Kastamonu İli Liva Paşa Konağı Etnografya Müzesi’nde Bulunan İşlemeli Kıyafet, Kişisel Eşya ve Ev Eşyalarının İncelenmesi

Year 2025, Volume: 10 Issue: 17, 112 - 139, 30.06.2025

Müberra Çelik

https://doi.org/10.71218/asobid.1683982

Abstract

İşleme sanatının ne zaman ortaya çıktığına dair kesin bilgi olmamakla birlikte, dikiş dikmeye başlandığından itibaren işleme (bezeme-el işi) sanatının var olduğuna inanılmaktadır. Önceleri hükümdar ve sosyal statü sahiplerinin kıyafet ve eşyalarında görülen işlemeler zamanla halk arasında yaygınlaşmıştır. Kıyafet ve sosyal yaşam alanlarında kullandıkları ürünleri bezeyen Türkler, geleneksel halk işlemelerinin ortaya çıkmasını sağlamışlardır. Köklü bir geçmişe sahip olan Kastamonu ili pek çok el sanatı gibi işleme sanatının da güzel örneklerine sahiptir. Çalışmamızda Liva Paşa Etnografya Müzesi’nde bulunan, farklı kullanım alanlarına ait ve günümüzde kullanılmayan işlemelere yer verilmiştir. Ürün çeşitlerinin kıyafet, kişisel eşya ve ev eşyası olması; zeminde kullanılan dokuma türü ve zemin rengi zenginliği çalışmamızı özgün kılmaktadır. Toplanan bilgiler ve fotoğraflar bilgi formlarında kayıt altına alınmıştır. Ayrıntılı değerlendirme ve karşılaştırma yapılarak toplama ve doküman analizi şeklinde hazırlanan çalışmamızda nitel yöntem kullanılmıştır. Çalışma sonunda Liva Paşa Etnografya Müzesi’nde bulunan farklı kullanım alanlarına sahip sekiz adet ürün işleme teknikleri ve kenar temizliğinde uygulanan teknikler; zemin ve işlemede kullanılan renkler, işlemesinde kullanılan malzemeler, fotoğraf ve çizimleriyle belgelenmiştir. Bu çalışmayla günümüzde unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerlerimizin tanıtılmasına katkı sağlanmıştır.

Keywords

İşleme , Kastamonu , El Sanatları , Halk İşlemeleri , Müze

Examınatıon Of Embroıdered Clothes, Personal Belongıngs And Household Items In The Lı̇va Paşa Mansıon Ethnography Museum In Kastamonu Provınce

Abstract

Although there is not certain information exactly when the embroidery art emerged, it is believed that the art of embroidery (embellishment, handicraft) has existed since the beginning of sewing. Formerly seen on the sovereign's and the noble's clothes and objects, the embroideries became widespread among the public over time. The Turkish people who decorated clothes and social living spaces conduced to existence of traditional handicrafts. Kastamonu, which has a long history in handicraft, also has the most beautiful examples of embroidery art. In our study the embroidered products in Liva Pasha Etnography Museum from various usage and not in use today are included in the research. Our product range which includes clothing, personal items, and household goods, is distinguished by the style of weaving employed and the vibrancy of the base color, rendering our study distinctive. The information and photos of the products containing our study subject are registered in information forms. Qualitative method has been used in our study, which was prepared as collection and document analysis through detailed evaluation and comparison. At the end of the study, the embroidery techniques, applied techniques for neatening the edge, the colors used on the ground and on the embroidery, the materials used for embroidery were documented within eight products with different usage areas, situated in Liva Pasha Ethnography Museum through photographs and drawings. This study contributes to the promotion of the cultural values almost forgotten today.

