İLKÖĞRETİMDE KÜRESEL DEĞERLER (100 TEMEL ESER ÜZERİNE BİR İNCELEME)

Year 2012, Issue: 38, 341 - 360, 30.12.2012

Recep Özkan Ümit Sivrikaya

Abstract

Bu araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye
ettiği 100 Temel Eser serisinde yer alan kitaplarda küresel değerlerin incelenmesi
konu edilmektedir.
Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Milli Eğitim
Bakanlığı’nın ilköğretim okulları için tavsiye ettiği “100 Temel Eser” okuma
kitapları serisi; örneklemini ise bu eserler arasından tesadüfî örnekleme yöntem ile
seçilen 40 eser oluşturmaktadır. Eserlerde işlenen değerler ilgili kitaplardan fişlenerek
bilgisayar ortamına aktarılmış, elde edilen bulgular nitel açıdan sınıflandırıldıktan
sonra frekans, yüzde ve yoğunluk puanı açısından nicel olarak analiz
edilmiştir.
Sonuçta, İlköğretim 100 Temel Eser serisindeki kitaplarda “demokrasi” de-
ğerinin işlenme sıklığı bakımından ilk sırada yer aldığı görülmüştür. Demokrasi
değerini sıra ile etik, bireysel gelişim, hürriyet, empati, bilgi, toplam kalite ve
verimlilik değerleri izlemektedir. Eserlerde en az yoğunlukta bulunan değer ise
“çağdaşlaşma” değeridir. İncelenen yerli ve yabancı yazarlı eserlerde “Avrupa Birliği”
değeri tespit edilememiştir.

