HZ. PEYGAMBER VE EHL-İ BEYT ÖVGÜSÜ İÇİN TERTİP EDİLMİŞ BİR ESER: ŞEVKÎ DÎVÂNI

Yıl 2021, Sayı: 9, 327 - 357, 29.06.2021

Sibel Ay

Öz

Klasik Türk edebiyatı şairlerinin çeşitli nazım şekillerinde kaleme aldığı şiirlerini bir araya getirdikleri divanlar, konu bakımından gelenek içerisinde belirli başlıklar çerçevesinde toplansa da çeşitlilik göstermektedir. Bu gelenek içinde bazı şairler, divanlarını alışılageldiği gibi konu çeşitliliği çerçevesinde değil tek bir konu etrafında toplamayı tercih etmişlerdir. Bu tarz eserlerin başında bazen sadece Hz. Muhammed’i övmek için bazen de gerek İslami açıdan önemli diğer zatları ya da dönemin önemli devlet adamlarını övmek için kaleme alınmış divan-ı nu’ûtlar gelmektedir. Bu bağlamda Konya Koyunoğlu Şehir ve Müze Kitaplığı’nda 12678 arşiv numarasıyla kayıtlı olan Şevkî Dîvânı adlı yazma, hayatı hakkında kaynaklarda bilgiye erişemediğimiz Mehmed Şevkî tarafından Hz. Muhammed ve ehl-i beyt övgüsü için yazılmış şiirlerden oluşan mürettep bir divandır.
Bu çalışmada, klasik Türk şiiri geleneği içerisinde tek konuda yazılmış divanlardan biri olması sebebiyle önem teşkil eden Şevkî Dîvânı’nın tanıtılması; dil, üslup ile muhteva açısından incelenmesi ve eserin divan-ı nu’ûtlar arasındaki yerinin tespiti amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şevkî, divan-ı nu’ût, methiye, ehl-i beyt, on iki imam

MANUSCRIPT THAT WAS WRITTEN FOR PROPHET MUHAMMAD AND AH-AL BAYT: DIWAN BY SHAWQI

Öz

Diwans, in which the poets of classical Turkish Literature brought together their poems in various forms, show diversity in terms of themes, although they are collected within the framework of specific titles within the tradition. In this tradition, some poets preferred to compile their diwans around a single theme rather than a variety of themes as usual. Diwan-ı nuut, which was a genre written to praise Prophet Muhammad and other important Islamic figures and statesmen of the day at times is at the forefront of such works. In this context, the manuscript called Diwan by Shawqi, registered with the archive number of 12678 in the Konya Koyunoglu City and Museum Library, was written by Mehmed Shawqi about whose life there is no information available in the related literature. It is a well-organized diwan composed of poems written to praise Prophet Muhammad and his family.
This study aims to introduce the Diwan by Shawqi, which is important because it is one of the diwans written on a single theme within the tradition of classical Turkish poetry and to look at it in terms of language, style and content and also to show where it stands alongside Diwan-i nuut.

Anahtar Kelimeler

Shawqi, diwan-i nuut, praise, ahl-al bayt, twelve imams

Kaynakça

• Ak, Murat (2014). Na’tlerin Tasavvufî Temelleri ve Na’t Mecmuaları (Süleymaniye Kütüphanesi Hamidiye Bölümü 1210,1211-Tenkitli Metin). Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ak, Murat (2015). “Bir Osmanlı Münevveri Fâik Ömer Efendi ve Divân-ı Nu’ût’u”. İstem, Yıl: 13, S. 25, s. 47-94.
• Akkuş, Mehmet (2002). Hz. Peygamber’e Na’tlar (Divan-ı Nu’ut-ı Salahî). İstanbul: Şelale Yayınları.
• Akün, Ömer Faruk (Erişim tarihi: 20.04.2021). “Divan Edebiyatı” https://islamansiklopedisi.org.tr/divan-edebiyati.
• Canım, Rıdvan (2000). Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’âra ve Tabsıratu’n-Nuzemâ (İnceleme-Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Çakır, Mustafa Sefa (2018). Yahyâ Nazîm Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin). Doktora Tezi, Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsar min Fevâdi’l-Eş’âr) İnceleme-Metin. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Durmuş, İsmail (Erişim tarihi: 21.05.2021). “Methiye” https://islamansiklopedisi.org.tr/methiye
• Eraslan, Kemal (hzl.) (2001). Alî Şîr Nevâyî, Mecâlisü’n-Nefâyis I (Giriş ve Metin), II (Çeviri ve Notlar). Ankara: TDK Yayınları.
• İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şu’ârâ-i Sâlim Efendi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatında İsimler Sözlüğü. Ankara: MEB Yayınları.
• İsen, Mustafa (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• İslamoğlu, Abdulmecit (2003). Himmetzâde Abdullah (Abdî), Hayatı, Eserleri ve Dîvân-ı Nu’ûtu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kanmaz, Fatma Esra (2010). Ömer Şevkî Mardinî ve Divanı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâirü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Kılıç, Filiz (Erişim Tarihi: 20.04.2021). “Tezkire-i Şefkat-i Bağdâdî”. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55753,sefkat-tezkiresi-pdf.pdf?0 .
• Kurnaz, Cemal-Tatçı Mustafa (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Na’ilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.2., Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Ögeri, Adem (Erişim Tarihi: 20.04.2021). “Şevkî, Muhammed Resûl”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevki-muhemmed-resul
• Özdemir, Mehmet (1989). Neccârzâde Rızâ Dîvânı’nın Edisyon Kritiği. Yüksek Lisans Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saraç, M. A. Yekta (2013). Klasik Edebiyat Bilgisi Belâgat. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-şu’arâ. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tekin, Feridun (Erişim Tarihi: 20.04.2021). “Şevkî, Muhammed Şerîf, Kettekorganî”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sevki-muhammed-serif-kettekorgani
• Yılmaz, Mehmet (2013). Kültürümüzde Ayet ve Hadisler (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Kesit Yayınları.