MÜELLİFİ BİLİNMEYEN BİR TAʿBÎR-NÂME ÜZERİNE

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 13, 135 - 198, 28.06.2023

Özgür Arsu , Mustafa Sefa Çakır

Öz

Rüya kelimesi sözlüklere bakıldığında “görmek” manasındaki
rü’yet kökünden gelmekte ve uyku esnasında zihinde oluşan
görüntülerin tamamını ifade etmektedir. İnsanoğlu hayatta hep
bilinmeyenin peşinde olmuştur. Okültizmin içerisinde yer alan falnâme, taʿbîr-nâme, yıldız-nâme vs. türler bu merakın bir sonucu
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada İBB Atatürk Kitaplığı,
Melih Cevdet Osmanlıca Kitaplar Koleksiyonu 406 kayıt
numarasıyla tespit edilen Taʿbîr-nâme isimli eserin incelemesi
yapılmıştır. Mezkûr eserde yer alan rüyalar, rüyaların çeşitleri ve
bu rüyaların yorumlamaları ile ilgili değerlendirmelerde
bulunulmuştur.
Çalışmamız “Giriş” ve “Sonuç” kısımlarının dışında dört başlıktan
oluşmaktadır. Giriş kısmında rüya ilminin Türk İslam
edebiyatındaki yerinden bahsedildikten sonra taʿbîr-nâme
üzerinde genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Taʿbîr-nâme adlı
eserin tanıtımı, şekil ve içerik özelliklerine dair bilgi verilmiştir.
Üçüncü bölümde metinde yer alan ayetler, Türkçe meali ve sayfa
numarasıyla birlikte örneklendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise
Taʿbîr-nâme'nin çeviri yazısına yer verilmiştir. Çalışmamızın nihai
kısmında ise eser içerisinde yer alan rüyalar ve bu rüyaların
yorumları aktarılmıştır. Sonuç olarak Taʿbîr-nâme adlı bu eserde
genelde Türk İslam edebiyatına, özelde ise taʿbîr-nâme türüne
katkıda bulunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam edebiyatı, İBB Atatürk Kitaplığı, okültizm, ta'bîr-nâme, rüya

Kaynakça

• Akçay, Gülçiçek. “Mesnevilerde Rüya Teorileri.” Türkbilig Dergisi, s.36, (2018): 213-234. Erişim Tarihi 17.02.2022. https:// dergipark.org.tr/en/download/article-file/991568.
• Annemarie Schimmel. Halifenin Rüyaları. Çev. Tuba Erkmen. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.
• Balaban, Âdem. “Türkçe Yazma Tabirnameler”. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, c. 9, 2014: 112-132.
• Bayraktar, Fatma Sibel. “Tâbirü’l-Menâmât’ın Söz Varlığı”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.23 s.1, 2021: 493-508.
• Bayram, Abdulkadir. Rüya Tâbirnâmesi Üzerine Düş Metaforu Temelinde Göstergebilimsel Bir Değerlendirme". Söylem Filoloji Dergisi, (2022): 7/586-609.
• Çelebi, İlyas. “Rüya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35/306-309. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2000.
• Gökyay, Orhan Şaik ve Coşkun, Vildan Serdar. “Taʿbîr-nâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.39/331-333. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Levend, Âgâh Sırrı. Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017.
• Mustafa Tatçı & Hasan Çeltik, “Türk Edebiyatında Tasavvufî Rüya Taʿbîr-nâmeleri”, Ankara: 1995, s.12. Taʿbîr-nâme, İBB, Atatürk Kitaplığı, Melih Cevdet Kitapları Osmanlıca Kitaplar Koleksiyonu/406, İstanbul.
• Yücel, Ahmet. “İbn Sîrîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20/358-359. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.