MAX HORKHEİMER'IN BİLİMSEL AÇIDAN MANTIKSAL POZİTİVİZMİ ELEŞTİRİSİ / Max Horkheimer's Critique of Logical Positivism from a Scientific Perspective

Year 2017, Issue: 58, 141 - 150, 23.02.2018

Uğur Daştan

Abstract

Öz

XX. yüzyıl felsefesi söz konusu olduğunda, modernite karşıtlığıyla en çok dikkati çeken düşünürlerden biri de Max Horkheimer’dır. Öyle ki, Marksist gelenekten gelen düşünürün, bu bağlamda toplumsal yapıda var olan her türden kuşatıcı unsuru yoğun bir biçimde eleştirdiği görülür. Gündelik hayattaki sonuçları ve teorik içeriğindeki açmazlarıyla bilime ve dolayısıyla bilimin belirleyicisi olan pozitivizme yoğun eleştiriler getirmesinin ardında yatan gerçek de esasen bu felsefi duruşuyla yakından ilgilidir. Her ne kadar bu bilim eleştirileri genel felsefi anlayışının zorunlu bir sonucu olsa da ayrıntılı bir inceleme yapıldığında özellikle pozitivizme ve uzantılarına yöntemsel açıdan getirdiği eleştiriler, bilim felsefecileri için zengin bir literatürü barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler: M. Horkheimer, Bilim, Pozitivizm.

Abstract

With his anti-modernity thinking, Max Horkheimer is one of the most notable intellectuals when the 20th century philosophy is mentioned. Indeed, it is seen that Max Horkheimer, the thinker who has Marxist background, intensely criticizes all kinds of encompassing elements existing in the structure of community. He intensely criticizes everyday life results and dilemmas of theoretical contents of science that determines the positivism. Actually, this reality is closely related to his philosophical stance. Although his science critiques are obligatory results of his general philosophical understanding, when they are examined in detail, his methodological critiques especially on positivism and its extensions host a rich literature for science philosophers.

Key Words: M. Horkheimer, Science, Positivism.

Keywords

M. Horkheimer, Bilim

References

• Adorno, W.T ve Horkheimer, M, Aydınlamanın Diyalektiği Felsefi Fragmanlar, (çev. Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan), İstanbul 2010, Kabalcı Yayınevi. (Eserin orijinali 1944’de yayımlandı).
• Bağce, H. Emre, Sunuş, H. Emre Bağce (Ed), Frankfurt Okulu, İstanbul 2013, Doğu Batı Yayınları.
• Bottomore, T, Frankfurt Okulu ve Eleştirisi, (çev. Ümit Hüsrev Yolsal), İstanbul 2013, Say Yayınları, (Eserin orijinali 1984’de yayımlandı).
• Dellaloğlu, Besim F, Frankfurt Okulu’nda Sanat ve Toplum, (4. Baskı), İstanbul 2007, Say Yayınları.
• Giddens, A, Pozitivizm ve Eleştiriciler, M. Tunçay ve A. Uğur (Ed) (çev. Levent Köker), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Ankara 1997, Ayraç Yayınevi.
• Güzel, C, Bilim Felsefesi, (1.Baskı), İstanbul 2010, Kırmızı Yayınları.
• Horkheimer, M, Materyalizm ve Metafizik, M. Tüzel (Ed. ve çev), Geleneksel ve Eleştirel Kuram, İstanbul 2012a, Yapı Kredi Yayınları, (Eserin orijinali 1933’de yayımlandı)
• Horkheimer, M, Metafiziğe En Son Saldırı, M. Tüzel (Ed. ve çev), Geleneksel ve Eleştirel Kuram, İstanbul 2012b, Yapı Kredi Yayınları, (Eserin orijinali 1937’de yayımlandı)
• Jay, M, Diyalektik İmgelem Frankfurt Okulu ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Tarihi 1923-1950, (çev. Ünsal Oskay), Ara Yayıncılık, Basım Yeri ve Tarihi Yok.