EHL-İ BEYT’TE HZ. EBÛ BEKİR, HZ. ÖMER VE HZ. OSMAN SEVGİSİ

Year 2013, Issue: 39, 265 - 292, 11.07.2013

İsmail Altun

Abstract

Hz. Peygamber’in vefatından sonra İslâm dünyasında ilk üç halifeye yönelik
tutum ve davranışlar ile ilgili olarak farklı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Bu
yaklaşımlar hakkında Sünnî ve Şiî dünyalarının değişik kanaatlere sahip olduğu
bilinmektedir. Sünnîler Râşit halifelere karşı son derece saygı ve sevgi beslerken,
Şiiler olumsuz bir bakış açısı ile ilk üç halife hakkında çeşitli eleştirilerde bulunmaktadırlar.
Ancak Şiilerin imam olarak kabul ettikleri Ehl-i Beyt’in ilk üç halife
hakkındaki görüş, düşünce ve değerlendirmeleri merak konusudur. Bu makalede;
Ehl-i Beyt ve Ehl-i Beyt neslinin ilk üç halifeye yönelik tutumu ve davranışları
ile ilgili bir kısım rivayetler ele alınacak ve bu rivayetler üzerinden bazı tespitlere
ve değerlendirmelere yer verilecektir. Böylece Ehl-i Beyt ile bugünkü Şia’nın ilk üç
halifeye bakışı arasında bir mukayese yapabilme imkânı sağlanacaktır

