1935 Biga Yangını: Ulusal Basın Üzerinden Tarihsel Bir Anlatı

Year 2025, Volume: 14 Issue: 2, 37 - 45, 01.12.2025

Onur Semiz

https://doi.org/10.5281/zenodo.17775763

Abstract

Bu çalışma, tarih boyunca birçok kez yangın felaketine maruz kalan Biga kazasında, 1935 yılında meydana gelen büyük yangın olayını konu edinmektedir. Yangının Biga tarihindeki önemini ortaya koymak ve bu felaketin kentin sosyal, fiziksel ve idari yapısına etkilerini değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, hem Osmanlı Dönemi’nde yaşanan ve Biga’nın mekânsal çehresini değiştiren yangınlara kısaca değinilmiş, hem de Cumhuriyet Dönemi’ndeki 1935 yangını detaylı biçimde incelenmiştir.
Araştırma kapsamında tarihsel araştırma yöntemi ile doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Osmanlı Dönemi’ne ait yangınlar hakkında veri sağlanırken, Başkanlık Osmanlı Arşivi temel başvuru kaynağı olarak değerlendirilmiş; 1935 yılında gerçekleşen büyük yangın için ise dönemin basın yayın organları esas alınmıştır. Gazeteler üzerinden yapılan analizler, yangının kentte ciddi ölçüde fiziksel tahribata yol açtığını ortaya koymaktadır.
Yangının bu denli yıkıcı olmasının altında, Biga’daki yapıların büyük ölçüde ahşaptan inşa edilmesi, kent planlamasındaki eksiklikler ve itfaiye teşkilatının yetersizliği gibi yapısal sorunların yattığı anlaşılmıştır. Sonuç olarak, yangın olaylarının Biga’nın tarihsel gelişiminde belirleyici bir rol oynadığı ve kentin hafızasında derin izler bıraktığı söylenebilir.

Keywords

Yangın , Basın , Doğal Afet , Kent Tarihi , Biga , 1935 Yangını

The 1935 Biga Fire: A Historical Narrative Through the National Press

Abstract

This study focuses on the major fire that occurred in 1935 in the district of Biga, which had been exposed to numerous fire disasters throughout its history. The aim of the study is to reveal the significance of this fire in Biga’s historical development and to evaluate its impact on the city’s social, physical, and administrative structures. In this context, brief reference is made to the fires that took place during the Ottoman period and altered the spatial character of Biga, while the 1935 fire in the Republican era is examined in detail.
The study employs the historical research method along with document analysis. For information regarding fires during the Ottoman period, the Presidential Ottoman Archives were utilized as the primary source. In contrast, the 1935 fire was examined through contemporary newspapers and periodicals. Analyses based on press coverage indicate that the fire caused significant physical destruction in the city.
The severity of the destruction was primarily due to structural factors such as the widespread use of wooden materials in the construction of buildings, deficiencies in urban planning, and the inadequacy of the fire brigade. In conclusion, it can be stated that fire incidents have played a decisive role in the historical development of Biga and have left a deep imprint on the city’s collective memory.

