Sözlüklerde “namaz kılınan yer” anlamına gelen namazgâh, genellikle şehir
yolları üzerinde, yaylalarda, meydanlarda inşa edilen dinî yapılar grubundandır. Bu
eserlerde namaz kılınan bir alan, kıbleyi gösteren bir mihrap veya kıble taşı vardır.
Yakınında abdest almayı sağlayan çeşme veya kuyu bulunur. Makalemizin amacı,
Aydın’daki namazgâhları tespit edip Anadolu-Türk mimarîsindeki yerini
belirlemektir.
Aydın, tarihî sürecinde birçok uygarlığı bünyesinde barındıran Ege
Bölgesi’ndeki önemli illerden birisidir. Batı Anadolu’yu İç Anadolu’ya bağlayan
yolun kilit noktasındadır. 1994 yılından beri ilin merkezinde, ilçelerinde ve
köylerinde Türk Dönemi eserlerine yönelik araştırmalar yapmaktayız. Dolaştığımız
200 köyde günümüze ulaşabilen 12 adet namazgâh bulabildik. Araştırmalarımız
devam etmektedir.
Aydın’daki namazgâhlar genellikle yol üzeri ve yaylalara inşa edilmiştir.
Topografik durumdan dolayı Bozdoğan, Çamlıdere, Yayla Mevkii Namazgâhı gibi
eserler eğimli alanda bulunurlar.
Yapıların inşa malzemesi kırma taş, moloz taş, tuğla, kerpiçtir. Ahşap, üst
örtü sisteminde tercih edilmiştir. Namazgâhların tabanlarında tuğla, kayrak taş
kullanılmış veya doğal zeminden yararlanılmıştır.
Kemer, Dedekuyusu namazgâhları gibi eserler yüksek bir platforma
sahiptirler. Koçarlı, Sobuca Köyü Namazgâhı, Bozdoğan Çamlıdere, Yayla Mevkii Namazgâhı örneklerinde kaide olarak çeşme yapısı kullanılmıştır. Atça, Hancıoğlu
Mevkii Namazgüst örtü sisteminde tercih edilmiştir. Namazgâhların tabanlarında
tuğla, kayrak taş kullanılmış veya doğal zeminden yararlanılmıştır.
Kemer, Dedekuyusu namazgâhları gibi eserler yüksek bir platforma
sahiptirler. Koçarlı, Sobuca Köyü Namazgâhı, Bozdoğan Çamlıdere, Yayla Mevkii
Namazgâhı örneklerinde kaide olarak çeşme yapısı kullanılmıştır. Atça, Hancıoğlu
Mevkii Namazgâhı’nda zemin yoldan düşük tutulmuştur.
Aydın’daki namazgâhlar kare veya dikdörtgen plânlıdır. Çamlıdere’deki
namazgâhta arazinin konumu nedeniyle düzgün kenarlar oluşturulamamıştır.
Atça, Kemer, Dedekuyusu, Dedeköy namazgâhlarının üzerlerinin örtülü
olduklarını düşünmekteyiz: Köşelerde, bazılarında ise hem köşe, hem de aralarda
payeler vardır. Koçarlı Tekeli Köyü Namazgâhı, Dalama Musallası gibi örneklerin
üzeri açıktır. Yazıkent, Değirmenbaşı Mevkii Namazgâhı’nda olduğu gibi bazı
eserlerin üzeri sonradan kapatılmıştır.
Kemer, Dedekuyusu, Atça namazgâhlarında mihrap nişi payelerin içine
açılmıştır. Yazıkent örneğinde mihrap bir duvarın ortasında bulunur. Minber
uygulamasını ise Dalama Musallası’nda görmekteyiz.
Aydın’da namazgâhlar süslemesiz, sade tutulmuş yapılardır. Kemer ve
Dedekuyusu namazgâhlarında payelerin dış köşeleri pahlanmıştır. Üst kısımları
mukarnaslıdır. Kemer namazgâhında yelkenli tasvirleri yer alır.
Namazgâhların kitabesi yoktur. Kemer Namazgâhı’nda sıva üzerine Rumca
yazılar ve 1729 tarihi yazılmıştır. Çamlıdere’deki namazgâhta ise çeşmenin
kitabesinde H.1316/M.1898-1899 tarihi dikkati çeker. Eserleri yaklaşık 200 yıllık
bir zaman dilimine tarihlemek mümkündür.
Aydın’daki namazgâhlarda 1950’li yıllara kadar vakit, Cuma, bayram
namazlarının kılındığı bilinmektedir. Günümüzde ise tamamı kaderine terk
edilmiştir. Dileğimiz, bu yapıların korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasıdır.
Primary Language | tr; en |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | March 1, 2010 |
Submission Date | March 1, 2010 |
Published in Issue | Year 2007 Issue: 18 |
Obtaining permissions for studies requiring ethics committee approval regarding the implementation of ethical rules and including information about permission in the article was added to the criteria. In this direction, Ethics Committee Permission is required for articles submitted to our journal and meeting the conditions stated below.
• Any research conducted with qualitative or quantitative approaches that require data collection from participants using questionnaires, interviews, focus group work, observation, experimentation, and interview techniques.
Also;
• Obtaining and indicating permission from the owners for the use of scales, surveys and photographs belonging to others,
• It should be stated that the copyright regulations are complied with for the intellectual and artistic works used.