Keywords

Embroidery , Kastamonu , Handicrafts , Turkish Traditional Embroideries , Museum

References

• Algül, İ. (2007). Samsun ve çevresi işlemelerinin geleneksel Türk-İslam işleme sanatındaki yeri, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Altun, G. (2006). Muğla İlinde Bulunan El İşlemeleri (19-20.yüzyıl), [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. c. 1, Selçuk Üniversitesi.
• Arseven, C. E. (1973). Türk sanatı. Cem Yayınevi.
• Arseven, C. E. (1983). Sanat ansiklopedisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Arslan, M. (2011). Tire Müzesi’nde bulunan el işlemeleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Selçuk Üniversitesi.
• Barışta, Ö. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk halk işlemeciliği desen ve terminolojisinden örnekler. Gazi Üniversitesi Basım Yayın Yüksekokulu Basımevi.
• Barışta, Ö. (1987). Kastamonu’da dokuma ile ilgili sanatlar, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Barışta, Ö. (1988). Türk işleme sanatı tarihi. Gazi Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Basımevi.
• Barışta, Ö. (1998). Türk el sanatları. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barışta, Ö. (1999). Osmanlı İmparatorluğu dönemi Türk işlemeleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bayhan, A. A., Salman, F. ve Adem Ç. (2007). Tarihi ve kültürel değerleri ile Kurşunlu. T.C. Kurşunlu Kaymakamlığı Yayınları.
• Bayhan, A. A. (2009). Tarihi ve kültürel değerleri ile yapraklı. Yapraklı Belediyesi Kültür Yayınları.
• Bayhan, A. A., Salman, F. (2012) Bir saklı belde Bayramören. Bayramören Kaymakamlığı Kültür Serisi No: 1.
• Bayhan, A. A. (2014). Tarihi ve kültürel değerleri ile Atkaracalar. T.C. Atkaracalar Kaymakamlığı Kültür Yayınları No: 1.
• Berker, N., Durul, Y. (1970). Türk işlemelerinden örnekler. Ak Yayınları Türk İşleme Serisi.1.
• Can, M. (2024). Osmanlı döneminde metal ipliklerin işleme sanatında kullanımı.-dival işi eserlerden örneklerle-. Folklor/Edebiyat. 30(3). ss. 781-800.
• Can, Y., Gün, R. (2015). Ana hatlarıyla Türk-İslam sanatları ve estetiği. Kayıhan Yayınları.
• Civelek, S. (2011). Antalya Müzesi’nde bulunan el işlemeleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Çavuş, N. (2009). Ankara ili Beypazarı ilçesi geleneksel hamam kültüründe kullanılan işlemeli ürünler, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Erdoğan, F. (2006). Bursa ili Gemlik yöresi geleneksel Türk işlemelerini renk, desen ve kompozisyon özellikleri yönünden araştırılması ve öğretim analizinin yapılması, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Erdoğdu, A. (1993). Kastamonu folkloru 2. Yıldız Matbaacılık.
• Eronç, Y. P. (1984). Giyim süsleme teknikleri. Milli Eğitim Basımevi.
• Gönül, M. (1973). Türk el işleri sanatı. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kılıçkan, H. (2004), Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk bezeme sanatı ve örnekleri. İnkılap Kitapevi Yayınları. Kurtulmuş Çomak, D. (2012). Isparta ili Yalvaç Müzesi’nde bulunan el işlemeli peşkirler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Kültür Bakanlığı. (2010). İşleme sanatı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Onuk, T. (1998). Osmanlı çadır sanatı (XVII-XIX. Yüzyıl). Kültür Bakanlığı.
• Öney, G. (1992). Anadolu Selçuklu mimarisinde süsleme ve el sanatları. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özkanlı, N. (2019). Sakarya ilinde bulunan işlemeler, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Serçe, Y. (2006). Ankara ili Güdül yöresi geleneksel Türk işlemelerinde renk, desen, kompozisyon özellikleri ve öğretim analizi yönünden incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Sevin, N. (1991). On üç asırlık Türk kıyafet tarihine bir bakış. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sönmez, K. (2016). Konya müzelerinde bulunan dival işi tekniğinde yapılmış eserler [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Tezcan, H. (2001). Saray için yapılan gümüşlü altınlı dokumalar, işlemeler. Antik Dekor Dergisi, (64). ss. 70-78.
• Tunalı, H. (2015). Burdur müzesi envanterinde bulunan el işlemeli peşkirler [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Turani, A. (1999). Dünya sanat tarihi. Remzi Kitapevi.
• Yavuz, A. (2009). Afyonkarahisar ili Bolvadin ilçesi evleri ve müzelerinde bulunan el işlemeleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Yetim, F. ve Kayabaşı, N. (2007). Kastamonu ili Liva Paşa konağı etnografya müzesinde bulunan işlemeli ürünlerin özellikleri, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), ss. 727-746.
• Yıldız, H. (2020). Bursa nakış el sanatları müzesinde bulunan Türk işi peşkirler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.