İSTANBUL’UN FETHİ SONRASI KURULAN İLK SEMT: “SARAÇHANE”

Year 2009, Issue: 22, 27 - 82, 01.03.2010

Süleyman Faruk Güncüoğlu

Abstract

Osmanlı İstanbul’unun ilk kurulan semti olan Saraçhane, bugün Fatih
İlçesi’nin temellerinin atıldığı ilk semti olma özelliğini de taşımaktadır. Bugün
Şehzadebaşı olarak bilinen bölge de Saraçhane sınırları içerisindeydi. Şehzade
Camii’nden dolayı halk arasında bu noktaya “Şehzâdebaşı” denmesi sebebiyle
burası, bugün bir semt olarak algılanmaktadır. Bu nokta hiçbir zaman bir semt
olmamış, mevkii belirtmek üzere kullanıla gelmiştir. Saraçhane Semti, sınırları
itibarı ile, gayet büyük bir alana yayılmaktadır. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılışına
kadar bu sınırlar içerisinde bir askeri alanın mevcudiyeti de dikkate alınmalıdır.
Osmanlı ekonomisinde önemli bir yer teşkil eden Saraçhane Çarşısı’nın hemen
yakınına ve şehrin ana aksın ana kavşağı üzerine bir askeri kışlanın yerleştirilmiş
olması, ayrıca dikkat çekicidir.
Bizans döneminde şehri ortasından aşan ve Bayezid'den sonra, Yedikule ve
Edirnekapı yönlerine ayrılan Mese Yolu’nun Edirnekapısı'na doğru giden kolu,
günümüzde Saraçhanebaşı diye adlandırılan semtten geçiyordu. Bizans döneminde
şehrin yerleşim dokusu, esas olarak Marmara Denizi'ne paralel şekillendiğinden
Edirnekapısı'na yönelen yol, şehrin daha az meskûn bölgeleriydi