Keywords

Ehl-i Beyt, Sevgi, Ebû Bekir, Ömer, Osman

References

• Abdurrezzâk es-San’âni, el-Mussannef, thk. Habibürrahman el-A’zamî, Beyrut, 1972.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk., Şuayb Arnavûd-Adil Mürşid, Beyrut, 1995- 2001.
• Arı, M. Salih, İmamiye Şiası Kaynaklarına Göre İlk Üç Halife, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Algül, Hüseyin “Fedek”, DİA, İstanbul, 1995.
• Altun, İsmail “Hz. Ebu Bekir ile Hz. Fatıma Arasında Yaşanan Fedek Meselesine Sünni ve Şii Yaklaşımların Analizi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 2012, sayı: 27, s. 1-28.
• Askeri, Murtaza, Ehl-i Beyt ve Ehl-i Sünnet Ekolleri, çev. Cafer Bendiderya-İsmail Bendiderya, Kevser Yayınları, İstanbul, 2006.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cabir,Ensâbü’l-Eşrâf, thk., Mahmud el-Firdevs elAzm, Dımaşk, 1999.
• -----------, Fütûhü’l-Büldân, thk. Abdullah Üneys et-Tubbâ’-Ömer Üneys et-Tubbâ’, Müessesetü’l-Meârif, Beyrut, 1987.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn, es-Sünenü’l-Kübrâ, Dâiretu Maârif, Beyrut, tsz. Buhârî, Muhammed b. İsmâil, Sahîhü’l-Buhârî, İstanbul, 1981.
• Dehlevî, Abdülazîz b. Ahmed b. Abdirrahîm, Muhtasar et-Tuhfetü’l-İsnâ Aşeriyye, Arp. çev. Muhammed b. Muhyiddîn b. Ömer el-Eslemî, thk. Muhibbuddîn el-Hatîb, byy., tsz.
• Duman, M. Zeki, “Kur’ân-ı Kerîm’de Ehl-i Beyt”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, sayı: 11, s. 37-58.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Kahire, 1988.
• Ebû Ubeyd, Kasım b. Selâm, Kitâbü’l-Emvâl, thk. Muhammed Halîl Harrâs, Dâru’lFikr, Kahire, 1975.
• Fevzi, Faruk Ömer “Ehl-i Beyt Kavramı Üzerine...”, çev. Mehmet Bahaüddin Varol, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1999, sayı: 9, s. 397-404.
• Fığlalı Ethem Nuri, “İsnâaşeriyye” DİA, İstanbul, 2001.
• Hâkim, Ebû Abdullah en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn,Beyrut, tsz. Halife b. Hayyât, Târîh, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
• Heysemî, Nûreddîn Ali b. Ebî Bekr, Mecmâ’ü’z-Zevâ’id ve Menba’ü’l-Fevâ’id, Beyrut, 1967. Heytemî, Ahmed b. Hacer, es-Savâiku’l-Muhrika, İstanbul, 1984.
• İbni Asâkir, Ali b. el-Hasen, Tarihu Medînet-i Dımaşk, thk. Muhibbüddin Ebi Said- Ömer b. Ğarâme el-Amrevî, Daru’l-Fikir, Beyrut, 1996.
• İbn Ebi’l- Hadîd, Adülhamîd b. Hibetullah, Şerh-ü Nehci’l-Belağa, Dârü’l-Ma’rife, Beyrut, tsz.
• İbn Hacer, Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, Beyrut, 1853.
• İbn Hallikan, Ahmed b. Muhammed b. Ebû Bekir, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâu Ebnâi’zZamân, thk. İhsan Abbas, Beyrut, tsz.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî, Cemheretü Ensâbi’l- ’Arab, thk., Abdusselam Muhammed Hârûn, Dâru’l-Maârif, Kahire, tsz.
• İbn Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye, nşr. Muhammed Ali el-Kutub-Muhammed edDâlî Belta, Beyrut, 1992.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İsmâil b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Mektebetü’l-Maârif, Beyrut, 1977.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed, Kitâbu’t-Tabakâtü’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Ömer, Kahire, 2001.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm, Minhâcü’s-Sünneti’n-Nebeviyye fî Nakzi Kelâmi’ş-Şîa ve’l-Kaderiyye (Şii İbn Mutahhar el-Hillî’nin görüşleri ile birlikte) thk. Muhammed Reşâd Sâlim, Mektebetü İbn Teymiyye, Kahire, 1989.
• İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed, el-Kâmil fi’t-Tarîh, Beytü’lEfkâri’d-Devliyye, byy., tsz.
• ------------, Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe, thk., Ali Muhammed Muavviz-Adil Ahmed Abdü’l-Mevcud, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, tsz.
• İhsan İlâhî Zahîr, eş-Şîa ve Ehlü’l-Beyt, Lahor, 1999.
• Kandehlevî, Muhammed Yûsuf, Hayâtü’s-sahâbe, çev. Ali Arslan, Aygül Yayınları, İstanbul, tsz.
• Komisyon-Heyet, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Redaktör, Hakkı Dursun Yıldız, Çağ Yayınları, Zaman Gazetesi Baskısı, İstanbul, 1992.
• Küleynî, el-Kâfi, et-Taba’ati’s-Sâlise, tsh. Muhammed Ahvendi, Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye, Tahran, 1968.
• Lâlekâî, Ebu’l-Kasım Hibetullah b. el-Hasen b. Mansûr et-Taberî, thk., Ahmed b. Sa’d b. Hemdân el-Ğâmidî, Şerhu Usûli İtikadı Ehli’s-Sûnne ve’l-Cemâa, Riyad, 1995.
• Makrizî, Takiyüddin Ahmed b. Ali, Ehl-i Beyt’in Fazileti, çeviren: M. Mahfuz Söylemez, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, cilt: XLIII, sayı: 2, s. 413-447.
• Mes’ûdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Hüseyn, Mürûcü’z-Zeheb ve Me’âdinü’l-Cevher, nşr. M. Muhyiddîn Abdülhamîd, Kahire, 1964.
• Muhibbuddîn et-Taberî, Ahmed b. Abdillah, er-Riyâdu’n-Nadıra fî Menakıbi’l-Aşra, Beyrut, 1997. Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc, Sahîhu Müslim, nşr.,Muhammed Fuâd Abdülbâkî, İstanbul 1981.
• Nevevî, Yahyâ b. Şeref,Şerhu Sahîh-i Müslim, byy, 1981-3. Öz, Mustafa, “Ali Evladı,” DİA, İstanbul, 1989.
• --------------, “Cafer-i Sadık,” DİA, İstanbul, 1993.
• Öz, Şaban, “Şia’nın Takiyye İnancı Çerçevesinde Hz. Ali’nin İlk İki Halife ile Mü- nasebetleri”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, cilt: VIII, sayı: 15, s. 29-74.
• Sallâbî, Ali Muhammed Muhammed, IV. Halife Hz. Ali (ra) Hayatı, Şahsiyeti ve Yaşadığı Çağ, Ravza Yayınları, İstanbul, 2008, s. 180.
• Savaş, Rıza, “Râşid Halifeler Arasındaki Akrabalık Bağları”, İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2005, cilt: III, sayı: 6, s. 121-134.
• Sübhani, Cafer, Hz. Ali’ye Neler Yaptılar!, çev. Zeynep Çatar, Evrensel Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l Kebir, thk., Hamdî Abdü’lMecid es-Selefî, Kahire, tsz.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, thk., Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim, Dâru’l-Maârif, Kahire, tsz.
• Ümit, Mehmet, Ehl-i Beyt Merkezli Yaklaşımlarda Sahabe İmajı: Zeydiyye Örneği, Hz. Muhammed ve evrensel mesajı sempozyumu, 20-22 Nisan 2007 [İslami İlimler Dergisi Yayınları], 2007, s. 217-228.
• Vâkıdî, Kitâbü’l-Meğâzî, nşr. M. Jones, Âlemu’l-Kütüb, Beyrut, 1984.
• Varol, M. Bahaüddin, “Ehl-i Beyt Sevgisi Nedir? Nasıl Olmalıdır?”, İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2003, cilt: I, sayı: 2, s. 109-128.
• Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Ya’kûb b. Ca’fer, Târîhu’l-Ya’kûbî, thk., Abdu’l-Emîr Mihna, Beyrut, 1993.
• Yâkût el-Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdillâh b. Abdillah, Mu’cemü’l-Büldân, Tahran, 1968.
• Yüksel, “Dört Halife Dönemi Olayları Karşısında Abdullah b. Ömer,” İSTEM: İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, yıl, 3, sayı: 6, 2005.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Siyer A’lâmi’n-Nübelâ’, nşr. Şuayb el-Arnavut v. dğr., Beyrut 1981-96.
• --------, Tarihu’l-İslâm, thk. Ömer Abdü’s-Selam Tedmürî, Beyrut, 1990-2000.