Repair of an Ottoman Fortification in the Mediterrenian Sea: The Case of Heraklion Castle (1820)

Year 2025, Volume: 13 Issue: 2, 1 - 30, 28.07.2025

Mücahit Orkun İkinci

Abstract

XVIIIth century was a period in which significant changes took place in the Ottoman war concept. The Ottoman war concept, which was mainly focused on conquest and attack in the previous centuries, was replaced by a war strategy based mainly on defense and protecting existing cities, castles and lands, as of the beginning of this century. This situation continued to exist to a large extent in the 19th century. Therefore, the repair and reinforcement of castles and fortifications was a very important factor for the Ottoman Empire in terms of the course of the war. Examining the physical conditions of Ottoman castles and fortifications in times of war and peace is of great importance in revealing the concrete outcomes of the defense-centered Ottoman war strategy. This study focuses on the 1820 repair of the Heraklion Castle on the island of Crete, an important location in the Eastern Mediterranean. The architectural and construction works carried out in the castle are discussed specifically in the Heraklion Castle Keşif Book numbered 16257, which is included in the classification of the Bab-ı Defteri, Başmuhasebe Kalemi Bina Eminliği Defterleri (BOA. D. BŞM. BNE. d.) of the Presidency Ottoman Archives. The fact that it was drawn up just before the Greek War of Independence that began in 1821 and was a pre-war defensive measure increases the importance of the notebook. In the book provides information about the castle's locations that need repair or will be rebuilt, the plans made for construction, the materials used in construction, the costs to be incurred and the people responsible for the repair work. In the study, document analysis method, one of the qualitative research methods, is used. Based on the information provided by these books, which show the materials, buildings and expense items required for the repair and reinforcement of castles and fortifications, it is aimed to reveal the nature of the defensive measures taken and the fortification of the period.

Keywords

The Castle , Fortification , Repairing , Keşif Book.

Bahr-ı Sefîd’de Bir Osmanlı İstihkâmının Tamiri: Kandiye Kalesi Örneği (1820)

Abstract

XVIII. yüzyıl, Osmanlı savaş konseptinde önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Önceki yüzyıllarda ağırlıklı fetih ve taarruz odaklı olan Osmanlı savaş anlayışı, bu yüzyılın başından itibaren yerini ağırlıklı olarak savunma ve mevcut olan şehir, kale ve toprakları korumaya dayalı savaş stratejisine bırakmıştır. Bu durum XIX. Yüzyıl’da da büyük ölçüde varlığını muhafaza etmiştir. Dolayısıyla Osmanlı Devleti için kale ve istihkâmların tamiri ve tahkimi, savaşların seyri açısından oldukça önemli bir faktör olmuştur. Osmanlı kale ve istihkâmlarının savaş ve barış zamanlarındaki fiziksel durumlarını incelemek, savunma merkezli Osmanlı savaş stratejisinin somut çıktılarının ortaya konulmasında büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz’de önemli bir mevki olan Girit Adası’ndaki Kandiye Kalesi’nin 1820 tarihli tamiri üzerinde durulacaktır. Kalede yapılan mimari ve inşa işlemleri, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi Bina Eminliği Defterleri (BOA. D. BŞM. BNE. d.) tasnifinde yer alan 16257 nolu Kandiye Kalesi Keşif Defteri özelinde ele alınacaktır. 1821 yılında başlayan Yunan isyanının hemen öncesindeki bir tarihte defterin tanzim edilmesi, savaş zamanı öncesi savunma tedbirleri bağlamında defterin önemini artırmaktadır. Defterde tamire muhtaç olan ya da yeniden inşa edilecek kaleye ait mevkilerin, inşaat işlemleri için yapılan planlar, inşaatta kullanılan malzemeler, yapılması gereken masraflar ve tamir işlerinden sorumlu olan kişiler hakkında bilgi verilmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmaktadır. Kale ve istihkâmların tamiri ve tahkimi için gerekli olan malzeme, yapılan binalar ve gider kalemlerinin gösterildiği bu defterlerin verdiği bilgilerden hareketle, alınan savunma tedbirlerinin ve dönemin istihkâmcılığının genel mahiyetini ortaya koymak amaçlanmaktadır.

Keywords

Kale , İstihkâm , Tamir , Keşif Defteri.