Keywords

Fire , Press , Natural Disaster , Urban History , Biga , 1935 Fire

References

• BOA, Y.A. HUS, 418/45
• BOA, BEO, 1696/127130
• BOA, DH.MKT, 522/49
• BCA, CHP, 633/88/1
• Akşam. (1935, 31 Temmuz). Biga yangını: 131 ev, 50 dükkan yandı. s. 2.
• Akşam. (1935, 30 Eylül). Biga mektupları. s. 10.
• Cumhuriyet. (1935, 31 Temmuz). Biga’daki yangında 130 evle 50 dükkan yandı. ss. 1–2.
• Haber (Akşam Postası). (1935, 30 Temmuz). Biga’da büyük bir yangın. ss. 1–2.
• Haber (Akşam Postası). (1935, 31 Temmuz). Biga yangınında 130 ev 50 dükkan yandı. s. 1.
• Kurun. (1935, 31 Temmuz). Biga’da yangın. s. 2.
• Kurun. (1935, 1 Ağustos). Biga’da yangının verdiği zarar. s. 5.
• Kurun. (1935, 7 Ağustos). Biga’da yanan ilk okul için. s. 5.
• Son Posta. (1935, 31 Temmuz). Biga yangını: Şehir kül olmaktan güç kurtuldu. ss. 1, 8.
• Son Posta. (1935, 4 Ağustos). Biga yangını cidden bir felaket oldu. s. 6.
• Son Posta. (1935, 24 Ağustos). Biga yangından sonra. s. 6.
• Son Posta. (1935, 23 Ekim). Biga yangını enkazı. s. 4.
• Tan. (1935, 31 Temmuz). Biga yandı. s. 1.
• Tan. (1935, 1 Ağustos). Biga’da yangına uğrayanlara yardım. s. 3.
• Tan. (1935, 2 Ağustos). Zarar 300 bin lira. s. 6.
• Tan. (1935, 4 Ağustos). Biga yangını nasıl çıktı? s. 1.
• Tan. (1935, 10 Ağustos). Bir jandarmaya teşekkür. s. 6.
• Ulus. (1935, 31 Temmuz). Biga’da yangın. s. 3.
• Ulus. (1935, 1 Ağustos). Biga’da felakete uğrayanlara yardım. s. 3.
• Ulusal Birlik. (1935, 31 Temmuz). Biga yandı. s. 4.
• Yeni Asır. (1935, 31 Temmuz). Biga’da büyük yangın. s. 3.
• Andreasyon, H. D. (1973). Eremya Çelebi’nin yangınlar tarihi. Tarih Dergisi, (27), 59–73.
• Atabay, M. (t.y.). Biga 1935’te nasıl harabeye dönmüştü? Çanakkale Travel. https://www.canakkaletravel.com/yazi/biga-1935te-nasil-harabeye-donmustu.html
• Behar, C. (2019). Bir mahallenin doğumu ve ölümü (1494–2008): Osmanlı İstanbul’unda Kasap İlyas Mahallesi. Yapı Kredi Yayınları.
• Büyük Türkçe Sözlük. (2017). https://archive.org/details/ByykTRkeSzlSk
• Cezar, M. (1963). Osmanlı devri’nde İstanbul yapılarında tahribat yapan yangınlar ve tabii afetler. Türk Sanatı Tarihi Araştırmaları ve İncelemeleri, I, İstanbul.
• Çakmak, B. (2011). Geç Osmanlı İmparatorluğu’nda afet yönetimi: 1894 büyük Uşak yangını. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15(15), 63–90.
• Çetiner, E. (t.y.). Yanma ve yangın. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Emecen, F. (t.y.). Biga. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 6. https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/6/C06002275.pdf
• Erdoğan, Ö. E. (2014). İstanbul’un ateşle imtihanı. Beykoz Akademi Dergisi, 2(2), 47–68.
• Erler, M. Y. (2000). 1870 yılında Doğu Karadeniz’de çıkan yangın ve etkisi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 20(31), 209–218.
• Esin, T., & Etöz, Z. (2015). 1916 Ankara yangını: Felaketin mantığı. İletişim Yayınları.
• Esirkış, N. (2019). İzmir yangınları (XVIII. asrın ortalarından 1922’ye kadar) (Tez No: 2501121014). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Etöz, Z., & Esin, T. (2012). Osmanlı şehir yangınları (1914–1918). Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, (14), 1–44.
• Hazai. (2001). Osmanlı tarihinde doğal afetlerin rolü hakkında birkaç görüş. In E. A. Zachariadou (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Afetler (G. Çağalı & S. Öztürk, Çev.) (ss. 3–5). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Korkmaz, Ş. (2010). Çanakkale’de yangınlar (1836–1866). Tarih Araştırmaları Dergisi, 29(48), 51–67.
• Korkmaz, Ş. (2018). Biga yangınları ve afet yönetimi (1901–1904). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 511–537.
• Köse, F. (2019). 1756 İstanbul yangını. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 191–213.
• Kuzucu, K. (1999). Osmanlı başkentinde büyük yangınlar ve toplumsal etkileri. In G. İren (Ed.), Osmanlı (Cilt 5, ss. 687–699). Yeni Türkiye Yayınları.
• Kuzucu, K. (2000). Babıali yangınları ve sosyo-ekonomik etkileri (1808–1911) (Tez No: 94039). [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Öztunç, H. B. (2018). 20. yüzyılın başında Biga’da yangın afeti ve sosyal yardımlaşma. Belleten, 82(293), 295–334.
• Pamuciyan, K. (2002a). Eremya Çelebi Kömürciyan’ın 1660 İstanbul yangını hakkındaki eseri. In İstanbul yazıları: Ermeni kaynaklarında tarihe katkılar I (ss. 89–90). Aras Yayıncılık.
• Pamuciyan, K. (2002b). Eremya Çelebi’ye göre İstanbul’un 1660 yangını. In İstanbul yazıları: Ermeni kaynaklarında tarihe katkılar I (ss. 102–106). Aras Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). https://sozluk.gov.tr/
• Ürekli, F. (2010). Osmanlı dönemi’nde İstanbul’da meydana gelen afetlere ilişkin literatür. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 8(16), 101–130.
• Yıldız, K. (2015). Şehir topografyasına etkisi bakımından Osmanlı dönemi İstanbul yangınları. In Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi I (ss. 486–503).
• https://istanbultarihi.ist/assets/uploads/pdf/sehir-topografyasina-etkisi-bakimindan-osmanli-donemi-istanbul-yanginlari-24.pdf
• Yıldız, K. (2023). 1660 İstanbul yangını ve etkileri: Vakıflar, toplum ve ekonomi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zachariadou, E. A. (2001). Doğal afetler: Fırsat anları. In E. A. Zachariadou (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda Afetler (G. Çağalı & S. Öztürk, Çev.) (ss. 6–10). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.