HALK EĞİTİMİNİN TAŞRA UYGULAMALARINA BİR ÖRNEK: ÇORUM HALKEVİ HALK DERSHANELERİ VE KURSLAR ŞUBESİNİN FAALİYETLERİ

Yıl 2022, Sayı: 12, 49 - 65, 22.12.2022

Betül Tekinsoy

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere kurucu kadro tarafından benimsenen ana düşünce; milli ve modern bir devlet meydana getirmektir. Milli devletin inşasında üzerinde önemle durulan hususlardan birisi ise bunu devam ettirebilecek modern bir toplum
oluşturmaktır. Çağdaş dünyanın gereklerini topluma benimsetmek için bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından halkevleri hayata geçirilmiştir. Türk Modernleşme hareketini, bir seçkinler hareketi olmaktan çıkararak, bütün topluma mal etme düşüncesinin ürünü olan Halkevlerinin kurulmasıyla birlikte halk eğitimi çalışmalarının da kurumsallaştırıldığı görülmektedir. Nitekim Halkevleri ve Halkodaları ülke genelinde bir taraftan rejimi ve inkılapları halka benimsetmeyi amaçlarken, diğer taraftan toplumun eğitiminde aktif bir rol üstlenmişlerdir. Çalışmamızın amacı, Çorum Halkevi bünyesinde faaliyet gösteren
Halk Dershaneleri ve Kurslar Şubesi’nin çeşitli alanlarda açtığı kurslar aracılığıyla toplumun modernleştirilmesinde ve halkın iş sahibi olmasında yaptığı hizmetleri, halk eğitimi faaliyetleri çerçevesinde değerlendirmektir. Böylece Çorum Halkevi örneğinde görülebileceği gibi Halkevlerinin taşradaki uygulamaları ortaya konulacaktır. Çalışmamızda, başta Cumhuriyet Arşivi belgeleri olmak üzere, çeşitli eserlerden ve Çorum Halkevi’nin yayın organı olan Çorumlu dergisinden istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Çorum Halkevi, Halk Eğitimi, Halk Dershaneleri ve Kurslar Şubesi, Modernleşme

A SAMPLE OF PROVINCIAL PRACTICES BY PUBLIC EDUCATION: THE ACTIVITIES BY PUBLIC CLASSROOMS AND COURSES BRANCH OF ÇORUM COMMUNITY CENTER

Öz

Since the establishment of the Republic of Turkey, the main idea adopted by the founding staff, especially Atatürk, is to create a national and modern state. One of the important issues in the construction of the national state is to create a modern society that can continue this. One of the most significant means of
adopting the requirements of the Contemporary World to the society is the Community Centers, which were brought to life by Mustafa Kemal Atatürk himself. It is seen that public education
studies were institutionalized upon the establishment of community centers, which were the product of the idea of spreading the Turkish modernization movement over the whole society instead of the elite class of the society. As a matter of fact, whereas the community centers and community rooms purposed to adopt the regime and reforms to the people throughout the country, on the other hand, they took an active role in the education of the society. The purpose of the study is to evaluate the services provided by Public Classrooms and Courses branch operating within the Çorum Community Center in the modernization of the society and the employment of people within the framework of public education activities through the courses opened in various fields. Thus, as seen in the sample of Çorum Community Center, the practices by community centers in the countryside will be revealed. In this study, various studies, especially the documents of the Republic Archive, and Çorumlu magazine, which was the publication organ of Çorum Community Center, were used.