References

• Adıyeke, A. N. ve Adıyeke, N. (2012). 1856 Girit depremi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 31(51), 1-38.
• Adıyeke, A. N. ve Adıyeke, N. (2024). Kısa Girit tarihi (2. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ahmed Cevdet Paşa. (1292). Tarih-i Cevdet (C. 11). İstanbul: Matba’a-i Âmire.
• Ambraseys, N. N. ve Finkel, C. (2001). 1500-1800 döneminde Balkanlar’ın depremselliği üzerine yayımlanmamış Osmanlı arşiv bilgileri. E. Zachariadou (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Barkan, Ö. L. (2001). XV ve XVI inci asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda ziraî ve ekonominin hukukî ve mali esasları. Birinci cilt, Kanunlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Böke, H., Akkurt, S. ve İpekoğlu, B. (2004). Tarihi yapılarda kullanılan horasan harcı ve sıvalarının özellikleri. Yapı Dergisi, (269), 90-95.
• Cengiz, H. A. (2023). XVIII. yüzyılda yaşanan depremler sonrası Kandye Kalesi’ndeki onarımlar. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 1534-1555.
• Çağbayır, Y. (2017). Arap asıllı Türk alfabesiyle yazılmış Türkçenin söz varlığı Ötüken Osmanlı Türkçesi sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Dündar, A. (2013). Osmanlı mimarsinde mimar ağalar ve defterleri. F. Hitzel (Ed.), 14th İnternational Congress of Turkish Art içinde (ss. 291-298). 14th İnternational Congress of Turkish Art, sunulmuş bildiri, Paris: Collége de France.
• Gülsoy, E. (2001). Kandiye. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları.
• Hinz, W. (1990). İslâm’da ölçü sistemleri. (A. Sevim, Çev.). İstanbul: Marmara Ünivresitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• İnalcık, H. (2016). Osmanlı İmparatorluğu’nun sosyal ve ekonomik tarihi-ı 1300-1600. (H. Berktay, Çev.) (2. bs.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kellner-Heinkele, B. (2001). Bir Osmanlı kadısının girit’te çektiği çileler. E. Zachariadou (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler içinde . İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kubbealtı Lugatı. (2024a, 10 Aralık). küfekî. https://lugatim.com/s/RIHTIM adresinden erişildi.
• Kubbealtı Lugatı. (2024b, 10 Aralık). rıhtım. https://lugatim.com/s/RIHTIM adresinden erişildi.
• Kubbealtı Lugatı. (2024c, 10 Aralık). uskundura. https://lugatim.com/s/RIHTIM adresinden erişildi.
• Kürkman, G. (2003). Anadolu ağırlık ve ölçüleri. İstanbul: AKMED.
• Mimari Terimler Sözlüğü. (2024, 10 Aralık). harpuşta. https://mimariterim.com/harpusta/ adresinden erişildi.
• Murphey, R. (2023). Osmanlı Savaşırken (E. Ergöktaş, Çev.). Ketebe Yayınları.
• Nicolle, D. (2010). Ottoman fortifications 1300-1710. Oxford: Osprey Publishing.
• Özgüven, B. (2001). The Palanka: A characteristic building type of the Ottoman fortification network in Hungary. 11th International Congress of Turkish Art içinde (ss. 1-12). EJOS, IV, 11th International Congress of Turkish Art, sunulmuş bildiri, Utrecht- The Netherlands.
• Özgüven, B. (2009). Palanka forts and construction activity in the late Ottoman Balkans. A. C. S. Peacock (Ed.), The Frontiers of the Ottoman World içinde (ss. 171-187). Oxford: Oxford University Press.
• Sami, Ş. (2015). Kâmûs-ı Türkî. Çağrı Yayınları.
• Serin, M. (2016). Kıbrıs kalelerinin keşif dedfterleri ve kalelerin tamiri (Osmanlı dönemi). Osmanlı Döneminde Kıbrıs Uluslararası Sempozyumu içinde (ss. 452-483). Osmanlı Döneminde Kıbrıs Uluslararası Sempozyumu, sunulmuş bildiri, İstanbul: Bağcılar Belediyesi Yayınları.
• Sınar, M. (2020, 10 Aralık). Taş tipleri ve taş ocakları. https://romamimarligi.wordpress.com/2020/12/10/roma- yapim-malzemeleri-ve-duvar-yapim-teknikleri/ adresinden erişildi.
• Taşkın, Ü. (2005). Osmanlı Devleti’nde kullanılan ölçü ve tartı birimleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Toprak, S. V. ve Arslan, H. (2021). İstanbul Boğazı kaleleri keşif deftelerine bir örnek: 1796 tarihli keşif defteri. Tarih Okulu Dergisi, (53), 2404-2439.
• Vogt, J. (2001). Osmanlı topraklarında tarih boyunca depremsellik: batılı kaynakların ve tanıkların ifadelerinden örnekler. E. Zachariadou (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yılmaz, H. İ. ve Dikmen, S. Ü. (2012). Osmanlı döneminde kullanılan yaklaşık maliyet tahmin yöntemleri. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Engineering Sciences, 7(1), 73-83.