alan değerlerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2/1, 312-324.
• Akyol, Z. (2019). Bir ikna teknolojisi olarak internet: e-ticaret sitelerindeki ikna dinamikleri üzerine bir inceleme (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Alangu, T. (2019). Billur Köşk Masalları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Alangu, T. (2024). Keloğlan Masalları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles, (2015). Retorik. (M. Doğan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 368-388.
• Boratav, P., N. (2023). Az gittik uz gittik. Ankara: İmge Yayınevi.
• Cantek, Levent (2017). Anadolu masalları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Cialdini, R. B. (2022a). İknanın psikolojisi teorik ve pratik bir arada (Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 7. baskı). (N. Özata, Çev.) İstanbul: Kapital Mediacat.
• Cialdini, R. B. (2022b). İknaya açılan kapı. (T. Gezer, Çev.) İstanbul: Kapital Medaicat.
• Daldal, M. (2023). Anadolu sahası Türk masallarında erkeklikler (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hacı Bayram Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Değirmenci, B. ve Karagül, S. (2024). Fatma Hilal Başal tarafından yazılan Keloğlan masallarının UNESCO değerler listesi bağlamında incelenmesi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 181-201.
• Demir, N. (2022). Anadolu Türk masallarından derlemeler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Demirtaş, H., A. (2004). Temel ikna teknikleri: tutum oluşturma ve tutum değiştirmek süreçlerindeki etkilerinin atında yatan nedenler üzerine bir deneme. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 19, 73-90.
• Fexeus, H. (2021). İkna Oyunları. (M. Erguvan, Çev.) İstanbul: Diyojen.
• , Monroe, K. B., ve Avila, R. A. (1986). Effectiveness of multiple request strategies: a synthesis of research results. Journal of Marketing Research, 23, 89-105.
• Freedman J., I. ve Fraser S., C. (1966). Compliance without pressure: the foot-in-the-door technique. Journal ol Personality and Social Psychology, 4, 195-202.
• Gökalp, Z. (2016). Altın ışık: masallar, menkıbeler, tarihi hikayeler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Guiguzi (2021), İkna sanatı. (G. Fidan, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Günay, T., U. (2011). Elâzığ masalları ve propp metodu (Gözden geçirilmiş 2. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kunos, I. (2019). Türk masalları. (E., N. Akbaş, Çev.) İstanbul: Maya Kitap.
• Mayuuf, H., H. ve Hussain, S. (2024). Persuasion in social speeches, Manar Elsharq Journal for Literature and Language Studies, 2, 8-13.
• Murat, M., Çatakalı, R. ve İşgören Ö. (2019). Keloğlan masallarında şiddet. Journal of Social, Humanities and Administrative Science, 5, 832-853.
• Ögel, B. (1976). Keloğlan masal motifinin eski Türk kökenleri. 1. Uluslararası Türk folklor kongresi bildirileri (265- 268). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Özel, D.(2020). Anadolu masalları. İstanbul: Nemesis Kitap.
• Sakaoğlu, S. (1973). Gümüşhane masalları: metin toplama ve tahlil. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Sun, E. (2019). Müşteri ilişkileri satış tekniklerinde ikna yöntemleri üzerine uygulamalı bir çalışma (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şimşek, E. (2017). Türk masallarının milli tipi: Keloğlan. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 11, 41-57.
• Tarakçı, R. (2015). Nutuk’un ikna teknikleri açısından incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tezel, N. (2022). Türk masalları. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ülgen, Y., G. (2022). Kutsal kitaplar bağlamında Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’da ikna. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yangil, M. K. ve Topçuoğlu Ünal, F. (2019). İkna etme tekniğinin konuşma tutumu üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 321-336.
• Yavuz, H., M. (2011). Anadolu masalları (1-5. cilt). İstanbul: Can Yayınları
• Yıldız, E., L. (2023) Anadolu sahası Türk masallarında tilki (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Oyman, M. (Ed.). (2018). İkna edici iletişim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.