Anahtar Kelimeler

Community Centers, Çorum Community Center, Public Education, Public Classrooms and Courses Branch, Modernization

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• BCA, 490.01/1041.1003.1.10.
• BCA, 490.01/1041.1003.1.5
• BCA, 490.01/1041.1003.1.8.
• BCA, 490.01/1041.1003.1.9.
• BCA, 490.01/1053.1044.2.2.
• BCA, 490.01/1053.1044.2.20-21.
• BCA, 490.01/1053.1044.2.6.
• BCA, 490.01/847.353.3.
• BCA, 490.01/984.813.2.42.
• BCA, 490.01/984.813.2.76.
• Resmi Yayınlar
• CHF Halkevleri Talimatnamesi, (1932). Hakimiyeti Milliye Matbaası, Ankara.
• CHP, (1940). CHP Halkevleri İdare ve Teşkilat Talimatnamesi. Ankara: Zerbamat Basımevi.
• CHP, (1943). CHP Halkevleri ve Halkodaları 1932–1942. Ankara.
• CHP, (1936). 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı. Ankara: Maarif Derleme Müdürlüğü.
• Süreli Yayınlar
• Çorumlu, S. 7, 29 I. Teşrin 1938.
• Çorumlu, S. 8, 15 II. Teşrin 1938.
• Çorumlu, S. 11 15 Şubat 1939.
• Çorumlu, S. 18, 1 Kanun-ı Sani 1940.
• Çorumlu, S. 25, 1 Ağustos 1940.
• Çorumlu, S. 28, 1 Ağustos 1941.
• Çorumlu, S. 44, 1 Şubat 1944.
• Çorumlu, S. 48, 1 Mayıs 1944.
• Çorumlu, S. 54, 1 Nisan 1945.
• Çorumlu, S. 55, 1 Mayıs 1945.
• Çorumlu, S. 56, 24 Şubat 1946.
• Çorumlu, S. 58, Nisan-Mayıs 1946.
• T.C. Resmî Gazete, S. 1048, 24 Teşrin-i sani 1928.
• Telif Eserler Çankaya, N. (2019). Halk Eğitim Merkezlerinde Eğitim Alan Yetişkinlerin Motivasyonuna Etki Eden Unsurların İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Çeçen, A. (1977). Türkiye’de Halk Eğitimi. Eğitim ve Bilim, 2 (10), s. 20-25.
• Duman, S. (2008). Türk Modernleşme Sürecinde Sivas Halkevi. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Durukan, H. (1987). Cumhuriyet Döneminde Halk Eğitimi ve Yönetimi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ezer, F. (2019). Köy Enstitülerinin Türk Eğitim Tarihindeki Yeri ve Önemi. Belgi Dergisi, 2 (19), s. 1786-1804.
• Geray, C. (2002). Halk Eğitimi. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Güneş, F. (1996). Yetişkin Eğitimi (Halk Eğitimi). Ankara: Ocak Yayınları.
• Özer, İ. (2010). Türk Modernleşmesinde Halkevleri ve Diyarbakır Halkevi Örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer, İ. (2020). Halkevleri. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Özer, İ. (2011). Mustafa Kemal Atatürk’ün Halkçılık Anlayışı ve I. TBMM’de Halkçılık Tartışmaları. GOP Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (6), s. 47-77.
• Özer, İ. (2011). Halkevlerinin Milli Birliği Sağlama Yolundaki Faaliyetleri (1932-1950). NWSA, 2 (6), s. 251-263.
• Türkmen, İ. (2010). Toplumsal ve Kültürel İşlevi Yönünden Yeni Görüş Dergisi. Gazi Türkiyat Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, (Güz 2010), 7, s. 259-275.
• Türkmen, İ; Tekinsoy, B. (2016). Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Halkevlerinin Tarih Öğretimine Katkılarına Dair Bir Değerlendirme, Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri, C. 2, Ankara: Türk Eğitim Sen Yayınları, s. 155-165.
• Türkmen, İ. (2018). Kastamonu Halkevi ve Türkiye’nin Modernleşme Sürecine Katkıları (1932-1951), Ankara: Berikan Yayınevi.
• Türkoğlu, N; Uça, S. (2011). Türkiye’de Halk Eğitimi: Tarihsel Gelişimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Adnan Menderes Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), s. 48-62.