ÜLKE TANITIMI: İRAN

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 221 - 226, 31.12.2021

Seyit Ali Budulgan

Öz

Ortadoğu, Avrupa ve Asya arasında bir köprü konumunda olan İran coğrafyası tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. 19. yüzyılda Afganistan ve Rusya lehine büyük toprak kaybı yaşayan İran’da, 1906 yılında ilk anayasa kabul edilmiştir. İran 1907 yılında gerçekleştirilen Rus-İngiliz anlaşmasıyla nüfuz bölgelerine ayrılmıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan gelişmeler ve İran’da artan Cumhuriyet taraftarlığı neticesinde Kaçar hanedanının son hükümdarı Ahmet Şah tahttan indirilmiştir. 1925’te meclis tarafından Rıza Han’a “şehinşah” unvanı verilmiştir. Rıza Han’ın 25 Nisan 1926’da Tahran’da bulunan Gülistan Sarayı’nda taç giymesi ile İran’da Pehlevî hanedanı dönemi başlamıştır. 1961-63 yılları arasında Şah tarafından başlatılan Beyaz Reform sürecinde uygulanan toprak reformu dini muhalefeti ortaya çıkarmıştır. 1978 yılına gelindiğinde sürgündeki Ayetullah Humeyni liderliğindeki dini muhalefet güçlenmiş ve genel bir ayaklanmaya dönüşmüştür. 1979 yılında Şah’ın ülkeyi terk etmesiyle Pehlevi hanedanı sona ermiş ve İslam Devrimi gerçekleştirilerek İran İslam Cumhuriyeti kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ülke Tanıtımı, İran, Tanıtım

Kaynakça

• Acar Müslüm. (2018). Devrim Sonrası İran Dış Politikasının Bölgesel Güvenliğe Yansıması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Birdişli Fikret. (2012). “İran’ın Nükleer Teknoloji Politikası ve Türkiye İçin Yaratacağı Sonuçlar”. Güvenlik Stratejileri Dergisi. C.8-15,33-53.
• Berthels, E. (1978). “İran”. MEB İslam Ansiklopedisi. C. 5-2, 1013-1053. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Dilek KAAN. (2011). Türk Cumhuriyetleri’nin Bağımsızlıklarının 20. Yılında İran’ın Orta Asya Politikaları Raporu. SFN Televizyon Tanıtım Tasarım Yayıncılık Ltd. Şti., Ankara.
• Jannatov ASİM. (2021). “İran’da Türk Nüfusu Meselesi Türkiye Kamuoyunda”. Tarih ve Gelecek. C.7-1, 499-509.
• Koday Zeki. (2020). “İran’ın İdari Coğrafya Analizi”. Doğu Esintileri. C.12, 143-154.
• Kurtulmuş Rıza. (2008). “Rızâ Şah Pehlevi”. TDV İslam Ansiklopedisi. C.35, 67. Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara.
• https://www.aa.com.tr/tr/ulke-profilleri/iran/903459 (E.T: 13.12.2021)
• https://www.aa.com.tr/tr/dunya/iran-disisleri-bakani-turkiye-ile-uzun-vadeli-is-birligi-icin-yol-haritasi-hazirlayacaklarini-belirtti/2421229 (E.T: 13.12.2021)
• http://www.aljazeera.com.tr/dosya/gecmisten-gunumuze-turkiye-iran-iliskileri (E.T: 13.12.2021)
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59455866 (E.T: 15.12.2021)
• http://tahran.be.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/331818 (E.T: 15.12.2021)
• https://www.mfa.gov.tr/turkiye-iran_siyasi-iliskileri.tr.mfa (E.T: 15.12.2021)
• https://www.mfa.gov.tr/iran-ekonomisi.tr.mfa (E.T: 16.12.2021)
• T.C. Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü. (2020).
• (https://www.deik.org.tr/uploads/iran-ulke-profili-2020.pdf) (E.T: 16.12.2021)
• https://tr.euronews.com/2018/11/09/abd-nin-yeniden-baslayacak-iran-yaptirimlar-neler-ab-nin-pozisyonu-ve-turkiye-ye-etkileri (E.T: 16.12.2021)
• https://ticaret.gov.tr/yurtdisi-teskilati/guney-asya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari (E.T: 16.12.2021)
• https://iramcenter.org/2021-yili-ilk-iki-ayinda-turkiye-iran-ticareti/ (E.T: 16.12.2021)