Kānūnī Sultān Süleymān “Muḥibbī” Divaninin Bilinmeyen Bir Nüshasi ve İçinde Bulunan Farsça Naẓīreler

Yıl 2019, Sayı: 5, 95 - 120, 25.06.2019

Benedek Péri

Öz

Ḳānūnī
Sulṭān Süleymān “Muḥibbī” (1520–1566) esasen Osmanlı divan edebiyatının altın
çağı olarak adlandırılan ve Ḫayālī, Ẕātī, Bākī gibi usta şairlerin yaşadığı 16.
yüzyılın en önemli şairlerinden biridir. Söz konusu dönemde Osmanlı şairlerinin
çoğu Türkçe şiirler yazıyordu. Bu şairlerin sadece birkaçı edebi dil olarak
Farsçayı tercih etmiştir. Eserlerinin çoğu Türkçe olarak yazılmış olmasına
rağmen Muḥibbī’nin Farsça şiirleri de mevcuttur. Bu şiirleri içeren Farsça
divanının Coşkun Ak tarafından hazırlanmış Türkiye kütüphanelerinde muhafaza
edilen iki nüshaya dayalı birinci baskısı 1995’te neşredilmiştir. Yazma
nüshaların biri Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde diğeri ise İstanbul
Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümünde muhafaza edilmektedir.
Aşağıdaki makale bilim dünyasında bilinmeyen, İsrail Millî Kütüphanesinde muhafaza
edilen, Muḥibbī henüz hayatta iken istinsah edilmiş, şairin Farsça şiirlerini
de ihtiva eden bir yazmanın tanıtımından sonra nüshada bulunan Farsça
nazirelerinin detaylı bir analizini sunar.

Anahtar Kelimeler

Ḳānūnī Sulṭān Süleymān, Muḥibbī, Dīvān-i Muḥibbī, gazel, naẓīre, Farsça

The Persian Imitation Gazels (Nazires) of Kanuni Sultan Süleyman “Muhibbi” (1520–1566) as They are Preserved in a Hitherto Unnoticed Early Copy of his Divan

Öz

Ḳānūnī
Sulṭān Süleymān “Muḥibbī” (r. 1520–1566) was one of the most important poets in
the 16th century in period that could be rightly termed the golden age of
Ottoman poetry with authors like Ḫayālī, Ẕātī and Bāḳī. Most Ottoman poets in
this period composed poetry in Turkish, only a few of them felt the necessity
to write poems in Persian. Though the majority of the poems of Sulṭān Süleymān
are in Turkish he also composed poetry in Persian. His small Persian divan was
first published in 1995 by Coşkun Ak who based his edition on two manuscripts.
One of them is preserved in the Topkapı Palace Library, the other in the
library of Istanbul University. The present paper besides introducing a
hitherto unnoticed manuscript from Israel copied during Süleymān’s life that
contains the Persian divan as well also aims at giving a detailed analysis of
Muḥibbī’s Persian imitation poems.

Anahtar Kelimeler

Ḳānūnī Sulṭān Süleymān, Muḥibbī, Dīvān-i Muḥibbī, gazel, Persian divan, imitation, nazire

Kaynakça

• Ak, Coşkun (haz.) (1995). Muhibbî. Farsça Dîvân (Metin–Çeviri). Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Ak, Coşkun (haz.) (2006a). Muhibbî. Farsça Divan. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ak, Coşkun (2006b). Muhibbi Divanı. Trabzon: Trabzon Valiliği.
• Amīr Ḫusrau Dihlavī (1361/1982). Dīvān-i Kāmil. Bi-ihtimām-i Saʿīd Nafīsī. Tehrān: Intişārāt-i Cāvīdān.
• Aydın, Şadi (2010). Türk Edebiyatında Farsça Divânlar ve Divânçeler. Ankara: İskenderiye Kitaplığı.
• Çelebioğlu, Âmil (2017). Turkish Literature of the Period of Sultan Süleyman the Magnificent I. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi S. 18, s. 563–623.
• Dadaş, Cihan (2018). Muhibbî Bibliografyası. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, C.2 S. 3, s. 266–287.
• Gelen, Kasim (1989). Kânûnî Sultan Süleyman’ın Farsça Dîvanı. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Ḥāfiẓ (1382/2003). Dīvān. Bi-ihtimām-i Muḥammad Ḳazvīnī va Ḳāsim Ġanī. Tehrān: Intişārāt-i Ṭahūrī.
• Kamāl-i Ḫucandī (1372/1993). Dīvān. Bi-taṣḥīḥ va muḳābila-yi Aḥmad Karamī. Tehrān: Silsila-yi Naşriyat-i Mā.
• Ḳāsim-i Anvār (1337/1958). Kulliyāt. Bā taṣḥīḥ u muqābila u muqaddima-yi Saʿīd Nafīsī. Tehrān: Intişārāt-i Kitāb-ḫāna-yi Sanāyī.
• Kātibī, Nīşāburī Turşizī (1382/2003). Dīvān. Ġazaliyyāt. Taṣḥīḥ-i Taḳī Vaḥīdiyān Kāmyār. Maşhad.
• Muḥibbī. Dīvān. Israel National Library: Yahuda Ar. 1065.
• Nesīmī, Seyyid ʿImād al-Dīn (1370/1991). Dīvān. Pīşguftār az Ḥusayn Āhī. Tehrān: Intişārāt-i Furūġī.
• Nevāyī, Amīr ʿAlī-şīr (1375/1996). Dīvān. Bi-saʿī u ihtimām-i Rukn al-Dīn Humāyūnfarruḫ. Tehrān: Instişārāt-i Asāṭīr.
• Wust, Efraim (Erişim Tarihi 03.04.2019): “Dīvān Muḥibbī”, http://beta.nli.org.il/en/manuscripts/NNL_ALEPH003445080/NLI