GÜMÜŞHANE/ DÖLEK KÖYÜNDE ÇÖMLEKÇİLİK / Pottery at Village Dölek/Gümüşhane

Year 2013, Issue: 31, 51 - 67, 02.05.2014

Nurşen Özkul Fındık Zerrin Köşklü

Abstract

Gümüşhane ilinin merkez ilçesine bağlı Dölek Köyü Anadolu’da
yaşatılmaya çalışılan ilkel çömlekçilik merkezlerinden biridir. Kadınlar
tarafından basit yöntemlerle nesiller boyu devam eden ilkel üretim muntazam
bir işçilik göstermektedir. Elle biçimlendirilen çömleklerin bu kadar düzgün
bir şekilde üretilmesi olasılıkla Dölekli kadınların geçmişi asırlar öncesine
dayanan gelenek aktarımına dayanmaktadır. Geçmişte Dölek Köyünde
hemen her evde yapılan çömlekçilik günümüzde az sayıdaki kadının
çabasıyla sürdürülmektedir. Bu çalışmada Dölek Köyü çömlekçiliği,
hammadde ve hamurun hazırlanması, kullanılan aletler, biçimlendirme
yöntemleri, pişirme, astar türleri ve kap formları açısından değerlendirilmiş,
Anadolu’daki diğer ilkel çömlekçilik merkezleri ile karşılaştırılmıştır.
Anahtar kelimeler: Çömlek, Gümüşhane/ Dölek Köyü, İlkel Çömlekçilik.
Pottery at Village Dölek/Gümüşhane
Abstract
Village Dölek which is connected to central district of Gümüşhane is
one of the primitive pottery centers which has been tried to maintain in
Anatolia. Primitive production continued for generations with simple
techniques by women that shows a regular craftsmanship. Proper production
of manually shaped pots is probably based on Dölek women’s transmission
of traditions that were established centuries ago. Pottery was made in almost
 

each house in the past, but nowadays it is continued by few women’s effort.
In this study, pottery at Village Dölek was evaluated in terms of preparation
of raw material and clay, tools, methods for shaping, firing, types of first coat
and forms of cup, and compared with other primitive pottery centers in
Anatolia.
Keywords: Pot, Gümüşhane/Village Dölek, Primitive Pottery.

Keywords

Çömlek, Gümüşhane/ Dölek Köyü, İlkel Çömlekçilik.

References

• Aslan, E. E. (2012). “Avanos Çömlekçili ğinde Kaybolan Bir Değer: Kara Fırın” İdil Sanat ve Dil Dergisi, C.1, S.4, Konya, 1-13.
• Biçici, P. (2010). Elazı ğ- Uslu Köyü Çömlekçiliğinin Seramik Çamur, Sır ve Astar Bünyelerinde Kullanım Özelliklerinin Ara ştırılması, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Seramik Mühendisli ği Anabilim Dalı (Yayınlanmamı ş) Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Biçici, P.- Çakı, M.-Ercan, H.F. (2010). “Elazı ğ-Uslu Çömlekçi Kilinin Özellikleri, Seramik Astar ve Sırlarda Kullanımı” 4. Uluslararası Eski şehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiriler, Eskişehir, 115-128. Bozkurt, H.- Özkoca, B. ( 2012). “Manisa İli Kula İlçesi Çömlekçiliği” Batman Üniversitesi Ya şam Bilimler Dergisi, C.1, S.1, Batman, 6596
• Çalı şıcı, İ. (2003). Ege Bölgesi’nde Geleneksel Çömlekçiliğin Bugünkü Durumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü Çini ve Çini Onarımları Anasanat Dalı (Yayınlanmamı ş)Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Çizer, S. “Çanakkale Örne ğinde Batı Anadolu Seramikçiliğinin Ege Adalarındaki Uzantıları” www.baser-deu.com Çizer, S. “Batı Anadolu'da Geleneklerini Koruyan Bir Çömlekçilik Merkezi Karacasu” www.baser-deu.com Çizer, S. “Seramikte Odunlu Pi şirim Geleneği; Uzakdoğunun Yüksek Derece Fırınları” www.baser-deu.com Çizer, S.- Uludinç, F. (1996). “Menemen Çömlekçili ğinin, Dünü, Bugünü, Yarını” Türk Kültüründe Menemen Sempozyum, İzmir, 91-98.
• Çizer, S.- Yarol, Y. (2005). “Çömlekçili ğin Halen Yaşadığı Bir Merkez: Gökeyüp” Sanat Art, No:12, 104-109.
• Çizer, S. –Mete, Z. (1991). “Antik Dönemden Bugüne Çe şitli Yöre Ve Uygarlıklarda Toprak E şya Yapımında Kullanılan Astar Ve Boya Killerinin Hazırlanması ve Uygulanması” V. Ulusal Kil Sempozyumu, Eski şehir, 407-417.
• Danaba ş Tuncer, N.( 2006). “Akköy'ün Dünü ve Bugünü” Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, S.9, Erzurum, 73
• Erman, D. O. (2012). “Türk Seramik Sanatının Geli şimi: Toprağın Ateşle Dansı” ActaTurcıca,Yıl, IV, S.1, 18-33.
• Ero ğlu, E.- Köktan, Y. (2013). Geleneksel Türk El Sanatlarından Çömlekçilik (Sakarya Örne ği)”Akademik Bakış Dergisi, S.36, 1-14.
• Güner, G. (1988). Anadolu’da Ya şamakta Olan İlkel Çömlekçilik, İstanbul.
• Kö şklü, Z. (2005). “ Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı Ve Do ğu Anadolu’daki Yeri Üzerine” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.5, S.2, Eski şehir, 155–177.
• Özkul Fındık, N. (2008). Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara.
• Özkul, N. (1997). “Aya ş Çömlekçiliği” Ayaş ve Çevresi Kültür-Sanat Ara ştırmaları Sempozyumu Bildirileri (2-3 Mayıs 1997), 111-126.
• Pala, İ. (2006). “Ege Bölgesi’nde Geleneksel Çömlekçilikte Kullanılan Pi şirim Teknikleri” 6.Uluslararası Katılımlı Seramik Kongresi, Sakarya, 580- 585.
• Uysal, A.O. (2008).“Ezine-Akköy’de Tarihî Anıtlar ve Seramikçilik” Ezine De ğerleri Sempozyumu (29-30 Ağustos 2008), Çanakkale, 1-26.
• Ünal, S. (2007). “Sagalassos’da Seramik” 1.Burdur Sempozyumu Bildiriler (16 – 19 Kasım 2005), C.1, Burdur, 748-752.