Keywords

Saraç, Fatih, İstanbul, yol

References

• Anonim, “Cedid Beşir Ağa Medresesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VIII., (1995), 93.
• Anonim, “Kıztaşı Hamamı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VIII., (1995), 258.
• Ahmet Vefa Çobanoğlu, “Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I., (1993), 236-239.
• Adıvar- R. Arat, A. Ateş- İ. Kafesoğlu, T. Yazıcı, “İstanbul”, İslam Ansiklopedisi, (Milli Eğitim Bakanlığı), 53 A B C Cüz, (1967), 1214/100.
• Affan Egemen, İstanbul’un Çeşme ve Sebilleri, İstanbul 1993, 767.
• Ali Sami Ülgen, Fatih Devrinde İstanbul, İstanbul 1939, 15.
• Anonim, “Saraçhanebaşı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VI., (1994) 457.
• Anonim, “Bozdoğan Su Kemeri”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, II., (1994), 319-20.
• Anonim, ”Dülgeroğlu Camii, Medresesi ve Tekkesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VIII., (1995), 129.
• Anonim, Süleyman Halife Sıbyan Mektebi ve Çeşmesi; Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VII., (1994), 93.
• Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislamları, İstanbul 1972, 230-31.
• Aras Neftçi, “Tarihi Mekânlar”, Fatih İlk İstanbul, İstanbul (tarihsiz), 177.
• Aslan Terzioğlu, “Abdüllatif Suphi Paşa Konağı, Antika, II., 17., (1986), 13-17.
• Avedis Arzuman, “Fatih Belediyesi Çevresi”, İlk İstanbul Fatih Gazetesi, yıl 2, sayı 12, (Mart 2007), 24.
• Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey, (hazırlayan Ali Şükrü Çoruk), Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, İstanbul 2001, 260.
• Burcu Özgüven, ” Ayaş Bin Abdullah”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I., (1993), 445.
• Deya Nüket Özer, “Bizansta Kadın Olmak… Anikia İuliana”, İstanbul, 44., (2003), 46-50.
• Edhem Nuri Öneş, “Dülgerzade (Dülgeroğlu) Camii”, Fatih İlk İstanbul, İstanbul (tarihsiz), 41.
• Edhem Nuri Öneş, “Saraçhane Mescidi”, Fatih İlk İstanbul, İstanbul (tarihsiz), 85.
• Edhem Ruhi Öneş, “Ferruh Şâd (Sultan) Hamamı”, Fatih İlk İstanbul, İstanbul (tarihsiz), 150.
• Erdem Yücel, “Türk İnşaat ve Sanat Eserleri Müzesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VII., (1994), 313-314.
• Esin D.İşli, İstanbul Tekkeleri, Mimarisi, Eklentileri ve Restorasyonu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1998, 70-71.
• Gülgün Üçel-Aybet, Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları (1530-1699), İstanbul 2003, 399.
• H. Necdet İşli, “İstanbul’un Bilinmeyen Sebilleri”, İstanbul Dergisi, 46., (2003), 21.
• Hafız Hüseyin Ayvansarayi, Hadikatü'l-Cevami, İstanbul 1281, 136.
• Halid Ziya Uşaklıgil, Kırk Yıl, 12-27.
• İbrahim Hilmi Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I., İstanbul 1943, 134.
• İlber Ortaylı, “Şehzadebaşı Denilen Semt”, Milliyet Gazetesi, (3 Nisan 2005).
• İzzet Kumbaracılar, İstanbul Sebilleri, İstanbul 1938, 17.
• Mehmed Süreyya, Sicili Osmani, I., 1327/1909, 80.
• M. Çağatay Uluçay, “İstanbul Saraçhanesi ve Saraçlar”, Tarih Dergisi, V.-VIII., (1951-53), 147-164.
• M. Nermi Haksan, İstanbul Hamamları, İstanbul1995, 188.
• Muhtar Yayla Dağlı, İstanbul Mahalle Bekçilerinin Destan ve Mani Katarları, İstanbul 1948, 19.
• Malik Aksel, Anadolu Halk Resimleri, 1960, 90.
• Mübahat Kütükoğlu, XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, Ankara 2000,169.
• Müfid Yüksel, “Kütüphaneler”, Fatih İlk İstanbul, İstanbul (tarihsiz), 154.
• M. Kâmil Dürüst, “İlk Üç Hava Şehidimiz”, Turing, 63., (Temmuz/aralık 1978), 342.
• N. Köseoğlu, “İstanbul Hamamları”, T.T.O.K. Belleteni, (1952), 128.
• Necdet Sakaoğlu, “Saraçlık”, Osmanlı’da Zenaatten Sanata, II., 167.
• Nevra Necipoğlu, “Anikia İuliana”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I., (1993), 247.
• N. Emre, "Ahmet Refik'in “Türk Mimarları” Adlı Eseri Hakkında", Arkitekt, I., (1937), 11.
• Reşad Ekrem Koçu, “Fatih Teyyare Şehitleri (Hava Şehitleri) Abidesi”, İstanbul Ansiklopedisi, X, 5567.
• Reşad Ekrem Koçu, İstanbul Ansiklopedisi, II., (1959), 754.
• Sedat H. Eldem, Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, İstanbulı 1968, 164.
• Semavi Eyice, “Vasiyetimi Açıklıyorum”, 1453 İstanbul Sanat ve Kültür Dergisi, I., (Mayıs 2007), 131.
• Semavi Eyice, "Kazasker Ebu'1-fazl Mahmud Efendi Medresesi", TD, XIV., (1959), 147- 162.
• Süheyl Ünver, “Ab-ı Hayat İçen Davut Paşa”, Tarih Dünyası, VIII., (1950), 329.
• Şinasi Akbatu’nun Yayınlanmamış İstanbul Topografya notları. İstanbul Şehri Kültür Tarihi Araştırmaları Merkezi Arşivi, Necdet İşli seksiyonu.
• Tahsin Öz, İstanbul Camileri, I., (1962), 61.
• Yaşar Çoruhlu, “Karikatür ve Mizah Müzesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, III., (1993), 375.
• Zeynep Ahunbay, “Ankaravi Medresesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I., (1994), 275.