Keywords

Değerler, Küresel Değerler, İlköğretim, 100 Temel Eser, Küreselleşme

References

• Aavik, T., Allik, J., “The structure of Estonian People Values”: A Lexical Approach. European Journal of Personality, 2002.
• Akbaş, Oktay, “Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim İkinci Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi”, (Yayımlanmamış Dok- tora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2004.
• Akçay, R. C., “Küreselleşme, Eğitimsel Yoksunluk ve Yetişkin Eğitimi”, Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 159, Ankara, 2003.
• Aral, D., “Milli Eğitim Bakanlığı’nın Hazırladığı 6. Sınıf Türkçe Ders Kitapla- rında Yer Alan Değerler Üzerine Bir Araştırma” (Yayaımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu, 2008.
• Baker, C. D., Freebody, P., Children’s First School Boks: Introductions to the cul- ture of literacy, Oxfort. Basil Blackwell, 1989,Hooper, J.H. B.A., Children’s U.S. History texbooks. 1787-1865. social education, 1993, p.18.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F., Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Yayınları, 2008.
• Brubacher, J., S., “Değer Özel mi, Yoksa Genel mi”? Çeviren: Ferhan Oğuzkan, Eğitim ve Bilim Dergisi, Sayı.60, 1986.
• Cafoğlu, Z., Somuncuoğlu D., “Global Values in Education and Character Edu- cation”, ERIC NO: ED449449, 2000. Akt: Çalık, T. ve Sezgi, F., Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim, Mart 2005 Cilt:13 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 55, 2005..
• Çalık, T., Sezgi, F., “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Cilt:13 No:1 Kasta- monu Eğitim Dergisi 55, 2005.
• Erpulat, D. E., Tarih Ders Kitaplarında Tarih Bilinci ABD Modeli, s.270, ?
• Gudmunsdottir, S., “Values in pedagogical content knowledge”, Journal of Teacher Education, 41 (3), 44-52, 1991.
• İçmeli, M., “Türkiye’de İlköğretim Kitaplarında Fiziksel Yapı, Tasarım ve İllüstrasyon Sorunu”, Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları İçinde, Ankara, s.130, 1996.
• Coşkun, H., Kaya, İ. ve Kuglin, J., (Ed.), İlköğretim Ders Kitaplarında Tasarım So- runu. Türkiye’de ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları Sempozyumu. Ankara: Türk- Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, 1996.
• İnal, Kemal, Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler 27 Mayıs ve 12 Eylül Askeri Müdahale Dönemlerine İlişkin Bir İnceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 1998.
• Kepenekçi, Yasemin Karaman: “Türkiye’de Genel Ortaöğretim Kurumlarında İnsan Hakları Eğitimi”, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1999.
• Kızılçelik, S., Erjen, Y., Açıklamalı Sosyolojik Terimler Sözlüğü. Konya: Günay Of- set, 1992.
• Kirschenbaum, H., 100 ways to enhance values and morality in schools and youth settings. Massachusetts: Allyn&Bacon Company, 1995.
• Kuşdil, E., Kağıtçıbaşı, Ç., “Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri ve Scwartz Değer Kuramı”, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 42, 2000.
• Lau, S., The value orientations of Chinese University Students in Hong Kong. In- ternational Journal of Psychology, 23, 583- 596, 1988.
• Maclver, R.M., Page, C. H., Cemiyet, (Çev. Amiran Kurtkan), İstanbul, MEB, Devlet Kitapları, s.57, 1969.
• Ortaylı, İ., “Ders Kitabından Tarih Nasıl Öğrenilir”, Bilim ve Sanat, Aylık Kültür Dergisi, Ekim, 1993.
• Öner, N., Öğretim ve Eğitime Bir Bakış”, Eğitim Bilimleri I. Ulusal Kongresi, An- kara, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 1993.
• Özden, Y., Eğitimde Dönüşüm, Eğitimde Yeni Değerler, Ankara: Pegem Yayıncılık, 2.Baskı, 1992.
• Özkan, Recep, “Türk Eğitim Sisteminde Himayeci Değerler, İlköğretim Ders Kitapları Örneği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış Dok- tora Tezi), 2006.
• Pekmezci, H., İlköğretim Ders Kitaplarındaki Resimlerin Çocuğun Görsel Eğitimi- ne Etkisi, Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları, Ankara: s.146, 1996.
• Rocher, G., Le Changement Social, Paris, 1968,318s. Akt: Doğan, Sosyoloji Kav- ramlar ve Sorunlar, Ankara, Pagem A Yayıncılık, 2007.
• Rokeach M. J., The nature of human values. New York: The Free Press, 1973.
• Ryan, K. A., Th a new moral education”, Phi Delta Kappan, 68, 228-233, 1986, Aktaran: Tay, B. ve Yıldırım, K., Parents’ Views Regarding the Values Aimed to be Taught in Social Studies Lessons. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 9 (3) • Summer 1529-1542, 2009.
• Schwartz, S. H., “Are There Universal Aspects in The Structure and Content of Hu- man Values?” Journal of Social Issues 50 (4), 19–45, 1994.
• Tüfekcioğlu, H., “Ders Kitapları Üzerine Yapılmış İki Çalışma ve Yetişkinlere Oku- ma Yazma Öğreten İki Kitap Hakkında İnceleme”, Sosyoloji Dergisi, 1993-1995, Sayı. 4 İstanbul:, s.61, 1997.
• Türkdoğan, O., Toplum Kalkınması, Erzurum: Dedekorkut Yayınları, 1977,
• Ülken, H. Z., Sosyolojiye Giriş, İstanbul: Ülken Yayınları, 1947.
• Ülken, H. Z., Veraset ve Cemiyet, İstanbul, Ülken Yayınları, 1957
• Ültanır , E., “Değer Kavramının Anlamı”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergi- si, Ankara: Yeni Dönem Sayı 4, 1996.
• İncelemeye Alınan Eserler
• Andersen. H. C., Andersen Masalları, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Aşkun, V. C., Çocuklara Şiirler, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Barrie, J. M., Peter Pan, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Boyunağa, A. Y., Yankılı Kayalar, İstanbul: Timaş Yayınları, 2005
• Canat, H. N., Bir Küçük Osmancık Vardı, İstanbul: Timaş Yayınları, 2008
• Cumalı, N., Üç Minik Serçem, İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın, 2008
• Çalapala, R., 87 Oğuz, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Çehov, A., Hikâyeler, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Daudet, A., Değirmenden Mektuplar, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Dickens, C., Oliver Twist’ İn Maceraları, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Dumas, A., Üç Silahşorlar, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Enç M., Bitmeyen Gece, Ankara: Ötüken Yayınları, 2007
• Gökalp, Z., Altın Işık, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Güntekin, R. N., Tanrı Misafiri, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1994
• …………………, Miskinler Tekkesi, İstanbul: İnkılâp Kitabevi,1999.
• Gürpınar, H. R., Gulyabani, İstanbul: Özgür Yayıncılık, 2003.
• Hikmet, N., Sevdalı Bulut, İstanbul: Boyut Kitapları, 2007
• Ilgaz, R., Halime Kaptan, Ankara: Çınar Yayınları, 2006
• Kabaağaçlı, C. Ş., Uluç Reis, İstanbul: Bilge Yayınları, 1988
• Karaosmanoğlu, Y. K., Hep O Şarkı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2007
• Kemal, N., Vatan Yahut Silistre, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Mevlana, Mesnevi’ Den Çocuklara Seçme Hik., Ankara: Elips Kitap, 2007
• Naci, M., Ömer’ İn Çocukluğu, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Örs, İ., Göl Çocukları, İstanbul: Şimşek Yayınları, 2005
• Rasim, A., Falaka, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Seyda, M., CÖDY Çocuklara Seçme Hikâyeler, Ankara: Elips Kitap, 2007
• …………,Gururlu Peri, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Seyfettin, Ö. (2007). Yalnız Efe, Ankara: Elips Kitap.
• Stevenson, R. L., Define Adası, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Swift, J., Gülliver’ İn Gezileri, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Şehabettin, C., Tiryaki Sözleri, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Tansel, O., Allı İle Fırfırı, Ankara: Elips Kitap, 2009
• Tolstoy, L, İnsan Ne İle Yaşar, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Twain, M., Tom Sawyer’ İn Maceraları, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Verne, J., Robersonlar Mektebi, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Wilde, O., Mutlu Prens, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Yıldız, B., Arılar Ordusu, İstanbul: İskele Yayıncılık, 2005.
• Yurdatap, S. M., Billur Köşk Masalları, Ankara: Elips Kitap, 2007
• …………………., Keloğlan Masalları, Ankara: Elips Kitap, 2007
• Zorlutuna, H. N. (2008), Benim Küçük Dostlarım, İstanbul: Timaş Yayınları.